Ыту теориясы мен технологиясы
жүктеу/скачать 232,96 Kb.
|
SYLLABUS БМ Бейнелеу өнері. 2020-2021
- Бұл бет үшін навигация:
- 1. Орыс бейнелеу өнері және оның түрлері
- Богород ойыншығы
| Дәріс №4. Тақырыбы: Орыс және отандық бейнелеу өнерінің даму сатылары
1. Орыс бейнелеу өнері және оның түрлері 2. Қазақстанда бейнелеу өнерінің дамуы 1. Орыс бейнелеу өнері және оның түрлері Ежелгі орыс өнерін танып білуде совет зерттеушілері орасан зор қызмет атқарды. Оның көп ғасырлық дамуының жалпы көрінісі енді бұрынғыдан да айқынырақ болып келеді. Бұл - өзіндік ерекшелігі бар қайталанбас өнер, оның әлемдік мәдениет қазынасына қосқан үлесіне баға жетпейді. Ежелгі орыс бейнелеу өнерінің тамыры орыс халқының христиандыққа әлі де бойсұнбаған бағзы заманына кетіп жатыр. Халықтың әсемдікке аңсары өте ерте кезде ауған, ғасырлар бойы көне дүние көзіндей отандық сюжетті және көркем мотивтерді жаңарта дамытып отырған тамаша халық шығармашылығынан туындаған. Ол өзін туғызған сол дәуір сияқты қайталанбас өнер. Сондықтан да ол қазіргі адамның мәдениетіне біздің халқымыздың көркемдік дамуының қайталанбайтын баспалдағы ретінде сонау ұлттық тарихтың арайлы таңындағы, аса қуатты өміршеңдігінің тірі куәсі ретінде енеді. Василий Васильевич Верещагин өмірімен және қызметімен ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы орыс суретшілерінің арасынан өзіндік қасиетімен ерекшеленеді. Оның туындыларына көз салғанда, таңғажайып әлемге саяхат жасағандай әсер аламыз. Өзінің сурет қоймасында ол тек басқа елдердің бейнелерін ғана емес, сонымен бірге түрлі жоғарғы дәрежедегі киімдер коллекциясы, күнделікті тұрмыста пайдаланылетын заттарды және халық шығармашылығын суреттейді. Оның сурет қоймасына келушілер өздерін Түркістанға келгендей сезімге бөленеді. Верещегиннің сурет қоймасы түркістандық кілемдермен, тұрмыстық заттармен безендірілген, сондай-ақ қабырғаларында қару-жарақтар, ал суреттерінде түрлі елдердің табиғаттары, оның халқы, архетиктурасы бейнеленген. Бұл суреттерде осы аймақтардың ертедегі және қазіргі кездегі тарихи әдет-ғұрыптары мен мінез-құлықтары көрінеді. И.И.Шишкин Саврасовпен қатар орыс демократиялық табиғат көрінісінің негізін салушы. 70-ші жылдың соңы мен 80-ші жылдың бірінші жартысы Шишкиннің өнер шығармашылығының даму кезеңі болып есептеледі. И.И.Шишкин 1832 жылы Елабуга қаласында дүниеге келген. Суретшінің негізгі тақырыбы – табиғатқа арналған, яғни Прикамья табиғатына, оның қарағайлы орманына және т.б. табиғатқа деген сүйіспеншілігі Шишкинде жастайынан пайда болды. Осы кезден бастап ол өзінің туған өлкесінің табиғатын суреттеуге әуестенді. Шишкиннің мұндай әрекетінен жас баланың өнерге ден қоятыны байқалды. Өнерсүйгіштігінің арқасында Шишкин туған қаласынан Москвадағы кескіндеме Училищесіне келіп түседі. Училищеге келген жылдары (1852-1856) табиғат көріністерін бейнелеу класына К.И.Рабус басшылық жасады. Ол Шишкиннің өнер шығармашылығының дамуында елеулі ролді атқарды. Біріқ жас суретшінің негізгі ұстазы училищедегі портреттік кескіндеме класының жетекшісі – А.Н.Мокрицкий болды. Ол Шишкиннің асқан талантын байқап және оның үміттене қарауына байланысты өзінің бар білімін беруге тырысты. Мокрицкийдің Шишкинге берген білімі оның өнер жолында көп көмегін тигізді. Ол суретшінің сурет салу техникасын және шеберлігін қалыптастырды. Суретшінің шығармашылығы бүтіндей өзінің адам қызығарлықтай ерекшеліктерімен ажыратылады. Суриков – тарихи бейнелерді, ал Репин – жанрлық бейнелерді суреттесе, Левитан – орыс табиғат живописін суреттеп, ХІХ ғасырдың екінші жартысында әйгілі болған суретшілердің бірі. Левитан табиғат құбылыстарын сезіну қабілеттілігімен ерекшеленді және сол қабілетімен бірінші рет табиғат көріністерін бейнелеуде 1879 жылы «Осенний день. Сокольники» шығармасы жарық көрді. Бұл картинада ойшыл және көңілсіз күзді бейнелеген. Осыдан кейін суретші Левитан орыс живописіндегі «табиғат көріністерінің көңіл-күйін» бейнелейтін шеберлердің қатарына енді. Левитан шығармашылығы – бұл орыс табиғат көріністерін бейнелеу живописінің үлкен даму кезеңі болып табылады. Орыс бейнелеу өнерінің түрлері Гжель керамикасы — орыс халқының қолөнерінің дәстүрлі керамика жасау әдісі. Өзінің ерекшелігімен, стилімен айқындалады. Көп ғасырлар бойы Ресейде бұл өнер "гжель" деген атпен аталып келе жатыр. Қазақ өнеріндегі саз балшықтан жасалынған көзешілік өнері сияқты, бұл өнер түрі де дəл осы жолмен жасалады. Гжель бұйымдарның бояуы көк және ақ түсті болады. Бұл тамаша түстер ерекше қанық болады. Кез-келген жанды қайран қалдыратын гжель өрнектері бір-біріне ұқсамайды. Оның əрбір салынған бөлігі бірін-бірі айқындап, əрлеп, байыта түседі. Гжель бұйымдары көбіне өсімдік өрнектерімен əшекейленеді. Гжель қаласы - Ресейдегі ең танымал өнер туындыларының бірі. Бүкіл әлемде бүгінгі таңда танымал Гжель халық шығармашылығы пайда болды. Әлемдік атақ қарапайым геометриялық және өсімдік ою қолынан келтiрсе - дәстүрлі қар-ақ фонда жарқын көк кобальт бояу жасалған үлгісі, - Гжель үлгілерін боялған. Өнімдердегі суреттер де сюжетке ұқсас болуы мүмкін, мысалы, шелек тәркілеген немесе үйірмен үйлесетін, би ауылының тұрғындары. Гжель кескіндемесінің үлгілері, әдетте, гүлдік мотивтер, өнімнің дөңес немесе вогнут бетінде бірнеше рет қайталанады. Суретшінің жоғары шеберлік белгісі - суреттің ортасы ашық-көк түстермен толтырылған кезде және жақтағы шеттерге жақындаған кезде, жарқыраған суреттерді пайдалану - сурет жарқын әрі айқын болады. Гжель үлгісі - түсіндірудің ерекше түрі, олар міндетті түрде нақты зауыттың контурын қайталайды. Кескіндей гүлдер көршілеріне жабысатын жапырақтарды, шелектерді көре аласыз. Суреттер тақырыбы - әртүрлі: ауыл өмірінен қарапайым суреттерден бірнеше кейіпкерге дейін ертегілерге дейін. Дымков кәсіпшілігі - Бұл кәсіпшілік Вятка деген ескі қалада орын тепкен. Бұрын ерте заманда Вятка тұрғындары көктемде «свястопласка» атты той жасайтын болған. Бұл мерекеге арнап көзешілер саз балшықтан жасалған ойыншық ысқыруықтар, дөңгелек сылдырмақтар әзірлеген. Кейінірек бұл кәсіп дами түсіп көлемді өнеркәсіп. Сондықтан саз балшықтан жасалынған бұл ойыншықтар Дымков ойыншықтары («дымков» - түтін) деген ат алған. XX ғасырдың басында кәсіпшілік өзінің өндірісін тоқтатты. Оның орнына арзан гипстен жасалынған фабрикалық қуыршақтар шығарыла бастады. Бірақ Вятка қаласының тұрғындары сол кезде-ақ Дымков ойыншықтарын орыс мәдениетінің асыл бір бөлігі деп қастерлеп, оны ұлттық өнерге жатқызып сақтап қалды. Дымков ойыншықтарының өзіне тән үндестіктегі бейнелері деп су тасушы, күтушілер, гусарлар, үйректер, сиырлар, «Барыня» қуыршақтарын айтуға болады. Богород ойыншығы немесе Богород ағаш ою кәсібі (орыс. Богородская резьба) — Ресейде Мәскеу облысының Сергиев Посад қаласы маңындағы Богород атты ауылдағы ежелден қалыптасын келе жатқан дәстүрлі қолөнер түрі. Ауыл тұрғындары ежелден ағаштан жасалған ойыншықтар және мүсіндеу шығармашылығымен айналысқан. Богород ағаш ою кәсібі 16-17 ғасырларда пайда болған. Богород ойыншықтары мен мүсіндері ағаштың жұмсақ түрлерінен жасалынған. Жұмысқа арналған негізгі құралдар - балта, əр түрлі пышақтар. Мүсіншілер өздерінің ойларын таза, боялмаған ағашқа сала білген. Бұл ойыншықтар арқылы біз орыс халқының өткен ғасырдағы өмірін көре аламыз. Мысалы: шенеуніктер, бикештер, шаруалар бейнесі. Қолөнер туындылары. жүктеу/скачать 232,96 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|