). Қазына көтерген бала кім? А) Қаныш Сәтбаев

А) Қаныш Сәтбаев Б) Әліби Жангелдин

Ә) Шоқан Уәлиханов
14). «Мені іздеп жүр. Ұстамақшы». Үзінді қай шығармадан алынған? Кімді ұстамақшы? Неліктен?

Сәуірбек Бақбергеновтың «Құрманғазы» шығармасынан үзінді.

Еңбегің қатты болса,

Татқаның тәтті болады. (Алғашқы көмек. )

А) Бала Тұрар (Ш. Мұртаза)

Б). Дегелеңдегі жарыс (А.Алтай)

Ә). Өткен күн (М.Жұмабаев)

В). Алғашқы көмек (Б.Тұрсынбаев)
16). «Әй, тоқтаңдаршы, мен сендерге кешегіден де қызық ертегі айтамын» деген сөз қай шығармада кездеседі?

А). Қазына көтерген бала (Ә. Жапаров)

Б). Жусан иісі (С.Мұратбеков)

Ә). Қажымұқан (Қ. Әбдіқадыров)

В). Құрманғазы (С.Бақбергенов)
17) . «Аспан өртеніп, топырақ жанды. Шың-құздан тас құлап, тау төсінен арқар ауды». Бұл оқиға қай шығармада баяндалады? ( Дегелеңдегі жарылыс. Асқар Алтай.)
ҮІ.Түсінгендерін тексеру: Мазмұндама жазу.
1.Кіріспе: жазбаша жұмыс алдында нақты талап қою: мәтіннің мазмұнын толық жазу; кейіпкелерді анықтау; қай жақта жазу керектігін нақтылау;
2. Мұғалімнің мәтінді дауыстап оқуы; Оның негізгі бөлімдерін кідіріс жасап оқуы; Мазмұны бойынша сұрақ қою арқылы оқушылардың түсінгенін анықтау; содан кейін мәтінді қайталап оқу.
Жоспар құру. Міндетті түрде жазуға тиісті тірек сөздер мен сөз тіркестерін тақтаға жазып қою; түсініксіз сөздерді тақтаға жазып қою.( міндетті түрде істелетін жұмыстар).
Мейрамгүл
Мейрамгүл өзімшіл болды. Өзге балаларды ұнатпайтын. Мақтаншақ еді. Ешбір затын басқаларға бермейтін. Сондықтан олармен ойнамайтын.

Бір күні апасы оны балабақшаға апарды. Ондағы балалар бірге ойнайды. Ойыншықтар жеткілікті еді. Мейрамгүлдің ойыншықтарымен балалар ойнағысы келді, бірақ ол ешкімге бермеді. Балалар болса өз ойыншықтарымен ойнай берді. Балалар да Мейрамгүлді өз ойындарына қоспады. Ол жалғыз жүрді. Біраздан соң терезе алдына келіп отырды.

Кешке үйге келген соң, мамасына балабақшаны жамандады.

Келесі күні де жалғыз жүрді. Басқа балалар бір-бірімен ойнап мәз. Ал, Мейрамгүл көңілсіз. Балабақшада бала көп. Бірақ Мейрамгүлде серік жоқ. Еркелігін де, қиқарлығын да ешкім елемеді. Тіпті ол өз ойыншықтарын жек көре бастады. Ол ойыншығын жерге алып ұрды. Өйткені балалармен бірге ойнау жалғыз отырғаннан әлдеқайда қызық та көңілді еді.

(Д. Қасенов)

Тіректі сөздер мен сөз тіркестері: өзімшіл болды; өз ойыншықтарымен ойнай берді: ойындарына қоспады; Еркелігін де, қиқарлығын да ешкім; әлдеқайда қызық та көңілді еді.
Мазмұндау жоспары:

Мейрамгүл қандай еді?

Бақшадағы балалар Мейрамгүлмен неліктен бірге ойнамады?

Оған неге көңілсіз болды?

Мейрамгүл мінезі туралы өз пікіріңді жаз.
ІҮ. Сабақты қорыту:

Бүгінгі сабақта не істедік? Не жайлы жаздық?

Мейрамгүл сияқты бала біздің арамызда бар ма? Бұл мәтінен өзіңе қандай әсер алдың?
Ү. Үйге тапсырма: өткенді қайталау.


Тақырыбы: Дүниеде жамандық неден? Ыбырай Алтынсарин. 14.11.2013 ж
Мақсаты:

1. 
   Оқушыларға Ыбырай Алтынсариннің «Дүниеде жамандық неден?» атты әңгімесі бойынша өмірдегі жақсылық пен жамандықты ажырата білуге, оқып, өздігінен ізденіп жұмыс істеуге, байланыстырып сөйлеуге, ойын тұжырымдай білу қасиетін дамыту;
   
2. 
   қыйындықтан қорықпайтын, жақсылық пен жамандықты ажырата білетін, шыншыл азамат болуға тәрбиелеу.
   

Барлығы: Күн жарығын алақанға саламын,

Жүрегіме басып ұстай қаламын.

Ізгі әрі нәзік, жарық, мейірімді,

Болып кетер сонда дереу жан-жағым.

Міне, жүрегіміздегі осындай жылумен сабағымызды бастаймыз.

2. Оқулықпен жұмыс. А) Ыбырай Алтынсарин мынадай өсиет сөз айтқан. «Біреуге жақсылық етсең, ол жақсылығыңды міндет етпе» Мәтінді түсініп, тізбектей жалғастырып оқу.

2. 
   Адам ой – әрекетінің екі түрін мына кестеге сүйеніп жазып шық.
   

1. 
   Оқушыны Спандияр Көбеевтің «Орындалған арман» атты әңгімесінен үзіндіден Ыбырай Алтынсариннің өмірімен таныстыра отырып, Спандияр Көбеевтің мектепке алынуы жайлы мәліметпен таныстыру,
   
2. 
   оқып, өздігінен ізденіп жұмыс істеуге, байланыстырып сөйлеуге, ойын тұжырымдай білу қасиетін дамыту;
   
3. 
   шыншыл азамат болуға тәрбиелеу.
   

Сабағымыз басталды, балаларға пайдалы.

Бәрін ұғып алыңдар, әр сөзге зер салыңдар.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

1. Ақжүрек шал жатқан ағаштың түбіне қандай аң-құстар жиналды? (қарға, көк кептер, бұғы, жылан). Олар қандай сұраққа жауап іздеді? Қарғаның, Көк кептердің, Жыланның, Бұғының айтуынша жамандық неден болады дейді?

Ақжүрек шал жатқан ағаштың түбіне қандай аң-құстар жиналды? (қарға, көк кептер, бұғы, жылан). Олар қандай сұраққа жауап іздеді? Қарғаның, Көк кептердің, Жыланның, Бұғының айтуынша жамандық неден болады дейді?

1. Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау.

2. Жаңа сабаққа даярлық.

Спандияр Көбеев кім? (1878 – 1956, Қостанай облысында туған. Жазушы, ұстаз. «Үлгілі бала» атты кітабы бар.

«Қуанғандығым сонша, алдымда тұрған дөңгелек қара сақалды дембелше келген адамды сүйіп алуға әзір едім», деп жазыпты. 2. Оқулықпен жұмыс. Мәтінді түсініп, жалғастырып оқу. Рөлмен, теріп оқу. Салмұғамбет болыстың сөзін тауып оқы. Әңгімеден бай мен кедейге байланысты айтылған сөздерді теріп жаз.

1. 
   Ұлы ақын Абай Құнанбаевтың шығармашылығымен таныстыра отырып, өлеңнің негізгі идеясын ашуға үйрету;
   
2. 
   адам бойындағы жағымсыз қасиеттерден бойын аулақ ұстауға баулу; көркем мәтіннен жұмыс істей алу дағдысын жетілдіру,
   
3. 
   оқып түйгендері туралы ой қорытындысын айтқызып жаттықтыру.
   

Көршілеріңе бұрылып, алақандарыңды біріктіріп, жүректеріңнің жылуын беріңдер

«... Талап, еңбек, терең ой,

Қанағат, рақым, ойлап қой,

Бес асыл іс - көнсеңіз»

• 
  Тақтадағы үзінді Абайдың қай өлеңінен алынған?
  
• 
  Бұл өлеңді кімдер жатқа біледі?
  
• 
  Абайдың тағы қандай шығармалары бар?
  
• 
  Абай ата туралы не білеміз?
  
• 
  Абай Құнанбаев – қазақ халқының ұлы ақыны, асыл сөздің зергері. Азан шақырып қойған аты - Ибрагим. Әжесі Зере сүйкімді де сүйікті немересін Абай деп еркелеткен. Осыдан кейін Ибрагим дейтін шын аты аталмай, ел арасында Абай атанып кетеді.
  

2. 
   Абай Құнанбаев туралы қосымша мәлімет:
   

ІІ топ – «Абайдың қарасөздері»

ІІІ топ - «Абайдың аудармалары»

ІҮ топ – Абайдың әндері. (Топ басшысы сайланып, бағалау парағы беріліп, балалардың атын жазып, жауап бергендерге + (плюс) таңбасын қойып отырады.)

І топ – «Абайдың өлеңдері»

ІІ топ – Абайдың 3-ші қарасөзрін оқып, түсінгенін айтады.

ІІІ топ - Абай аудармаларынан «Шегіртке мен құмырсқа» мысалынан көрініс көрсетуге әзірленіп келеді.

ІҮ топ – Абайдың «Желсіз түнде жарық ай» немесе «Көзімнің қарасы» әнін орындайды.
2 – тапсырма. Екі өлеңді салыстыра отырып, өлеңдегі сөздерді пайдаланып, мына кестені толтыр.
Адамның мінез - құлықтары



Жағымсыз

Жағымды




Сабырсыз, арсыз, еріншек, көрсеқызар, жалмауыз, алауыз,...

Сабырлы, арлы, еңбекқор, сыпайы, білімді, ақылды ...



Өсек, өтірік,мақтаншақ, еріншек,бекер мал шашпақ ...

Талап, еңбек, терең ой, қанағат, рақым ...


Кестеге өтілген жаңа сабақтағы «Сабырсыз, арсыз, еріншек» деп аталған өлең мен «Ғылым таппай мақтанба» өлеңін салыстыра отырып, адамның жақсы, жаман қылықтарын топтап жазады.
ҮІ.Түсінгендерін тексеру: рефлекциялық бағалау кезеңі. Сабақ соңында топтағы жауап бергендердің саны, яғни плюстері саналады. Оқушылар өздерінің жауаптарына ауызша баға береді. Жарыс қорытындысы шығарылады.
ҮІІ. Қорыту.

«Мен бүгінгі сабақтан нені үйрендім?», «Нені білмей қалдым?» сұрақтарына жауап беру.

1. Түсініп, мәнерлеп оқу,

1. 
   Ұлы ақын Мұхтар Әуезовтың шығармашылығымен таныстыра отырып, Абай өмірінің балалық, ересек шақтары жайлы мәлімет беру, әңгіменің негізгі идеясын ашуға үйрету;
   
2. 
   көркем мәтінмен жұмыс істей алу дағдысын жетілдіру, оқып түйгендері туралы ой қорытындысын жасай білуге баулу.
   

2.Мына үлгі бойынша Құнанбайға сипаттама берген тұсты тауып жаз.

өңі сұп-сұр

Құнанбай зор денелі

бурыл сақалды

ҮІІ. Қорыту. Әңгімеге сүйеніп, Абайға мінездеме бер.
ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. түсініп оқу, бағалау.
Тақырыбы: Абылай хан. Шоқан Уәлиханов. 21.11.2013 жыл
Мақсаты:

1. 
   Оқушылардың Абылай хан туралы білетіндерін жаңа мағлұматтарымен кеңейте отырып, тарихи әңгімені түсініп оқуға дағдыландыру,
   
2. 
   өз еліне, халқына, жеріне деген азаматтық борыш сезімін тәрбиелеу.
   
3. 
   Өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту.
   

Жылуым мол болады. Осы жылуды Жер бетіндегі барлық адамдарға жолдаймын.

Менің оқығым келеді! Білімді, алғыр болғым келеді!
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

1. Абай қайдан келді деп ойлайсың?

Әкесі Құнанбай кімді күтіп отырған тәрізді. Ол баласы Абайды қалай қарсы алды?

Құнанбайдың әңгімедегі түр-түсінен, сөйлеген сөзінен қимыл-әрекетінен қандай адам екенін байқауға бола ма?

Абайдың сыпайылығы, байқағыштығы қай әрекетінен көрінеді?

1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау.

2. Жаңа сабаққа даярлық. Мағжан Жұмабаевтың «Өткен күн» өлеңінен үзіндіні пайдалану. (еске түсіру)

Хан Назар сынды әділ хан, Абылай сынды ер сұлтан...

Ақ найзаның ұшымен. Ақ білектің күшімен

Дұшпанға қысым көрсеткен.

2. 
   «Абылай» сөзжұмбақ шешу. (Қалмақ, Башқұрт, аштық, Қалдан Серен, Йасауи, Ресей.)
   

Абылайдың денесі қай жерде жерленген?

Абылай өсиетінде кіммен байланысты үзбеу керек деді?
ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. түсініп оқу, бағалау.

Тақырыбы: Шоқан туралы.Қырдың жас түлегі. Сапарғали Бегалин. 25.11.2013
Мақсаты:

1. 
   Оқушыларды Шоқан бейнесімен таныстыру, автордың негізгі идеясын ашуға жағдай жасау,
   
2. 
   шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін,
   
3. 
   шығармашылық ойлауын дамыту.
   

1. Шоқан кім? Абылай ханның шын аты кім? Халық неден қатты қиналады? 1730 жылы шабуыл жасаған Жоңғар қонтайшысы кім? Әңгімеден тағы не түсіндің?

1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау.

2.Жаңа сабаққа даярлық. Өткен сабақтан Шоқан жайлы тағы не білдік? «Мен ең әуелі қазағымды жақсы көремін. Одан кейін Сібірді, одан кейін Россияны, одан кейін бүкіл адамзатты жақсы көремін ...». Бұл сөздерді қашан айтты?
Ү. Жаңа сабақ:

Кіріспе.

Шоқан (шын аты Мұхаммедқанафия) Шыңғысұлы Уәлиханов – Абылай ханның шөбересі. Әкесі Шыңғыс – ел билеуші аға сұлтан болған әйгілі адам. Шоқан білімі жағынан өзімен бірге оқыған жолдастарынан әлдеқайда озық болды. Ол туралы кітап жазған жазушы Сапарғали Бегалин: « Иә, иә сен қырдың түлегісің, қыран қырды аңсамай тұра ма?!» деп жазды.