ЖҰмыс бағдарламасы пән: Микробиология Пән коды: Мiс 2210 Мамандық: 051102 «Қоғамдық денсаулық сақтау»

1.Прокариоттардың тұқым қуалаушылық негізі:

1. 
   Ферменттер
   
2. 
   Рибосомалар
   
3. 
   ДНҚ
   
4. 
   РНҚ
   
5. 
   Ақуыздар
   

1. 
   нуклеин қышқылы типі
   
2. 
   антигендері
   
3. 
   капсидтерінің саны құрлымы:
   
4. 
   симметрия типі
   
5. 
   өлшемдері
   

1. 
   R –плазмида
   
2. 
   F–плазмида
   
3. 
   Ent–плазмида
   
4. 
   патогенділік плазмида
   
5. 
   биодеградациялық плазмида
   

1. 
   индуцирленген
   
2. 
   шартты-летальды
   
3. 
   спонтанды
   
4. 
   генді
   
5. 
   хромосомды
   

1. 
   шартты-летальдық
   
2. 
   хромосомдық
   
3. 
   индуцирленген
   
4. 
   гендік
   
5. 
   спонтандық
   

1. 
   коньюгацияға
   
2. 
   бөлінуге
   
3. 
   мутацияға
   
4. 
   трансдукцияға
   
5. 
   трансформацияға
   

1. 
   ақпарат ДНҚ да жазылған
   
2. 
   ақпарат плазмидаларда жазылған
   
3. 
   ақпараты жоқ
   
4. 
   ақпарат РНҚ да жазылған
   
5. 
   ақпарат РНҚ мен ДНҚ да жазылған
   

1. 
   полипептидтер
   
2. 
   ДНҚ
   
3. 
   РНҚ
   
4. 
   ферменттер
   
5. 
   белоктар
   

1. 
   трансформация
   
2. 
   репарация
   
3. 
   трансдукция
   
4. 
   конъюгация
   
5. 
   диссоциация
   

1. 
   диссоциация
   
2. 
   трансформация
   
3. 
   конъюгация
   
4. 
   репарация
   
5. 
   трансдукция
   

Стерилизация және дезинфекция эффективтілігін анықтау әдістерін меңгеру.

1. 
   Химиотерапевтикалық препараттарға анықтама беріңіз.ХТП-ға жалпы сипаттамалар беріңіз.
   
2. 
   ХТП негізгі топтары, атап өтіңіз?
   
3. 
   “Антибиотик” терминіне анықтама беріңіз. Антибиотиктердің шығу табиғатына, химиялық құрамына, әсер ету механизі бойынша жіктелуі.
   
4. 
   Антибиотиктердің микроорганизмдерге әсер ету спектрі бойынша жіктелуі.
   
5. 
   Бактериялардың дәріге тұрақтылығы, оны жою жолдары.
   
6. 
   Вирустардың ХТП-ға тұрақтылығын біріншілік себебі. Вирустық инфекция емдеудегі ХТП-ның аз қолдану себептері.
   
7. 
   Инфекциялық ауруларды емдеудегі антибиотикотерапиялық жанама әсері.
   
8. 
   Бактериялардың антибиотиктерге сезімталдығын анықтау әдістері.
   
9. 
   Микробиологияда және медицинада әртүрлі температура параметрлерін практика жүзінде қолдану.
   
10. 
    Медицинада және микробиологияда физикалық фактордың маңызы /РН/ орталардың реакциясы, ылғал не болмаса кептіру иондық радиация, ультрадыбыс және қысым.
    
11. 
    Микроорганизмдерге химиялық заттардың әсері, дәрігерлердің медициналық практикада қолдануы.
    
12. 
    Стерилизацияның негізгі мақсаты, әдістері және оларды медициналық практикада қолдану.
    
13. 
    Дезинфекциялау әдістері.
    
14. 
    Антисептика.
    
15. 
    Асептика.
    

1.Микробиология және вирусология ( жалпы бөлім ): Оқу құралы Ү.Т. Арықбаева,К.Х. Алмағанбетов, Н.М. Бисенова, Н.Б.Рахметова,Г.Д. Асемова, К.Б. Койшебаева, С.К.Бисимбаева,Н.В. Калина /1-ші басылым.(Медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының студеттеріне арналған оқу құралы)-Астана,2005.

2.Микробиология және вирусология( жеке бөлімі ): Оқу құралы Ү.Т. Арықбаева,К.Х. Алмағанбетов, Н.М. Бисенова, Ә.Ө Байдүйсенова Н.Б.Рахметова,Г.Д. Асемова, К.Б. Койшебаева, С.К.Бисимбаева,Н.В. Калина /1-ші басылым.(Медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының студеттеріне арналған оқу құралы)-Астана,2006.

3.Жалпы микробиология( оқу-әдістемелік құрал).Микробиология кафедрасының профессорлары Б.А.Рамазанова, А.Л..Котова,Қ.Қ.Құдайбергенұлы, оқытушылар:Б.М.Хандиллаева,Г.Р. Амзеева,Т.С.Бегадилова,А.М.Бармакова, Д.Ж.Батырбаева.Алматы-2006

4.Жеке микробиология ( оқу-әдістемелік құрал). Микробиология кафедрасының профессорлары Б.А.Рамазанова, А.Л..Котова,Қ.Қ.Құдайбергенұлы,доценттер С.Ш.Шакиев,А.А.Стамкулова,Н.Т.Таурбаева, оқытушылар:Б.М.Хандиллаева,Г.Р. Амзеева,Т.С.Бегадилова, А.М.Бармакова, Д.Ж.Батырбаева. Алматы-2006

Қосымша:

1. 
   Микрооргонизмдер морфологиясы (оқу әдістемелік құрал) Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева. (А.Л.Котованың ред.).-Алматы, 2007
   
2. 
   Микроорганизмдер физиологиясы. (Оқу әдістемелік құрал) Б.А. Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева..-Алматы.,2007
   
3. 
   Микроорганизмдер экалогиясы. (Оқу әдістемелік құрал) Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева.-А.,2007
   
4. 
   Микробтарға қарсы қолданылатын препараттар. (Оқу әдістемелік құрал) .Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Г.Р.Амзеева. А.,2007
   
5. 
   Инфекция туралы ілім. Оқу құралы Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы..-А.,2007
   
6. 
   Жалпы микробиологиядан лабораториялық сабақтар боиынша оқу-әдістемелік құрал ( А.Л.Котованың ред.). А.,1997.
   
7. 
   Рамазанова Б.А.., Қ. Құдайбергенұлы, А.Л. Котова және т.б.-Жалпы микробиология. Оқу-әдістемелік құрал.-Алматы. 2008 ж.
   
8. 
   Рамазанова Б.А.., Құдайбергенұлы Қ. Медициналық микробиология оқулық-Алматы 2010
   
9. 
   Медицинская микробиология: оқулық /Б.А. Рамазанова (ж.б.); ҚР Білім және ғылым министрлігі.-Алматы: «Print-S», 2011.
   
10. 
    Жеке бактериология: оқу құралы/ Б.А. Рамазанова (ж.б.).-Алматы: Б.ж., 2010.
    
11. 
    У.Т. Арықпаева., А.Н. Саржанова., Е.Х. Нуриев. Медициналық микробиология оқу құралы 1-2 том.-Қарағанды 2012.
    
12. 
    www.google.kz
    

1. Шоқанов Н. Микробиология [Электронды ресурс]: оқулық. – Электрон. Текстовые дан. (24,9 Мб). – Алматы: Арыс баспасы, 2003. -192 эл. опт. диск (CD-ROM).

2. Медицина 3 курс [Электронды ресурс]: курс лекций. – Электрон. текстовые дан. (24,0 Мб). – М: ИД «Равновесие», 2005. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

3. Медицинская микробиолигия АТЛАС – руководство по бактерологии, микологии, протозоологии и вирусологии [Электронды ресурс]: для студ. и врачей/под ред. А.С. Быкова. –М., 2001. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

4. Практикум к лабораторным занятиям по общей микробиологии [Электронды ресурс]: учебно-метод. Пособие / Р.Т. Джанабаев [и др.] –Ш., 2004. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).
7. Бақылау (тесттер, есептер)

Жағдайлық есептер:

1. 
   Науқастан бөлінген дақылдың антибиотиктерге деген сезімталдығын анықтады. Полипептидті антибиотиктерге-полимиксинге және ристамицинге қоректік агарда диск бойынша қайталап зерттегенде тұрақтылық байқалады. Бірақ сериялы түрде араластырғаннан кейін осы микроорганизмдерде антибиотиктерге сезімталдығын өте төменгі концентрацияның өзінде байқалды. Осы зерттеу әдістерінде сезімталдықтың әртүрлі болу себебін дәлелдеңіз.
   
2. 
   М. науқасының сарысуынан бөлінген микроорганизмдер пенициллиннің терапевтикалық дозасына сезімтал стрептомициннің максимальды дозасына ғана сезімтал. К. науқастан бөлінген дақыл гентамициннің максимальды концентрациясына сезімтал емес. Аурулардан бөлінген дақылдардың АБ деген сезімталдылық дәрежесін анықтаңыз.
   
3. 
   Аурудан дақылы бөлінді. Осы қоректік ортада диск әдісі бойынша зерттегенде пеницилинге сезімтал болып шықты. Бір тәуліктік инкубациядан кейін аурудан бөлінген дақылдың қасында стандартты штамы өсіп шықты. Неге стафилококтың пеницилинге сезімтал стандартты штамы өсіп шықты?
   

1.Әртүрлі микроорганизмдерден бөлініп алынатын химиотерапиялық препататтар:

1. 
   нитрофурандар
   
2. 
   антибиотиктер
   
3. 
   хинолондар
   
4. 
   сульфаниламидтер
   
5. 
   тетрациклиндер
   

1. 
   гендегі мутацияға
   
2. 
   гендердің орын ауысуына
   
3. 
   “нысананың” болмауына
   
4. 
   R-плазмидтердің орын ауысуына
   
5. 
   ”нысананың” өзгеруіне
   

1. 
   тетрациклиндер
   
2. 
   хлорамфеникол
   
3. 
   цефалоспорин
   
4. 
   макролидтер
   
5. 
   аминогликозидтер
   

1. 
   нуклеоид
   
2. 
   рибосома
   
3. 
   жасушалық қабырға
   
4. 
   капсула
   
5. 
   цитоплазматикалық мембрана
   

1. 
   рибосома
   
2. 
   нуклеоид
   
3. 
   жасуша қабырғасы
   
4. 
   капсула
   
5. 
   цитоплазматикалық мембрана
   

1. 
   сульфаниламидтер
   
2. 
   хинолондар
   
3. 
   нитрофурандар
   
4. 
   антибиотиктер
   
5. 
   тетрациклиндер
   

1. 
   жасушалық құрылымдық болмауында
   
2. 
   жасушаішілік паразитизмділігінде
   
3. 
   меншікті метоболизмі болмауында
   
4. 
   репродукция ерекшелігінде
   
5. 
   гендік паразитизмділігінде
   

1. 
   тиосемикарбозон тобының
   
2. 
   сульфаниламид тобының
   
3. 
   нитрофуран тобының
   
4. 
   оксихинолин тобының
   
5. 
   нафтидин тобының
   

1. 
   диск айналасында ешқандай өзгерістің болмауы
   
2. 
   диск айналасында жасыл жолақтың пайда болуы
   
3. 
   диск айналасында преципитация жолағының пайда болуы
   
4. 
   диск айналасында гемолиз аймағының пайда болуы
   
5. 
   диск айналасында лизис аймағының пайда болуы
   

1. 
   препараттардың тікелей токсикалық әсері
   
2. 
   дисбактериоз
   
3. 
   ллергиялық реакциялар
   
4. 
   өршу реакциялары
   
5. 
   дәріге тұрақтылықтың дамуы
   

№9

1. 
   Экологиялық микробиология. Биосферада түраралық қарым-қатынастың түрлері.
   
2. 
   Топырақ микрофлорасы.
   
3. 
   Топырақтың нәжіс арқылы залалданғанын көрсеткіштері. Топырақтың санитарлық бактериологиялық жағдайын бағалау.
   
4. 
   Су микрофлорасы, ластану дәрежелері.
   
5. 
   Судың санитарлық бактериологиялық жағдайын бағалау.
   
6. 
   Ауа микрофлорасы. Оның санитарлық бактериологиялық жағдайын бағалау.
   
7. 
   Табиғаттағы зат айналу микроорганизмдердің ролі (азот, көмірсу, күкірт, фосфор, темір және оған қатысатын микробтар).
   

1.Микробиология және вирусология ( жалпы бөлім ): Оқу құралы Ү.Т. Арықбаева,К.Х. Алмағанбетов, Н.М. Бисенова, Н.Б.Рахметова,Г.Д. Асемова, К.Б. Койшебаева, С.К.Бисимбаева,Н.В. Калина /1-ші басылым.(Медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының студеттеріне арналған оқу құралы)-Астана,2005.

2.Микробиология және вирусология( жеке бөлімі ): Оқу құралы Ү.Т. Арықбаева,К.Х. Алмағанбетов, Н.М. Бисенова, Ә.Ө Байдүйсенова Н.Б.Рахметова,Г.Д. Асемова, К.Б. Койшебаева, С.К.Бисимбаева,Н.В. Калина /1-ші басылым.(Медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының студеттеріне арналған оқу құралы)-Астана,2006.

3.Жалпы микробиология( оқу-әдістемелік құрал).Микробиология кафедрасының профессорлары Б.А.Рамазанова, А.Л..Котова,Қ.Қ.Құдайбергенұлы, оқытушылар:Б.М.Хандиллаева,Г.Р. Амзеева,Т.С.Бегадилова,А.М.Бармакова, Д.Ж.Батырбаева.Алматы-2006

4.Жеке микробиология ( оқу-әдістемелік құрал). Микробиология кафедрасының профессорлары Б.А.Рамазанова, А.Л..Котова,Қ.Қ.Құдайбергенұлы,доценттер С.Ш.Шакиев,А.А.Стамкулова,Н.Т.Таурбаева, оқытушылар:Б.М.Хандиллаева,Г.Р. Амзеева,Т.С.Бегадилова, А.М.Бармакова, Д.Ж.Батырбаева. Алматы-2006

Қосымша:

1. 
   Микрооргонизмдер морфологиясы (оқу әдістемелік құрал) Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева. (А.Л.Котованың ред.).-Алматы, 2007
   
2. 
   Микроорганизмдер физиологиясы. (Оқу әдістемелік құрал) Б.А. Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева..-Алматы.,2007
   
3. 
   Микроорганизмдер экалогиясы. (Оқу әдістемелік құрал) Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева.-А.,2007
   
4. 
   Микробтарға қарсы қолданылатын препараттар. (Оқу әдістемелік құрал) .Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Г.Р.Амзеева. А.,2007
   
5. 
   Инфекция туралы ілім. Оқу құралы Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы..-А.,2007
   
6. 
   Жалпы микробиологиядан лабораториялық сабақтар боиынша оқу-әдістемелік құрал ( А.Л.Котованың ред.). А.,1997.
   
7. 
   Рамазанова Б.А.., Қ. Құдайбергенұлы, А.Л. Котова және т.б.-Жалпы микробиология. Оқу-әдістемелік құрал.-Алматы. 2008 ж.
   
8. 
   Рамазанова Б.А.., Құдайбергенұлы Қ. Медициналық микробиология оқулық-Алматы 2010
   
9. 
   Медицинская микробиология: оқулық /Б.А. Рамазанова (ж.б.); ҚР Білім және ғылым министрлігі.-Алматы: «Print-S», 2011.
   
10. 
    Жеке бактериология: оқу құралы/ Б.А. Рамазанова (ж.б.).-Алматы: Б.ж., 2010.
    
11. 
    У.Т. Арықпаева., А.Н. Саржанова., Е.Х. Нуриев. Медициналық микробиология оқу құралы 1-2 том.-Қарағанды 2012.
    
12. 
    www.google.kz
    

1. Шоқанов Н. Микробиология [Электронды ресурс]: оқулық. – Электрон. Текстовые дан. (24,9 Мб). – Алматы: Арыс баспасы, 2003. -192 эл. опт. диск (CD-ROM).

2. Медицина 3 курс [Электронды ресурс]: курс лекций. – Электрон. текстовые дан. (24,0 Мб). – М: ИД «Равновесие», 2005. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

3. Медицинская микробиолигия АТЛАС – руководство по бактерологии, микологии, протозоологии и вирусологии [Электронды ресурс]: для студ. и врачей/под ред. А.С. Быкова. –М., 2001. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

4. Практикум к лабораторным занятиям по общей микробиологии [Электронды ресурс]: учебно-метод. Пособие / Р.Т. Джанабаев [и др.] –Ш., 2004. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).
7. Бақылау (тесттер, есептер.)

Жағдайлық есептер:

1. 
   20-шы бала –бақшада ауаның микробтық санын седиминтационды әдіс арқылы агарда колония өсіп шықты. Себілу және ауаны зерттеу нәтижесінде қандай баға береміз? Жауап: 2 Петри табақшасындағы өсіп шыққан колониялардың жалпы саны бойынша нәтижені анықтаймыз.
   
2. 
   Ішетін судың бактериологиялық анализге мына анықтамасын беріңіз: жалпы микробтық саны –61мл-120. Коли индекс-4, коли-титр-250 мл. қорытынды жасаңыз: қандай шаралар қолдану керек?
   
3. 
   Бактериологиялық зерттеу нәтижесінде әйел жатырындағы секреттен мынау анықталады: қышқыл орта және көптеген Додерлеин таяқшалары.
   

1. Судың ластану көрсеткішін анықтайтын бактерия:

1. 
   стафилококтар
   
2. 
   стрептококтар
   
3. 
   ішек таяқшасы
   
4. 
   вибриондар
   
5. 
   бактеройдтар
   

1. 
   бифидумбактериялар
   
2. 
   газды гангрена қоздырғышы
   
3. 
   ішек таяқшасы
   
4. 
   энтерококтар
   
5. 
   стафилакоктар
   

1. 
   дизентерия
   
2. 
   холера
   
3. 
   лямблиоз
   
4. 
   эшерихиоз
   
5. 
   сіреспе
   

1. 
   Дедерлейн таяқшалары
   
2. 
   ішек таяқшалары
   
3. 
   сапрофитті трепонема
   
4. 
   қайсыбір микоплазмалар
   
5. 
   смегма микобактериялары
   

1. 
   клостридиум перфрингенс, энтеробактериялар
   
2. 
   клостридиум перфрингенс
   
3. 
   клостридиум перфрингенс, цитобактериялар, энтерококтар
   
4. 
   ішек таякшалары, энтерококтар
   
5. 
   цитобактериялар, ішек таяқшалары
   

№10

1. 
   Адамның қалыпты микрофлорасы, динамикалық, экологиялық жүйе ретінде және ол жердегі өзара қарым-қатынас.
   
2. 
   Адам денесінің микрофлорасы, оның сапалық және сандық құрамы, микроорганизмдердің жағдайының көрсеткіші ретінде.
   
3. 
   Жоғарғы тыныс жолдарының микрофлорасы, оның негізгі өкілдері.
   
4. 
   Адамның зәр шығару және жыныстық трактісінің микрофлорасы, ондағы ерлер мен әйелдердің айырмашылығы.
   
5. 
   Асқазан ішек трактісінің микрофлорасы: ауыз қуысының, өңештің, асқазанның, ашы ішектің.
   
6. 
   Тоқ ішектің микрофлорасы, олардың сандық және сапалық құрамы.
   
7. 
   Тоқ ішектің микрофлорасының маңызы мен микроорганизмге әсері.
   
8. 
   Медициналық бұйымдармен қызметкерлерінің қолын санитарлық бактериологиялық зерттеу. Дисбактериоз оның себептері. Дисбактериозға коррекция жүргізуге арналған препараттар (эубиотиктер).
   

1.Микробиология және вирусология ( жалпы бөлім ): Оқу құралы Ү.Т. Арықбаева,К.Х. Алмағанбетов, Н.М. Бисенова, Н.Б.Рахметова,Г.Д. Асемова, К.Б. Койшебаева, С.К.Бисимбаева,Н.В. Калина /1-ші басылым.(Медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының студеттеріне арналған оқу құралы)-Астана,2005.

2.Микробиология және вирусология( жеке бөлімі ): Оқу құралы Ү.Т. Арықбаева,К.Х. Алмағанбетов, Н.М. Бисенова, Ә.Ө Байдүйсенова Н.Б.Рахметова,Г.Д. Асемова, К.Б. Койшебаева, С.К.Бисимбаева,Н.В. Калина /1-ші басылым.(Медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының студеттеріне арналған оқу құралы)-Астана,2006.

3.Жалпы микробиология( оқу-әдістемелік құрал).Микробиология кафедрасының профессорлары Б.А.Рамазанова, А.Л..Котова,Қ.Қ.Құдайбергенұлы, оқытушылар:Б.М.Хандиллаева,Г.Р. Амзеева,Т.С.Бегадилова,А.М.Бармакова, Д.Ж.Батырбаева.Алматы-2006

4.Жеке микробиология ( оқу-әдістемелік құрал). Микробиология кафедрасының профессорлары Б.А.Рамазанова, А.Л..Котова,Қ.Қ.Құдайбергенұлы,доценттер С.Ш.Шакиев,А.А.Стамкулова,Н.Т.Таурбаева, оқытушылар:Б.М.Хандиллаева,Г.Р. Амзеева,Т.С.Бегадилова, А.М.Бармакова, Д.Ж.Батырбаева. Алматы-2006

Қосымша:

1. 
   Микрооргонизмдер морфологиясы (оқу әдістемелік құрал) Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева. (А.Л.Котованың ред.).-Алматы, 2007
   
2. 
   Микроорганизмдер физиологиясы. (Оқу әдістемелік құрал) Б.А. Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева..-Алматы.,2007
   
3. 
   Микроорганизмдер экалогиясы. (Оқу әдістемелік құрал) Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева.-А.,2007
   
4. 
   Микробтарға қарсы қолданылатын препараттар. (Оқу әдістемелік құрал) .Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Г.Р.Амзеева. А.,2007
   
5. 
   Инфекция туралы ілім. Оқу құралы Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы..-А.,2007
   
6. 
   Жалпы микробиологиядан лабораториялық сабақтар боиынша оқу-әдістемелік құрал ( А.Л.Котованың ред.). А.,1997.
   
7. 
   Рамазанова Б.А.., Қ. Құдайбергенұлы, А.Л. Котова және т.б.-Жалпы микробиология. Оқу-әдістемелік құрал.-Алматы. 2008 ж.
   
8. 
   Рамазанова Б.А.., Құдайбергенұлы Қ. Медициналық микробиология оқулық-Алматы 2010
   
9. 
   Медицинская микробиология: оқулық /Б.А. Рамазанова (ж.б.); ҚР Білім және ғылым министрлігі.-Алматы: «Print-S», 2011.
   
10. 
    Жеке бактериология: оқу құралы/ Б.А. Рамазанова (ж.б.).-Алматы: Б.ж., 2010.
    
11. 
    У.Т. Арықпаева., А.Н. Саржанова., Е.Х. Нуриев. Медициналық микробиология оқу құралы 1-2 том.-Қарағанды 2012.
    
12. 
    www.google.kz
    

1. Шоқанов Н. Микробиология [Электронды ресурс]: оқулық. – Электрон. Текстовые дан. (24,9 Мб). – Алматы: Арыс баспасы, 2003. -192 эл. опт. диск (CD-ROM).

2. Медицина 3 курс [Электронды ресурс]: курс лекций. – Электрон. текстовые дан. (24,0 Мб). – М: ИД «Равновесие», 2005. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

3. Медицинская микробиолигия АТЛАС – руководство по бактерологии, микологии, протозоологии и вирусологии [Электронды ресурс]: для студ. и врачей/под ред. А.С. Быкова. –М., 2001. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

4. Практикум к лабораторным занятиям по общей микробиологии [Электронды ресурс]: учебно-метод. Пособие / Р.Т. Джанабаев [и др.] –Ш., 2004. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).