Жалпы орта бiлiм беретiн мектептердi¤
жүктеу/скачать 0,7 Mb. Pdf көрінісі
|
Қазақ тілі 7сынып
- Бұл бет үшін навигация:
- КЕЛЕР ШАЈ Ол сабаІын кешке о³иды. АІаш бºл жерде кїтсе Іана µседi. Мен ертеґ ерте тºрамын. Ґлеґдi ол есейгенде жазады. Е с к е р т у
| 3. Ауыспалы келер ша³
Ауыспалы келер ша³ та ауыспалы осы ша³ сия³ты -а, -е, -й жºрна³ты кµсемшенiґ жiктелуi ар³ылы жа- салады. Сонды³тан ауыспалы келер ша³ пен ауыспа- лы осы ша³ бiр-бiрiнен сµйлемдегi маІынасы жаІынан ажыратылады. Мысалы: Ол наІашысыныґ ³олында тºрады. Келемiн тау iшiнде тїнделетiп деген сµй лемдердегi тºрады, келемiн етiстiктерi ауыспалы осы ша³ маІынасын бiлдiрiп тºр. Ол ертеґ тºрады. АуылІа мен кешке келемiн деген сµйлемдердегi тºра ды, келемiн етiстiктерi ауыспалы келер ша³ маІына сын берiп тºр. Ауыспалы келер ша³тыґ ауыспалы осы ша³тан айырмашылыІы сµйлемде мезгiл м±нiн бiлдiретiн бас³а сµзден де бай³алып отырады. ЖоІарыдаІы мысалда ертеґ ж±не кешке сµздерi осындай м±н берiп ³ызмет ат³арып тºр. Мына мысалдарды салыстырып кµрiґдер. ОСЫ ШАЈ Ол мектепте о³иды. Бºл жерде аІаш µседi. Мен ылІи ерте тºрамын. Ол µлеґ жазады. 76 КЕЛЕР ШАЈ Ол сабаІын кешке о³иды. АІаш бºл жерде кїтсе Іана µседi. Мен ертеґ ерте тºрамын. Ґлеґдi ол есейгенде жазады. Е с к е р т у: Ауыспалы келер ша³ пен ауыспалы осы ша³та I жа³ жiктiк жалІауы ( -мын, -мiн ) кейде ы³шамдалып, - м тїрiнде жалІанады: айт + а + мын – айт + а + м, кел + е + мiн – кел + е + м . Бiрiншi жа³тыґ мºндай ы³шамдалып ³олданылуы кµбiне ауызекi сµйлеу тiлiне т±н. 95-жатты²у. Кµшiрiп, келер ша³ты бiлдiрiп тºрІан етiстiктердiґ астын сызыґдар, келер ша³тыґ ³алай жасалып тºрІанын тїсiндiрiґдер. – Сен осы арада то³тай тºр. Мен їйге кiрiп, жаІдайды бiлейiн. Екеумiздiґ бiрдей кiруiмiзге болмайды, – дедiм. – Ол дºрыс ³ой. Бiра³ Семен Григорьевич сенi таны- майды. Онда мен барайын, сен тºра тºр. Ўрi ойлап, берi ойлап, їйге кiрдiк. – Мына терезе ашыла ма? – деп сºрады Иван Кузь- мич. – Бºл терезе ашпалы, ашылады. – Дайындалыґдар, осы терезенi ашып жiберiп, ³а шамыз. Мен ³азiр терезеден їш гранат ла³тырамын. Гранатты ла³тырысымен, Семен Григорьевич, сiз ³а шыґыз, бiз де сiздiґ соґыґыздан ³алмаймыз, – дедi Иван Кузьмич, гранатын оґтайланып! ( Ј. Јай .) жүктеу/скачать 0,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|