Қысқарған атауларды дұрыс қолданудағы ұсыныстарым (Қысқарған атаулардың қолданысын реттеу жұмыстары)

1. 
   Арнаулы салалардағы және жалпы қолданыста жүрген және жаңадан туындап жатқан қысқартылған атауларды жинақтап тіркеп, оларды үнемі лингвистикалық сараптан өткізіп отыру қажет.
   
2. 
   Ұтымды жасалған қысқарған атауларды сұрыптап, електен өткізіп алғаннан кейін ресми мақұлдап, жұртшылық бірізді қолдануы үшін қысқарған сөздердің ресми ұсынылған жеке сөздік түрінде шығарып және оларды орфографиялық сөздіктің әр басылымына қосымша ретінде еңгізіп, толықтырып беріп отырған жөн. Тілдік және тілден тыс факторларға сәйкес ескеріп, қолданыстан шығып қалған сөздерді ондай сөздіктердің келесі басылымдарына енгізбеу арқылы да реттілікке қол жеткізу мүмкіндігі бар. Мысалы, АзияКеңес, АҚШ, АХАТ, БАҚ, БЭК, ЕурАзЭҚ, Еуроодақ, ЖАҚ, кеңшар, КОКП, ҚазМұнайГаз, ҚазАқпарат, ҚазБат, ҚазҒарыш, ҚазМырыш, ҚазТАГ, ҚазТрансГаз, ҚазҰУ, ҚазҰПУ, ҚазҰТУ, ҚР, МАИ, мемтерминком, МӨЗ, сырбар, ТарМУ, ТМД, ҰБТ, ҰҒА, ҰТ тәрізді көптеген атауларды ресми бекітіп аталған сөздіктерге енгізуге әбден болады деп білеміз. Себебі бұл атаулар біршама ұтымды жасалған әрі қазір жаппай бірізді қолданылатын дәрежеге жетті. Осы көрсетілген атаулардың арасында әріптік, буындық және аралас қысқартудың күрделі атаулардың қысқартылып алынған нұсқасын жасау кезінде үлгі ретінде пайдалануға болатын барлық түрлері бар. Сондай-ақ жасалуы, айтуға қолайлығы жағынан аса ұтымды болмаса да тілімізде бұрыннан қолданылып келе жатқан БҰҰ, ЖОО, ҚХР сияқты көптің көзі әбден үйренге атауларды осы қатарға қосқан орында деп ойлаймын.
   
3. 
   Сәтсіз жасалған, тілдік нормаларға сәйкес келмейтін қысқарған сөздерді анықтап, оларды қолданбау жөнінде ұсыныстар енгізіп, олардың тізімін баспасөзде және арнаулы басылымдар мен сайттарда жариялау. Мысалы, АӨҚО, АМҰ, АМЛ, БЖӘ, ББЖК, БАРИ, БӨҚжА, ЕҚҚЖДБ, ЖҚКҚ, КМЖЗҰИ, ҚӨТ, МЖӘ, ТҮҚЖБ, ӨСЕҚ сияқты қысқарған атауларды сол тізімге қосуға болады.
   
4. 
   Қазір қандай көп таралыммен шығарғанмен де сөздіктер жұрттың бәріне бірдей жете бермеуі мүмкін. Қысқарған сөздердің электрондық сөздігін немесе қазақ тіліндегі кез келген қысқарған сөздің толық нұсқасын көрсетіп бере алатын компьютерлік бағдарлама жасаудың пайдалы болары сөзсіз.
   
5. 
   Тілші ғалымдар салалық мамандарға арналған күрделі атаулардың қысқартылған нұсқасын жасаудың жолдарын көрсететін әдістемелік құрал жасағандары жөн. Көптеген арнаулы салаларда кездесетін қысқартылған атаулардың сауатты жасалмауы осындай құралдардың
   

6. 
   Қысқарған сөздерді шет тілдерінен қабылдауға, оларды аудару-аудармауға байланысты ережемізді жасап, қолданысқа енгізумен қатар кеңестік кезеңде жасалған кейбір ережелерді қайта қарай қажеттігі туындап отыр.
   

Қорытындылай келе, жоғарыда аталып өтілген жарыспа нұсқалардың бірі жиі, екіншілері сирек қолданылуы, түрлі атаулардың бір ғана нұсқасының болуы, тілімізде қысқарған сөздердің орыс тілі нұсқасының қолданылуы, сөз қысқартудың дыбыстық үйлесімділігінің сақталмауы – тіл білімінде әлі бір ізге түспей, жинақталмаған, жүйеленбеген, шешімі табылмаған мәселелердің бірі. Қазіргі мерзімді басылым беттерінде кездесетін осындай деректер күрделі сөздерді қысқарту немесе орыс тілінен енген қысқарған сөздерді аударудың әркімнің қалауынша жүзеге асып, бұл істің жүйелі түрде жүргізілмей, тиісті дәрежеде үйлестірілмей отырғандығын аңғартады. Сондықтанда қазақ тіл білімі саласындағы қысқарған сөздердің аясын тереңірек зерттеп, кездесетін кемшіліктердің дұрыс шешімін табу – бүгінгі күні зерттеуді қажет етіп отырған өзекті мәселелердің бірі.