Hum1341 Әлеуметтік-саяси білім модулі (МӘдениеттану, психология) ПӘні бойынша дәріс кешені
Мәдениет типологиясы мен теориясы
жүктеу/скачать 0,77 Mb.
|
Дәрістер жинағы (копия)
- Бұл бет үшін навигация:
- О.Шпенглердің мәдениет типологиясы.
- Ф. Ницшенің типологиялық моделі
| 2. Мәдениет типологиясы мен теориясы. Мәдениетті зерттеудің алғышарты Шығыста ортағасырдан басталса, Еуропада - Қайта Өрлеу дәуірінде басталды. Ислам ренессансына сәйкес ортағасырда мәдениеттің көтерілуіне төрт түрлі мәдениет әсер етті: араб, иран, түрік, эллиндік. Мәдениеттану ғылымының қалыптасуына табиғат пен мәдениет мәнін түсіну көп ықпал етті. Мәдениеттің ғылым ретінде қалыптасуына әсер еткен концепциялар:
Маркстің еңбек құралдық концепциясы; Н.Я.Данилевскийдің мәдени-тарихи түрлер; Ф.Ницщенің мәдениеттің екі бастамасы туралы; Мәдениеттегі антропологиялық зерттеулер; О.Шпенглердің еуропалық мәдениеттің соңы жайында Тойнби мен Хантингтонның мәдениет пен өркениеттің байланысы туралы ілімдері. О.Шпенглердің мәдениет типологиясы. Шпенглер бойынша, мәдениеттің өмірлік циклі – бұл кез келген тірі организмнің өмірлік циклі. О. Шпенглер өзінің аяқталуна жеткен 8 мәдениеттер типін атап көрсетеді, олар: қытайлық, вавилондық, үнділік, антикалық, арабтық, батысеуропалық, майшық. Туындау сатысында, оның пікірінше, орыс- сібірлік мәдениет тұр. Шпенглер бойынша, мәдениеттің мәні- бұл халықтың ұжымдық жолының өзін білдіруге ұмтылысы. Әрине, ұжымдық жолға өзіндік көңіл күйі, сезімталдық әлемі, оның негізінде ұжымдық жан өмір сүретін, сезінетін, жасайтын, одан мәдени формалардың бүкіл байлығы шығатын, өзіндік психикалық ішкі рәміз тән. Антикалық мәдениетте О. Шпенглер көрінетін шекара приціпіне негізделген апалондық жанды көреді. Гректер үшін көзбен көрінетін үш өлшемді кеңістікбар болды. О. Шпенглер тарихи мәдени тип шектерінде мәдениет басқалардан ештеңені қабылдамай, оқшау өмір сүреді, сондықтан мәдени сұхбат мүмкін емес деп пайымдады. Ф. Ницшенің типологиялық моделі. Кейбір ескертулер мен типологиялық модель сапасында неміс философы Ф.Ницше ұсынған Десонис- Аполлон типологиясын Ницшенің мәдениетінің бүкіл мазмұнын өнер саласымен шектейтіндігі немесе мәдениеттер типтерін ажыратуда ол бұл салаға көпшілік, сенімділік мақсатында көңіл аударуы ма – бұлар әбден түсінікті емес, бірақ өзінің типологиялық мәдени бойынша қарама- қасы болмыс пен мәдеиеттің моделін ол көркем шығармашылық негізінде құрастырады. Өз моделінің түбегейлі типологиялық критерийін Ф.Ницше қабылдау тәсілінде, әлемді игеруде, дәлірек айтқанда, адамның дүниені қабылдау табиғатында көреді. жүктеу/скачать 0,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|