- 1. Мемлекеттiк билiктiң басқа биліктерден айырмашылығы – оның басқару органдары бар және заң шығару мәселесінде бір өзі шексіз түрдегі құқыққа ие болуы.
- 2. Мемлекеттiк билiк өзінің мақсат-міндеттерін орындату үшін қоғам мүшелерін мәжбүр ету амалына бір өзі ие.
- 3. Мемлекеттiк билiк белгiлi бiр аумақта ерекше аппарат арқылы жүргізіледі.
- 4. Мемлекеттiк билiк өзiнiң арнайы күштеу аппаратына сүйенедi.
- 5. Мемлекеттiк билiк монополиялық сипат алады.
- Экономикалық ресурс – материалдық құндылықтар, ақша, техника, құнарлы жер, пайдалы қазбалар.
- Әлеуметтік ресурс – әлеуметтiк статусты көтеру немесе түсiру қабiлетi, әлеуметтiк стратификация.
- Мәдени-ақпараттық ресурс – бiлiм, ақпарат, оны тарату құралдарына бiлiм, ғылым институттары, БАҚ-ы жатады.
- Демографиялық ресурс – адам, ол көп ресурстарды өндіруші, ғылым мен білімді дамытушы.
-
- Билiктiң қайнар көзi: бедел, күш, байлық, заң, адамның қоғамдағы алатын орны, ұйым, мүдде, бiлiм жəне хабарлама мəлiметтер (информация)
- Билiктi жүзеге асыру əдiс-амалдар: құқық, бедел, сендiру, əдет-ғұрып, дəстүр, амал-айла, қулық, күштеу, зорлау, ерiксiз көндiру.
Саяси билiктегі теңсiздiк себептері: - Экономикалық қор.
- Əлеуметтiк əдiс-құралдар.
- Күш жұмсау құралдары.
- Ақпарат құралдары.
- Ақпараттық қор.
Биліктің заңдылық деңгейі: легитимация. - Легитимация (латынның заңды) – билiктi заңды түрде танып мойындау және оған мүлтiксiз бағыну. Билiк легитимациясы теориясын М. Вебер жасаған. Ол билiк легитимдiлiгiнiң үш негiзгi түрiн ажыратты:
- 1. Дәстүрлi легитимдiлiк, сол елде ежелден қалыптасқан және халқының санасына әбден сіңген салт-дәстүрлерге сүйенедi. Сондықтан да кейбір елдерде қазiр де хан, сұлтан, патша, шах, әмiр т.б. билiгiн халық қолдайды және заңды деп санайды. Олар билiктің мұрагерлікпен берілуін де дәстүр деп мойындап отырады.
- 2 Харизматикалық легитимдiлiкте батырлығымен, әділеттілігімен немесе басқа да ерекше қасиеттерiмен көзге түскен адамды басшы етiп жариялайды. Халық сол көсем сонынан ередi және оған сенедi. Мысалы, Мұхамед пайғамбар, М. Ганди, Аятолла Хомени т.б.
- 3 Ақыл-парасат пен құқықтық легитимдiлiкте саяси билiк сол кездегі саяси құрылым орнатқан құқықтық ережелерге, заңға сәйкес қалыптасады. Бұл биліктің демократиялық сайлаумен қалыптасуы деген сөз.
Билік тармақтары
Достарыңызбен бөлісу: |
