І бөлім. Халық ауыз әдебиеті үлгілері 02. 09. 2013 ж. №1. Сабақтың тақырыбы

Егер сен Қайроштың орнында болсаң, не істер едің?

1. 
   Оқушыны Мәдіхат Төрежановтың «Қолғабыс» атты әңгімесін түсініп оқуға, әңгімелей білуге үйрету; әңгіменің өзекті түйінін ашуға жағдай жасау,
   
2. 
   өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту.
   

Сабаққа әзірлік.

Сабағымыз басталды, балаларға пайдалы. Бәрін ұғып алыңдар, ссбаққа зер салыңдар.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

1. 
   (оқушыларды топқа бөліп, қима қағаздар тарату арқылы бөліктерге бөліп сұрау). Анасы Қайрошты қайда іздеп келді? Қайроштың досының аты кім? (Шеген) Оның атын әңгіменің қай жерінде кездестіресің? Ана мен баланың бір-біріне деген ыстық сезімін әңгіменің қай жерінен оқуға болады? Мариям апай деп отырған кісі кім деп ойлайсың?
   

Сенің анаңа деген сезімің қандай? Әңгімені оқығанда қандай сезімде болдың?

Атасының немересіне риза болған сөзін тауып оқы.

1. 
   Атасы қымызды қандай ыдысқа құйып алды? (торсыққа)
   
2. 
   Арғын мен атасы қайда келді? (Көктомарға)
   
3. 
   Атасы таза ауада демалғанды неге ұқсатады? (қыранға)
   
4. 
   Атасы шөп шабуға дайындалып, нені шыңдайды? (шалғы)
   
5. 
   Арғын атасынан не сұрап ішті? (қымыз) (тоқым)
   

1. 
   Арғын атасына не жасайын деп ниет білдірді? (қолғабыс)
   
2. 
   Атасы Арғынға не ұстатты? (тырнауыш)
   
3. 
   Атасы шөпті немен шапты? (шалғы)
   
4. 
   Шөпті неге тиеді? (арба)
   
5. 
   Арғынның әкесі қол шалғымен шөп шаба білуді не дейді? (өнер). (қағар)
   
6. 
   
   

Сонымен, «Тоқым қағар» деген сөз шықты. Осы шыққан сөзді қалай түсінесің? Ол нені білдіреді?

1. 
   Оқушыны Сәкен Жүнісовтың «Түнгі сәуле» атты әңгімесін дұрыс, түсініп, жалғастырып оқуға үйрету; әңгіменің негізгі түйінін, яғни Жеңіс пен Бауыржанның ерлік азаматтығы жайлы айта отырып өзекті мәселені ашуға жағдай жасау, өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту.
   

1. 
   Мәдіхат Төрежановтың «Қолғабыс» атты әңгімесінде не жайлы әңгімеленеді?
   
2. 
   Атасы қымызды қандай ыдысқа құйып алды? Арғын мен атасы қайда келді? (Көктомарға). Атасы таза ауада демалғанды неге ұқсатады? (қыранға).
   
3. 
   Атасы шөп шабуға дайындалып, нені шыңдайды? (шалғы).
   
4. 
   Арғын атасынан не сұрап ішті? (қымыз). (тоқым). Арғын атасына не жасайын деп ниет білдірді? (қолғабыс). Атасы Арғынға не ұстатты? (тырнауыш). Атасы шөпті немен шапты? (шалғы). Шөпті неге тиеді? (арба).
   

.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау.

2.Жаңа сабаққа даярлық.
Ү. Жаңа сабақ:
1. кіріспе:

Сәкен Жүнісов – қазақтың көрнекті жазушыларының бірі. Жазушының «Аманай мен Заманай» романы бойынша көркем фильм түсірілген. Сол шығармадан келтірілген «Түнгі сәуле» әңгімесі өздеріңдей балалардың басынан кешкен қызықты оқиғалары туралы айтылады.

2. оқулықпен жұмыс: мәтінді түсініп, жалғастырып оқу. Әр азат жолға тоқталып, оқушы өзі оқығаны жайлы түсінік беріп отырады.

3. Сөздік жұмыс:
Күпшек – дөңгелектің білік кигізілетін, шабақтар қондырылатын ұңғы тесіктері бар ортаңғы бөлігі.

4. Жапар неге мазасызданып, ашуланып жүр? Жеңіс пен Бауыржан кімге көмектесті? Егер Жеңіс машинаға ескерту жасамағанда не болар еді деп ойлайсың?

Қалай ойлайсың, балалар өздері қорқып жүріп өзге адамдарға жақсылық жасағаны, саған қандай әсер етті? Сен не істер едің? Әңгімені өз ойыңмен аяқта.

Бүгін не жайлы өттік? Берілген жоспарды мәтін мазмұны бойынша ретке келтіріп жаз.

1. 
   Бауыржанның қорқуы. (2)
   
2. 
   Балалардың адасқан машинаға көмектесуі. (3)
   
3. 
   Ата – анасының қобалжуы. (1)
   

1. 
   Оқушылардың «Өшпес өмір өнегелері» атты бөлімінен алған білімін тұжырымдау, ой қорытындысын жасау арқылы баланың ойын нақтылау,
   
2. 
   өздігінен ізденіп жұмыс істеуге баулу, жазбаша байланыстырып сөйлеуге, жазбаша тілін қалыптастыру, мәтіннің мазмұнын, негізгі кезеңдерін қалдырмай жазуға үйрету;
   
3. 
   логикалық ойлау қабілетін, есте сақтау, зейінін жетілдіру.
   

Барлығы: Күн жарығын алақанға саламын, Жүрегіме басып ұстай қаламын.

Ізгі әрі нәзік, жарық, мейірімді, Болып кетер сонда дереу жан-жағым.

-Міне, жүрегіміздегі осындай жылумен сабағымызды бастаймыз. Бүгін «Білгенімізді қайталаймыз!» деген мақсатпен жұмыс істейміз.

1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау.

2. Жаңа сабаққа даярлық.
ІҮ. Қайталау. Әр оқушы жеке жұмыс парағымен істейді.

1. 
   Мына үзінділер қай өлеңдерден алынған? Бұл екі өлеңде қандай ұқсастық бар?
   

Бар әлемді кезем де: Мұғалима боламын!

Бар пайданы ойламай,

Барымды берем мен елге.

2. 
   Берілген мақалдарды аяқта.
   

1. 
   Өнерлінің қолы алтын, 2. Қына тасқа бітеді,
   

3. 
   «Ержан еденге еңкейіп, шашылған» акварельдерді жинастырып жатыр. Еңкейіп, күш түскеннен бе, ұялғаннан ба, беті қып-қызыл ...». Бұл үзінді қай шығармадан алынған?
   

4. 
   Табиғат құбылыстарын адам кейпінде жандандырып суреттеген шығарманы белгіле.
   

Ә). Ж.Аймауытов. «Әнші» В). Т.Айбергенов. «Аппақ қыс»

7. 
   Мүлкібай атаның портреті берілетін шығарманың аты қалай аталады? («Үлек»)
   
8. 
   Осы бөлім бойынша өзіңе ұнаған өлеңді (үзіндіні) жатқа айт.
   
9. 
   Бөлім бойынша «Мен не үйрендім» тақырыбына шағын эссе жаз.
   

( шығарманы не жайлы жазу керектігін мұғалім өзі таңдауына болады)

1. 
   Оқушыларды жазбаша байланыстырып сөйлеуге, жазбаша тілін қалыптастыру, өзне таныс мәтіннің мазмұнын, негізгі кезеңдерін қалдырмай жазуға үйрету;
   
2. 
   логикалық ойлау қабілетін, есте сақтау, зейінін жетілдіру; ойын жүйелі жеткізуге, сауаттылыққа дағдыландыру.
   

Адам көлікке жануарларды пайдаланады

Адам атқа мінеді, жегеді, оны сен өзің де білесің. Бірақ иттерді шанаға жеккенді білмейтін шығарсың? Солтүстіктің жолсыз, қарлы, суық жақтарында иттерді шанаға жегеді.

Анау бұғыға мініп келе жатқан – аңшы. Ол қалың орманда, тоғайда тұрады. Аңшы алыс жолға шыққанда, екінші бұғыға керек жарағын артады.

Ыстық жақтарда пілге де мінеді. Үлкен піл бір тонналық машинаның жүгін алып жүреді. Кейбір жерлерде борақ жүнді өгіздер болады. Оны қодас деп атайды.адам қодасқа мініп жүреді.

Адамдар шөл далалы жерлерде түйеге мініп жүреді. Түйе – шөлге өте төзімді мал.

Біздің елдің кейбір жерлерінде есекке мініп жүреді. Есек шаруаға көп пайда келтіреді.
Мазмұндау жоспары:

1. 
   Әңгіменің басы.
   
2. 
   Әңгіменің негізі
   
3. 
   Әңгіменің соңы. (мағынасында жазылады) Оқушының жазба жұмысты өздігінен орындауы.
   

Ана тілі 4-сынып 10.02.2014ж

1. 
   оқушылардың Қазақстан туралы білімдерін кеңейту, Отанын сүюге, байлығын қорғауға, елжандылыққа, әсемдікті сезінуге, жауапкершілікке тәрбиелеу;
   
2. 
   өнерге деген қабілеттерін дамытып, елге, жерге патриоттық сезімдерін ояту; Ел рәміздерін, тарихын білуге, қастерлеуге үйрету;
   
3. 
   оқушыларға желтоқсан жұлдыздарының батырлығы, отаны үшін жанын аямаған еліміздің ұл-қыздарының ерлігі туралы түсінік беру.
   

Қанатты сөздер: 1. Туған жер – алтын бесік.

2. 
   Отан, Отан бәрінен биік екен,
   

Балалар, бір – біріңе қарап жымиыңдар, жайланып отырып, көздеріңді жұмыңдар. Менің айтқанымды іштеріңнен қайталаңдар.

Мен бақытты баламын, Жан дүниемде күн нұрлы

Жылуым мол бойымда. Осы жылуды Жер бетіндегі барлық адамдарға жолдаймын.

Менің оқығым келеді! Білімді, алғыр болғым келеді!
ІІ. Мақсат қою кезеңі: Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. 2. Жаңа сабаққа даярлық.
ІІІ. Жаңа сабақ:

1. Туған жеріңе, өскен еліне арнап жыр жазбаған ақын жоқ шығар. Өйткені, кімге болсын өзінің туып-өскен жері ыстық. Бұл бөлімде сендер Отан, туған жер тақырыбына жазылған тамаша өлеңдермен, әңгімелермен және олардың авторларымен танысасыңдар.

2. Мәтінді түсініп, жалғастырып оқу. Қос Пырақ қандай елдерді аралапты? Қыран олардан не деп сұрайды? Пырақ не деп жауап береді?

1. 
   Пырақ пен Қыран сөздерінен диалог құрыңдар.
   
2. 
   Диалогке мәтіндегі мақал-мәтелдерді қатыстырып айтыңдар.
   

3. 
   Елтаңба және Ту туралы білетіні бойынша мынадай кестені толтырады.
   

І. «Мен не білемін?» деген сұрақ бойынша оқушылар Тудың, Елтаңбаның авторын, ондағы бейнелердің қандай мағына беретінін айтуға болады. Елтаңба авторы – Шота-Аман Ыдырысұлы Уәлиханов. Тудың авторы – Шәкен Оңдасбекұлы Ниязбеков.

1992 жылы алғаш рет Мемлекеттік рәміздер бекітілді: Ту, Елтаңба және Әнұран. Қазақстан Республикасында сондай – ақ Қазақстан Республикасының аумағында жүрген адамдар Қазақстан Республикасының Туын, Елтаңбасын, Әнұранын қастерлеуге міндетті.

Отан, туған жерге деген сүйіспеншілік, құрмет жайлы жазылған мақалдарды жазуға немесе ауызша есінде қалған мақал-мәтелдерді айтып шығуы тиіс.

Мәтінге сүйеніп, мына мақалдар мен қанатты сөздерді аяқтап жаз.

1. Ат – ердің қанаты.

1. 
   Бергеннің қолынан, бермегеннің жолынан.
   
2. 
   Ел аралаған сыншы болар.
   
3. 
   Отан – оттан да ыстық.
   
4. 
   Өз елім – өлең төсегім.
   
5. 
   Әркімнің өз жері – ұжымақ. (Мысыр шаһары).
   
6. 
   Туған жер – тұғырың, Туған ел - қыдырың
   
7. 
   Кісі елінде күркірегенше, Өз еліңде дүркіре.
   
8. 
   Төртеу түгел болса, төбедегі келеді.
   
9. 
   Ынтымақ түбі –игілік.
   

Ана тілі 4-сынып 11.02.2014ж

1. 
   Оқушыны Қасым Аманжоловтың «Туған жер» атты өлеңін мәнерлеп, түсініп оқуға үйрету; өлеңнің өзекті түйінді ойын ашуға жағдай жасау;
   
2. 
   елге, жерге деген патриоттық сезімдерін ояту;
   
3. 
   өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту.
   

Бәрін ұғып алыңдар, сабаққа зер салыңдар!

Пырақ не деп жауап береді?

Ту, Елтаңба және Әнұран жайлы не айтар едің?

2. Өлеңнің үшінші шумағы арқылы мына сөзжұмбақта жасырынған сөзді тауып жаз.

Сенде тудым, сенде өстім мен, сенде өлсем, Арманым жоқ бұл дүниеде дер едім.

«Лирика» деген сөз шығады.
Лирика дегеніміз көркем әдебиет жанрының бірі. Лириканың басты ерекшелігі – адамның көңіл күйін, сезімін, ішкі сырын сөзбен бейнелеп көрсетеді.



ҮІІ. Қорыту.
Осы оқулықта ақынның тағы қандай өлеңімен таныстың? (3 класта «Ұшқыш болғым келеді» , «Көктем», 2 класта «Қазақстан», 4 класта «Көктем» қайталанып келеді.)
ҮІІІ. Үйге тапсырма:

1. Мәнерлеп, түсініп оқу, жаттау.

1. 
   Оқушыны Мұқағали Мақатаевтың «Сүйемін, өскен Отаным» атты өлеңін мәнерлеп, түсініп оқуға үйрету;
   
2. 
   өлеңнің өзекті түйінді ойын ашуға жағдай жасау, Отанға деген патриоттық сезімдерін ояту;
   
3. 
   Отанын сүюге, елжандылыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу; өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту.
   

Мен бақытты баламын, Жан дүниемде күн нің нұры, Жылуым мол бойымда.

Осы жылуды Жер бетіндегі барлық адамдарға жолдаймын.

Менің оқығым келеді! Білімді, алғыр болғым келеді!

-Міне, жүрегіміздегі осындай жылумен сабағымызды бастаймыз.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:
1. Ақынның көңіл күйі, туған жерге деген ризашылық сезімі өлеңнің қай жолдарында берілген? Өлеңнің соңғы жолдарынан автордың қандай ой-пікірін аңғаруға болады? Лирика дегеніміз не?
ІІІ. Үй тапсырмасын пысықтау:

Өзіңнің туған жерге деген ықыласың қандай?

2. Жаңа сабаққа даярлық.

Мұқағали Мақатаев – қазақ поэзиясында (өлеңінде) шоқтығы биік аса дарынды ақын. Оның өлеңдерінде сөздің сұлулығы мен ойдың асқақтығы астасып, үйлесіп тұрады.сондай өлеңдердің бірі – «Сүйемін, өскен отаным».

2.Ақын М.Мақатаев пен Қ. Аманжолов өлеңдерінде (соңғы жолдарында)қандай ұқсастық бар? Ұқсас жолдарды көшіріп жаз.

Қ. Аманжолов М.Мақатаев

Мен өзіңдей байтақ едім, кең едім. Сүйемін, өскен Отаным,

Қызығыңды көріп еркін келемін. Жылысып өткен жылыңды

Сен де аямай бердің маған барыңды, Қарыздармын сондықтан,

Мен де аямай барымды саған беремін. Беремін талай жырымды.
Екі өлеңдегі төрт тармақты екінші шумақтың ұйқасу үлгілерін төмендегі сызбаға қарап салыстыр. Не байқадың?

Қасым Аманжолов. «Туған жер»	Мұқағали Мақатаев. «Сүйемін, өскен Отаным»
... ... ... ... ... ... ... ...	... ... ... ... ... ... ... ...

Көркем шығармалар




поэзия

проза



Өлеңмен жазылады

Қарасөзбен жазылады

(әңгіме, повесть, роман.)

М. Мақатаевтың қандай шығармаларын білесің?

Ана тілі 4-сынып 13.02.2014 ж

1. 
   Оқушыны Мұқағали Мақатаевтың «Қазақстан» атты өлеңін мәнерлеп, түсініп оқуға үйрету,
   
2. 
   өлеңнің өзекті түйінді ойын ашуға жағдай жасау, өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту;
   
3. 
   Отанына, еліне, деген сүйіспеншілігін арттыру.
   

- Кәне, айналамызға жылу сыйлайық, жүздеріңнен күннің көзіндей күлкі кетпесін.

1. 
   Мұқағали Мақатаевтың «Сүйемін, өскен Отаным» атты өлеңін жатқа сұрау.
   
2. 
   Өлең бойынша ақын нені сүйеді екен?
   

Не байқадың?

2. Жаңа сабаққа даярлық. Мұқағали кім? Біз ол жайында не білеміз?

Қандай шығармаларымен таныспыз?
Ү. Жаңа сабақ:
Кіріспе: Мұқағали Мақатаев «Қазақстан» атты өлеңінде, ақын өз еліне, туған жеріне деген сүйіспеншілігін көрсетеді. Қане , осы өлеңді мәнерлеп оқып көрелік. Оқулықпен жұмыс: Өлеңді мәнерлеп, түсініп оқу. Шумақтар бойынша оқып, түсінгенін баяндау.

ҮІ.Түсінгендерін тексеру:

1. 
   Мұқағали Мақатаевтың бұл өлеңі қандай шығармаға (лирикалық, драмалық) жатады?
   
2. 
   Лирика деген сөздің мағынасын есіңе түсір. Ол не?
   

2.Ақынның Қазақстанға деген шынайы сезімін, ішкі тебіренісін білдіретін сөздерді теріп жаз. (табынатын тәңірім, ием, арқа сүйенерім, сүйегім, қаным, Шолпаным (жарық жұлдыз), махабатым, арманым).

Өлеңнің қай тұсы немесе қай шумағы саған ерекше әсер етті?

«Шолпаным» деген сөзді қалай түсінесің?
ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. түсініп оқу, жаттау. 2. Бағалау.

Ана тілі 4-сынып 17.02.2014 ж

1. 
   Оқушыны Қайрат Жұмағалиевтың «Туған өлкем» атты өлеңін мәнерлеп, түсініп оқуға үйрету, өлеңнің өзекті түйінді ойын ашуға жағдай жасау,
   
2. 
   Отанын сүюге, байлығын қорғауға, елжандылыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу; елге, жерге патриоттық сезімдерін ояту;
   
3. 
   өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту.
   

Сабаққа әзірлік. Балалар, терезеге қараңдаршы. Далада күн сәулесі жарқырап тұр. Бізге сәулесін шашып тұр. Сәуле сендердің тұла бойларыңа тарап, жандарыңды жадыратып тұр.

- Кәне, айналамызға жылу сыйлайық, жүздеріңнен күннің көзіндей күлкі кетпесін.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

1. 
   Мұқағали Мақатаевтың бұл өлеңі қандай шығармаға (лирикалық, драмалық) жатады? Лирика деген сөздің мағынасын есіңе түсір. Ол не?
   
2. 
   Ақын Қазақстанға деген шынайы сезімін, ішкі тебіренісін қалай білдіреді?
   

2. Жаңа сабаққа даярлық. «Туған өлкем!» дегенде сен өзіңді қалай сезінесің? Қандай әсер пайда болады?

1. Ақын өлеңде туған өлкенің қандай байлықтарын мақтаныш етеді? (көлдерін, белдерін, тауларын, теңізін, құмын, нуын, қиырсыз түзін, топырағын).

Асау белдер

Кермиық көлдер

Көлбеген далам

Шөлдеген ну

Өр топырақ

Қып – қызыл таулар

Жап – жасыл құм

Киелі жыр
ҮІІ. Қорыту.

Бүгінгі сабақта не жайлы білдік?

Өсы өлеңді оқығанда қандай сезімді сезіндің? Өзің алған әсерің жайлы не айтар едің?
ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. Мәнерлеп оқу, өзіңе ұнаған шумағын жаттап ал.

Ана тілі 4-сынып 18.02.2014 ж

1. 
   Оқушыны Қали Сапарбаевтың «Туған жердің ыстығы - ай» атты әңгімені түсініп оқуға үйрету, әңгіменің өзекті түйінді ойын ашуға жағдай жасау,
   
2. 
   Отанын сүюге, байлығын қорғауға, елжандылыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу;
   
3. 
   өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту.
   

Ақын өзінің туған өлкесі жайлы қандай әсермен айтады?

Туған өлкесін неге теңеді?
ІІІ. Үй тапсырмасын пысықтау: Өзіңнің осы өлеңді оқығанда қандай әсер алғаның жайлы айт.
ІҮ. Мақсат қою кезеңі:

1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау.

2. Жаңа сабаққа даярлық. Түйенің қандай түрлері болады? Нар дегеніміз не?
Ү. Жаңа сабақ:

кіріспе: Қали Сапарбаевтың «Туған жердің ыстығы - ай» атты әңгімесі не жайлы екен –ай. Қызықты болар?
Оқулықпен жұмыс: дұрыс, түсініп, жалғастырып оқу. Жазушы қандай оқиғаға куә болды?

Жалғыз өркешті нар түйе қай жерді мекендеп жүр екен?

Түйе ботасын ертіп қайда кетпекші болды?

Түйенің иесі ботаны құшақтап тұрып не деп айтты?

1. 
   Туған елдей ел болмас, 2. Кісі елінде сұлтан болғанша,
   

Ана тілі 4-сынып 19.02.2014 ж

1. 
   Оқушыны Ілияс Жансүгіровтің «Көкшетау» атты өлеңін мәнерлеп, түсініп оқуға үйрету, өлеңнің өзекті түйінді ойын ашуға жағдай жасау,
   
2. 
   өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту.
   

Сабаққа әзірлік. Адамның күлкісі – әлемдегі ең ғажайып құбылыстардың бірі. Адам күлкінің көмегімен таныса да, қоштаса да алады. Жымиыс біздің сезіміміздің сарасының ашылуына жол ашады. Күлкі арқылы көңіл күйлеріңді білдіріліп көріңдер. Бір - біріңе жымиыңдар, күлкілеріңді сыйлаңдар. Рахмет! Ендеше сабағымызды бастайық.

1. 
   Жазушы қандай оқиғаға куә болды?
   
2. 
   Жалғыз өркешті нар түйе қай жерді мекендеп жүр екен?
   
3. 
   Түйе ботасын ертіп қайда кетпекші болды? Түйенің иесі ботаны құшақтап тұрып не деп айтты?
   

Онда не жайлы жазылған еді?

Түйе мен ботасына не болды?

Олар қандай күйге ұшырады?

Түйенің емі не екен? Түйені кімге сыйлады?
Ү. Мақсат қою кезеңі:
1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау.

2. Жаңа сабаққа даярлық.

Ілияс Жансүгіров «Көкшетау» өлеңінде айшықты, көркем, бейнелі сөздерді шебер қолданған. Міне, осы өлеңінен әсемдік пен көркемдікті байқап, әсемдікті сипаттап, сүйсініп көрелік. Оқулықпен жұмыс: мәнерлеп, түсініп оқу. Әр шумаққа көңіл бөле отырып, талдау. Таудың әсемдігі мен көркемдігі өлеңнің қай шумақтарында айтылған? (2, 4, 5, 6, 8). Ақын суреттеген таудың биіктігі өлеңнің қай жолдарынан көрінеді?(3, 4). Ақын тауды кімге теңейді? (бойын күткен сұлуға).

Қандай тау? Қандай тас?

Жомарт малта

Момақан маржан

Шипа ақық, меруерт

Бір нәрсені басқалардан бөлектеп, көзге ерекше түсетіндей етіп көрсету үшін көркем, бейнелі сөздер қолданылады. Мысалы: «тау» сөзіне қатысты өлеңдегі «момақан тау», «жомарт тау» дегендердегі «момақан», «жомарт» сөздері тау суретін ерекшеле, бейнелеп көрсетіп тұр.


ҮІІ. Қорыту. Бүгін не жайлы білдік? Саған бұл өлең ұнады ма? Ұнаса несімен ұнады?
ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. Түсініп, мәнерлеп оқу, мазмұнын әңгімелеу.
2. Бағалау.

Ана тілі 4-сынып 20.02.2014 ж

1. 
   Оқушыны Жарасқан Әбдірашевтің «Алматы – бас қалам, Жас қала - Астанам» атты өлеңін мәнерлеп, түсініп оқуға үйрету, өлеңнің өзекті түйінді ойын ашуға жағдай жасау,
   
2. 
   өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын, баланың сөзжұмбақ шешу арқылы іздену, ойлау қабілетін арттыру.
   

Қане, өз елестетуіңмен сипаттап айтып көрші?

Жарасқан Әбдірашев – белгілі ақын. «Тұңғыш кітап» деген алғашқы жыр жинағы 1969 жылы жарық көрген. Оның өлеңдері неміс, өзбек, тәжік тілдеріне аударылған. Жарасқан Әбдірашевтің «Алматы – бас қалам, Жас қала - Астанам» атты өлеңінен еліміздің бас қалалары жайлы көбірек білуге тырысайық. Ол кісі қалай әсемдікті шырқайтыны жайлы түсінейік. Оқулықпен жұмыс. Мәнерлеп, түсініп оқу. Қарт Алатауды автор кім дейді? (қара шал). Ақын Алматыны қандай қала деп атайды? (бас қала). Елге несі бар қала жарасады дейді? (тауы). Алашаны еске түсіретін қай өлке? (Сарыарқа). Астана қандай даланың сәні? (керілген). Сарыарқада қазақтың несі бар дейді? (болашағы).

Сонымен, Алматы, Астана қалалары туралы не білдік?

1. түсініп оқу, өзіңе ұнаған әсем қаланың суретін сал.

1. 
   Оқушыны Сағи Жиенбаевтың «Ұшып келем» атты өлеңін мәнерлеп, түсініп оқуға үйрету, өлеңнің өзекті түйінді ойын ашуға жағдай жасау,
   
2. 
   өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын, қиялдай, құрметтей, әсерлей білу қабілетін дамыту.
   

- Кәне, айналамызға жылу сыйлайық, жүздеріңнен күннің көзіндей күлкі кетпесін.

Елге несі бар қала жарасады дейді? Алашаны еске түсіретін қай өлке?

Астана қандай даланың сәні? Сарыарқада қазақтың несі бар дейді?
ІІІ. Үй тапсырмасын пысықтау:
Өлеңде не жайлы жырлайды екен?

Астана, Алматы қалалары білетін қызықты оқиғаларың болса әңгімеле.

1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау.

2.Жаңа сабаққа даярлық.
Ү. Жаңа сабақ:
кіріспе:

Сағи Жиенбаев - талантты ақын. Оның «Қарлығаш», «Сыйлық», «Менің көршім», т.б. өлеңдер жинағы жарық көрген. Осы өлеңді оқи отырып, ақынның самғап ұшқан арманымен танысамыз. Оқулықпен жұмыс: мәнерлеп, түсініп оқу. «Бәйге» ойынын ұйымдастыру.
ҮІ.Түсінгендерін тексеру:
1. Өлеңде кім туралы жазылған? Ұшқыш көкте жүріп неге қызығады? (жердегі өңірге, асу-асу белдерге, тауларым мен көлдерге).

2. Өлеңнен туған жерге деген ыстық сезімді бейнелейтін сөздерді тауып оқы.

Туған жер, туған өлке жайлы мақал – мәтелдер айту. (Туған жердің түтіні де тәтті. Өз еліңнің иті де қадірлі. Туған жерің түсіңе кіреді.

Туған жердің күні де ыстық, түні де ыстық. Отан оттан да ыстық.)
ҮІІІ. Үйге тапсырма:

1. Өлеңді жаттау, 3-4 мақал жазып кел.

1. 
   Оқушыны Әбіш Кекілбайдың «Тасбақаның шөбі» атты әңгімесін түсініп оқуға үйрету, өзекті түйінді ойын ашуға жағдай жасау,
   
2. 
   өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту;
   
3. 
   табиғатты зертей білуге баулу.
   

- Кәне, айналамызға жылу сыйлайық, жүздеріңнен күннің көзіндей күлкі кетпесін.

2. Туған жер туралы мақалдар айту, оның мағынасын түсіндіру.

Сенің ойың?

Туған жерге деген сенің сезімің?
ІҮ. Мақсат қою кезеңі:

1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау.

2. Жаңа сабаққа даярлық. Балалар, сендер тасбақаны көргендерің бар ма? Ол туралы не білесің?
Ү. Жаңа сабақ:

кіріспе:

Әбіш Кекілбайдың «Тасбақаның шөбі» атты әңгімесінен тасбақаның әрекеті, ондағы қазақ халқының ырымдары иуралы білеміз.

Көсік – далада, құмдақ жерде өсетін сәбіз тәрізді жабайы өсімдік. Әңгімеден тасбақаны суреттеген жерді, оның қимыл-әрекетін тауып оқы.

Оның есіне халықтың қандай ырымы түсті? («тасбақаның жазғытұрым жер астынан тістеп шыққан шөбін алған адамның қай қалауы да орындалады» ырым бар).

1. түсініп оқу, мәтін бойынша сурет салу.

1. 
   Оқушыны Әбділда Тәжібаевтың «Жарық түнде жайлауда» атты өлеңін мәнерлеп, түсініп оқуға үйрету, өлеңнің өзекті түйінді ойын ашуға жағдай жасау,
   
2. 
   өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын, іздену қабілетін дамыту.
   

Сабаққа әзірлік. Мен бүгін көңілді келдім. Кәне, шеңбер құрайық, өзіміздің жақсы көңіл күйімімізді бір- бірімізге берейік. Өйткені көңіл күйіміз жақсы болса қиындықтарды оңай жеңеміз ғой.

Қандай қазақтың ырымдарын білесің?

3. 
   Жаңа сабаққа даярлық.
   

Әбділда Тәжібаевтың «Жарық түнде жайлауда» атты өлеңін оқи отырып, Қазақтың кең байтақ өмірімен танысайық. Оқулықпен жұмыс: мәнерлеп, түсініп оқу. Қайталанған өлең жолдарын тауып оқы. (1,5). Автор бұл өлең жолдарын неліктен қайталап отыр деп ойлайсың?

2. Өлеңнің соңғы шумағындағы сөздерді пайдаланып,

3. сөзжұмбақты шеш.
Жарық түнде, жазық дала, жайлауда,

Жалықпаймыз атқанша таң сайрауға.

Үйренгенбіз толқынды жыр толғауға. «Жайлау» сөзі шығады.

Бүгін не жайлы өттік?

Сөзжұмбақтан шыққан сөз бойынша шағын әңгіме құра.
ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. түсініп оқу, мәнерлеп оқу.

Ана тілі 4-сынып
Тақырыбы: Ана тілі. Ғафу Қайырбеков. 27.02.2014 ж
Мақсаты:

1. 
   Оқушыны Ғафу Қайырбековтың «Ана тілі» атты өлеңін мәнерлеп, түсініп оқуға үйрету, өлеңнің өзекті түйінді ойын ашуға жағдай жасау,
   
2. 
   өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту.
   

• 
  Балалар, бір – біріңе қарап жымиыңдар, жайланып отырып, көздеріңді жұмыңдар. Менің айтқанымды іштеріңнен қайталаңдар.
  
• 
  Мен бақытты баламын,
  

Жылуым мол бойымда.

2.Жаңа сабаққа даярлық. Ана тілі туралы қандай өлеңдер жатқа білесіңдер?

Қандай мақал-мәтелдер білесіңдер? (Мұхтар Шаханов. «Төрт ана», т.б.).
Ү. Жаңа сабақ: кіріспе:

Ғафу Қайырбеков – көрнекті ақын әрі жазушы. Ақынның қырықтан астам кітабы жарық көрген. «Ана тілі» өлеңінде қазақ тілінің ерекше қасиеті мен байлығын паш етеді.

Оқулықпен жұмыс.

Мәнерлеп, түсініп оқу. Жарысып, жалғастырып оқу.

Ақын нені ұмытпаспын дейді? Неге тозбайтын асыл сөз?

Мыңдаған ақын сен туралы жазса да тауыса алар ма екен? – деп не жайлы айтады?

«Ана тілім – тірлігімнің айғағы» тақырыбына тіл туралы бір шумақ өлең қосып, шағын әңгіме жаз.

1. Жаттау.

1. 
   Оқушыны Оралхан Бөкейдің «Апамның астауы» атты әңгімесін түсініп оқуға үйрету, өзекті түйінді ойын ашуға жағдай жасау,
   
2. 
   өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту;
   
3. 
   баланың анаға деген сүйіспеншілігін, мейірімін сезінуге баулу.
   

Барлығы: Күн жарығын алақанға саламын, Жүрегіме басып ұстай қаламын.

Ізгі әрі нәзік, жарық, мейірімді, Болып кетер сонда дереу жан-жағым.

-Міне, жүрегіміздегі осындай жылумен сабағымызды бастаймыз.

• 
  
  жүктеу/скачать 421,86 Kb.
  
  Достарыңызбен бөлісу: