10-Дәріс.Қазақ эстетикасының құндылықтық-мағыналық негіздері мен ерекшеліктері
1.Қазақ әфсаналарының көркемдік ерекшеліктері мен тұрмыс мәнділік астарлары.
2.Халқымыздың өнеріндегі дүниені көркемдік тұрғыдан бейнелеудің ерекшеліктері.
3.Түркі-Қазақ дүнетанамындағы адам мен әлем, адам мен табиғат үйлесімділігі туралы ойтолғамдар.
4. ХХ ғасырдағы бейнелеу өнеріндегі ұлттық идея
Қазақ эстетикасының құндылықтық-мағыналық негіздері ғасырдың аяғы мен XX ғасырдың басында отаршылдық езгідегі
Шығыс елдерінің әлеуметтік- саяси және рухани дамуын сипаттайтын реформаторлық түрде көрінген саяси және мәдени модернизация үшін болған күрестің идеялық бастамасы болып табылатын маңызды фактор. Бұл шығыстық қоғамдардың мәдени өмірін қайта құрудың ұзаққа созылған және күрделі процесінің негізін қалады.
Дегенмен, қазақ ағартушылығы элитарлық бағытта жүрді,
олар өмірдің дәстүрлік формаларынан гөрі батыстық сананың
формаларын, батыстың қоғамдық институттары мен құнды-
лықтарын игеруге шақырды. Бірақ олар негізгі әлеуметтік-саяси
мәселелерді,ұлттық бірегейлену мен ұлттық азаттық мәселелерін
шеше алмады. Бұл мәселелер олардың ағартушылық идеологиясының бағдарламаларынан тыс жатты. Бұл ағартушылық идеялар кейінірек реформаторлықпен бірігудің нәтижесінде қоғамдық санада жаңа идеялық ағымдардың, оның ішінде «Алаш» қозғалысының пайда болуына түрткі болды.
Қазақ зиялыларының антиотаршылдық санасы жарқын реформашыл либерал- демократтық сипаттағы бір тобы (Ә. Бөкейханов, А. Байтұрсынов, М. Дулатов, Ж. Айтмауытов, М. Жұмабаев және т. б.) бастапқыда «Қазақ» газетіне топтасып, кейіннен Алаш ұлттық қозғалысын басқарып, Алаш-Орда үкіметін құрды. Алаштықтар оперативті шығармашылдық элита
құру арқылы отаршылдықтың болмысын этапты түрде реформалау нәтижесінде ұлтты жаңа сатыға көтеру қажеттіліктерін сезінді. Ондағы мақсат еуропалық мәдениетті игеру ғана смес, сонымен бірге ұлттық дәстүрге реставрация жасау еді. Мәдениеттанушы Ә. Қодар Алаш партиясының мәдени саясатындағы үш үрдісті айқындайды:
ағартушылық (Ә. Бөкейханов, А. Байтұрсынов, М. Дулатов);
көшпелі әлеммен ностальгиялық қоштасу
(Ж. Аймауытов, М. Әуезов);
жаңа ұлттық мифтік шығармашылық (М. Жұмабаев)
Достарыңызбен бөлісу: |
