ince ] [Siz gel- diğ-iniz zaman

68 
Түркология, № 4, 2017
Нидерланд тілінде бұл логикалық немесе уақыттық байланыстар 
жалғаулықпен басталатын бағыныңқы сөйлемдермен білдіріледі. Түрік 
тіліндегі өзге бағыныңқы сөйлемдермен салыстырғанда бұл 
құрылымдарда фламандық студенттеріміз аз қиналады. Типтерді бір-
бірінен ажырату да қиын емес, белгілі бір құрылымның қай типке 
жататыны 
айқын 
көрінеді. 
Фламандық 
студенттерімізге 
әр 
құрылымның мағынасын бейнелеп бірнеше мысал келтіреміз және ең 
маңыздысы нидерланд тіліндегі сол құрылымдарға толық сәйкес 
келетін жалғаулықтарды атап көрсетеміз. Осылайша олар қажетті 
құрылымды таңдап алуда қиналмайды. Қазақ тілінде жалпы алғанда 
бұл жүйеге сәйкес келетін жүйе бар, көп қиындықтар кездеспейді деп 
ойлаймын. 
4. Түрік тіліндегі шартты бағыныңқы сөйлемдер. Бұларды да
басты екі типке бөлеміз, оларды “Realis” мен “Irrealis” деп атаймыз. 
Жалпы алғанда бірінші тип болуы мүмкін бір жағдайды, екінші тип 
болса шындыққа келмейтін немесе өткен уақытта болмай қалған бір 
жағдайды білдіреді. 
[Çalış-
ırsan
] sınavdan geçersin 
[Çalış-
saydın
] sınavdan geçerdin 
“Realis” деген тип 
“Irrealis” деген тип
-(i)yorsa
-se 
-(i/e)rse
-seydi 
-(y)ecekse 
-seymiş 
-diyse
-... 
-mişse
... 
Өз тәжірибеме қарағанда екі типті бір-бірінен ажырату 
фламандық студенттерге ақыл-ой процесі тұрғысынан көп қиындықтар 
келтіреді. Қазақ тіліндегі шартты сөйлем жүйесі түрік тіліндегіден көп 
ерекше. Сол себепті қазақ студенттері де түрік тіліндегі шартты 
сөйлемдер оқығанда қиналады деп ойлаймын. 
Грамматика туралы бұл аталғандардан мынадай қорытынды 
шығаруға болады: түрік және нидерланд тілінің арасындағы терең 
айырмашылықтар тілдік тәжірибесі шекті кейбір фламандықтар үшін 
түрік тілін толық үйренуге кедергі болып көрінеді. Алғашқы кезеңде 
түрік тілін үйренгісі келетін әр түрлі мамандық иелеріне түрік тілін 
үйреттік.
Сол себепті бірінші сатыда қолайлы және жеңіл бір түрік тілін 
оқытуға шешім қабылдадық. Оқулығымыздың бірінші томы

69 

жүктеу/скачать 339,25 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: