І бөлім. Халық ауыз әдебиеті үлгілері 02. 09. 2013 ж. №1. Сабақтың тақырыбы

Мен бақытты баламын, Жан дүниемде күн нұрлы

Жылуым мол бойымда. Осы жылуды Жер бетіндегі барлық адамдарға жолдаймын.

Менің оқығым келеді! Білімді, алғыр болғым келеді!

1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау.

2.Жаңа сабаққа даярлық. Балалар, сендер «Ойын автоматына» барып ойнадыңдар ма? Онда қалай?
Ү. Жаңа сабақ: Динара Мыңжасарқызының «Мектептен жырақ жол» атты әңгімесінен осы «Ойын автоматына» ойнаған баланың жағдайы немен аяқталғаныны жайлы білеміз. Оқулықпен жұмыс. Іштей, тізбектей, түсініп оқу.
Сөздік жұмыс.

Жырақ – алыс, қашық.

Төбесінен жай түскендей етті – қатты таңдандырды.

Құдды – кәдімгі.

Қуыстану – ыңғайсыздану.

2. Бақытжанның, оның Кәмила апайының және анасының ішкі ойларын әңгімеден тауып оқы.

3. Бақытжан қандай бала? Оған мінездеме жаз.
ҮІ.Түсінгендерін тексеру:

1. Үшінші тоқсанда Бақытжанның сабағы неге төмендеп кетті?

Телефоннан естілген хабар Бақытжанның анасына қалай әсер етті?

«Бармағын тістеу» дегенді қалай түсінесің?

Бақытжанның анасы неге бармағын тістеп түрып қалды?

2. Бақытжан қандай бала? Оған мінездеме жаз.
ҮІІ. Қорыту. Бүгін не жайлы өттік? Әңгімеден қандай қорытынды жасауға болады? Әңгімені өз ойыңмен аяқта.
ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. түсініп оқу, № 4 тапсырма. 2. Бағалау.
Тақырыбы: Әскербектің әтеші. Роза Әбілқадырова. 25.12.2013 ж.
Мақсаты:

1. 
   Оқушыны Роза Әбілқадырованың «Әскербектің әтеші» атты әңгімесін түсініп оқу арқылы, әңгіменің түйінін ашуға жағдай жасау,
   
2. 
   өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту.
   

Телефоннан естілген хабар Бақытжанның анасына қалай әсер етті?

«Бармағын тістеу» дегенді қалай түсінесің? Бақытжанның анасы неге бармағын тістеп түрып қалды? 2. Бақытжан қандай бала?
ІІІ. Үй тапсырмасын пысықтау:

Әңгімеден қандай қорытынды жасауға болады?

1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау.

1. 
   Оқушыны Ермек Өтетілеуұлының «Балмұздақ» атты әңгімесімен таныстыра отырып, әңгіменің түйінін ашуға жағдай жасау,
   
2. 
   өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту.
   

Жұмбақ шешу арқылы баланың қызығушылығын арттыру.

Ұнатары баланың –

Балдай тәтті тағаммын.

Ортаңғы буын алынса,

Сүйеніш боп қаламын. ( бал-мұз-дақ)

Ермек Өтетілеуұлының «Балмұздақ» атты әңгімесінен Мирастың балмұздақтан неліктен бас тартқаны жайлы білеміз. Әңгімені іштей, тізбектей жалғастырып оқу.

1. 
   Оқушыларды Мұхтар Әуезовтың «Көксерек» атты повестен үзіндісімен таныстыру, үзіндінің өзекті түйінін ашуға жағдай жасау;
   
2. 
   өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту.
   

Бейтаныс ағай оларға қалай рахмет айтты? Мирас балмұздақты жеуден неге бас тартты?

1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау.

2.Жаңа сабаққа даярлық.

Балалар, сендер «Көксерек» атты киноны көрдіңдер ме?

Онда не жайлы еді? Мұхтар Әуезов кім?

Өткен тарауда оның қандай әңгімесімен танысып едік?

Мына «Бөлтірікті қанша асырасаң да, орманға қарап ұлиды» деген мақалды қалай түсінесің? Ол үшін Мұхтар Әуезовтың «Көксерек» атты повесіндегі Құрмаштың өмірімен таныссақ, осы әңгіменің түйінін табамыз.

Көксерек «ұрлық пен адал астың айырмасы не екенін ұға алмады» дегенді қалай түсінесің?

1. 
   Оқушыны Оспанхан Әубәкіровтың «Дүрбелең» атты өлеңімен таныстырып, мәнерлеп оқуға, мәтінге сүйене отырып Бектайдың ісіне баға бере білуге баулу;
   
2. 
   өлеңнің түйінін ашуға жағдай жасау; өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту.
   

- Кәне, айналамызға жылу сыйлайық, жүздеріңнен күннің көзіндей күлкі кетпесін.

1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау.

2.Жаңа сабаққа даярлық. Балалар, сендер өтірік ауырып көрдіңдер ме? Көрсеңдер оның жағдайы қалай болды?
Ү. Жаңа сабақ: 2 класта Оспанхан Әубәкіровтің қандай ертегісін оқып едік? (Сүт қалай ұйықтады?) Бүгін, Оспанхан Әубәкіровтың «Дүрбелең» атты өлең оқи отырып Бектайдың қылжағы жайлы білеміз. Оқулықпен жұмыс. түсініп, жалғастырып, рөлмен оқу.
ҮІ.Түсінгендерін тексеру: Бектай неге үй ішін әуреге салды? Үйге кім келді? Дәрігер не деді? Дәрігер Бектайдың істеген қулығын білді ме? Оны өлеңнің қай жолынан аңғаруға болады? («Үндеме» дегендей, Ол бізге ымдады. ...). 2. Мәтінге сүйеніп, Бектайдың ісіне баға бер.
ҮІІ. Қорыту. Бүгін не жайлы өттік? 1.


Сатира – күлкіге, әзіл – сықаққа құрылған шығарма. Мұндай сипатта жазатын ақын-жазушыны «сатирик» деп атайды. Оспанхан Әубәкіров әзіл-сықақ жазудың асқан шебері, сатирик жазушы.

2. 
   Мына сызба бойынша талдау жаса. Есіңе түспесе, оқулықтан ізде.
   

Шығармалары

Басты кейіпкерлері

Автордың негізгі ойы (идеясы)

1. 
   Оқушылардың «Балалық шаққа саяхат» атты бөлімінен алған білімін тұжырымдау, ой қорытындысын жасау арқылы баланың ойын нақтылау, өздігінен ізденіп жұмыс істеуге баулу,
   
2. 
   жазбаша байланыстырып сөйлеуге, жазбаша тілін қалыптастыру, мәтіннің мазмұнын, негізгі кезеңдерін қалдырмай жазуға үйрету;
   
3. 
   логикалық ойлау қабілетін, есте сақтау, зейінін жетілдіру.
   

Сабаққа әзірлік. Күнге қолдарыңды созыңдар. Күннің жомарт сәулелері ананың нәзік алақанындай аялайды, сипалайды, жылытады.Сиқырлы күн барлық өкпе мен мұңды ерітіп жібереді. Жүрегімізді жылу мен махаббатқа толтырады.

Барлығы: Күн жарығын алақанға саламын. Жүрегіме басып ұстай қаламын.

Ізгі әрі нәзік, жарық, мейірімді, Болып кетер сонда дереу жан-жағым.

-Міне, жүрегіміздегі осындай жылумен сабағымызды бастаймыз. Бүгін «Білгенімізді қайталаймыз!» деген мақсатпен жұмыс істейміз.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: 1. Өлеңді мәнерлеп, рөлмен оқу. Бектай неге үй ішін әуреге салды? Үйге кім келді? Дәрігер не деді? Дәрігер Бектайдың істеген қулығын білді ме?
ІІІ . Мақсат қою кезеңі: 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. 2. Жаңа сабаққа даярлық. Балалар, біз қандай бөлімді оқып аяқтадық? Онда не жайлы білдік? Кімдермен таныстық? Өзімізге қандай әсер алдық?
ІҮ. Қайталау. Әр оқушы жеке жұмыс парағымен істейді.

1. 
   Балалар жазушысы Бердібек Соқпақбаевтың қандай шығармаларын білесің? ( «Менің атым Қожа», «Компас», «Ағаштар неге ашуланды?»)
   
2. 
   «Аш бала тоқ баламен ойнамайды» деп басталатын мақал қай әңгімедегі оқиғаға сәйкестендіріледі? Онда қалай жазылған? (Мырзабек Дүйсеновтың «Мен қалай торғай болдым» атты шығармасынан; «Аш торғай (бала) тоқ торғаймен (баламен) ойнамайды, тоқ торғай (бала) ештеңені ойламайды»)
   
3. 
   Шөкі қай әңгіменің басты кейіпкері? (« Алтын балық» атты Жолтай Әлмашевтің шығармасының басты кейіпкері).
   
4. 
   «Шөкі» деген атты неге қойған?
   

5. «Бұл да – табиғаттың заңы. Осылай тәсіл қолданбаса, күш біріктірмесе ...». Бұл жерде қай шығармадағы қандай заңдылықты айтып отыр?

А). М. Төрежанов. Қолғабыс. Б).М. Қалдыбаев. Үлек.

Ә). М.Әуезов. Көксерек. В). К. Сегізбайұлы. Құмырсқалар.

6. «Жота жүні үрпиіп, көздері жасылданып, бар тістерін көрсетіп, аузын ақситып ашып жіберіп, тап бергенде...» не бодатын еді? Үзіндіні аяқта. Шығарма авторы кім?

(Мұхтар Әуезовтың «Көксерек» повестінен үзінді. ... талай бұралқы төбет, быжыл қаншық қаңсылай, шәуілдей қашатын болды.

Мынадай кезде Құрмаштың өзі де қорқақтай барып, қой-қойлайтын еді.)

7.Сатира дегеніміз – күлкіге, әзіл – сықаққа құрылған шығарма. Мұндай сипатта жазатын ақын-жазушыны «сатирик» деп атайды.

8. Мына кесте бойынша жазушыға талдау жаса.

Мұхтар Әуезов кім?	Шығармасының аты
Мұхтар Әуезов (1897-1961). Семей облысында, Абай ауданында туған. Шебер жазушы.	«Абай жолы» романын жазған. 2 – 3 кластарда «Әбілмансұр», «Бала Абай», «Әке арманы», «Боран», «Кешкі дөң басында», «Жетім», «Көксерек»

9. «Ертеңіне ертемен оянған әкесі етігін алып киейін десе, баласының аяғына қосақталып байлаулы тұр». Бұл үзінді қай әңгімеден алынған? Басты кейіпкері кім?

Роза Әбілқадырованың «Әскербектің әтеші» атты әңгімесінен. Басты кейіпкері Әскербек.

10. Табиғат құбылысын жандандырып, адам сияқты билетіп, қуантып, жылатып, т.б. суреттеуді не деп атайды? «Кейіптеу дегеніміз табиғат құбылысын жандандырып, адам сияқты күлдіріп, билетіп, қуантып, жылатып,т.б. кейіпте суреттеуді айтады.»

11. «Алтын балық» әңгімесіндегі басты кейіпкер кім? Шөкі .

1. 
   Оқушыны Жекен Жұмахановтың «Ақ боран» атты әңгімесімен таныстырып, түсініп оқуға, мәтінге сүйене отырып табиғат апатының әсері жайлы әңгіменің түйінін ашуға жағдай жасау;
   
2. 
   өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту.
   

Сабағымыз басталды, балаларға пайдалы Бәрін ұғып алыңдар, сабаққа зер салыңдар

1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау.

2. Жаңа сабаққа даярлық.

«Кейіптеу дегеніміз табиғат құбылысын жандандырып, адам сияқты күлдіріп, билетіп, қуантып, жылатып,т.б. кейіпте суреттеуді айтады» деген ұғыммен Жекен Жұмахановтың «Ақ боран» атты әңгімесімен танысқанда білеміз.

1. 
   Оқушыны Максим Зверевтің «Суықторғай» атты әңгімесін түсініп оқи отырып,құстардың қыстағы өмірімен таныстыру; әңгіменің түйінді ойын ашуға жағдай жасау;
   
2. 
   өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту;
   
3. 
   аяушылық, қамқоршылық сезімін қалыптастыру.
   

1. Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау.

2.Жаңа сабаққа даярлық. Қалай ойлайсың, қыс мезгілінде құстар қалай өмір сүреді?
Ү. Жаңа сабақ:

1. Максим Зверев «Саусағымды бір нәрсе шым еткізіп тістеп алғандай болды» дейді. Ол не нәрсе екен? Әңгімені оқып көрейік.

Суықторғайды тауып алған кісі оны қайда алып келді?

көздері қорқыныш тұнып тұр.

жүрегі тулап алақанына ап-анық сезілді

денесі қызғылт түсті, ұзын құйрық, салмақсыз нәрсе сияқты.

3. 
   Торғайдың дәнді жеп болғаннан кейінгі әрекетін сипатта. ( Рахаттанғаны сондай, ...).
   

1. 
   Оқушыны Төлеген Айбергеновтың «Аппақ құс» атты өлеңін мәнерлеп ырғағына келтіріп оқуға, түсінгенін әңгімелей білуге үйрету;
   
2. 
   ақынның кейіптеу кезіндегі пайдаланған әсерлі сөздерінің түйінін ашуға жағдай жасау;
   
3. 
   өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту.
   

Барлығы: Күн жарығын алақанға саламын, Жүрегіме басып ұстай қаламын.

Ізгі әрі нәзік, жарық, мейірімді, Болып кетер сонда дереу жан-жағым.

-Міне, жүрегіміздегі осындай жылумен сабағымызды бастаймыз. Бүгін «Білгенімізді қайталаймыз!» деген мақсатпен жұмыс істейміз.