-сабақ.∈ (тиісті) жəне ∉ (тиісті емес) белгілері

2.5.2.2. Жиынды белгілеу үшін латын əліпбиінің бас əріптерін, оның элементтерін белгілеу үшін кіші əріптерді, элементтің жиынға тиістілігін жəне тиісті еместігін белгілеуге арналған ∈ жəне∉ белгілерін пайдалану.

• ұсынылған жиындарды элементтермен толықтырады, жиындар мен оның элементтерін диаграммада белгілейді, элементтің жиынға тиесілілігін анықтайды.

• «элемент жиынға тиісті/тиісті емес» түріндегі терминді сөз қорына енгізеді.

• тиісті жəне тиісті емес элементтері бар жиындарды өздігінен іріктейді, бос жиындарды құрады.

Жиын, ішкі жиын, жиынға тиісті/тиісті емес элементтер

Екі жиынға ортақ болатын элементтер.

Мұғалім оқушылардан қандай жануарларды (аңдар, құстар, балықтар, бауырымен жорғалаушылар) білетінін сұрайды. Оқушылар өздерінің жергілікті жерлерінде мекендейтіндерге басымдық бере отырып, жануарларды атайды.

Мұғалім сұхбатты сабақ тақырыбына – жиындарға əкеліп тірейді.

Мұғалім оқушылардың назарын олардың жануарларды атап, түрлерге жіктеген кезде ойланбастан жиын элементтерін атап, жиындарды оларды біріктіретін атаулармен атағанына аударады. Мұғалім бүгінгі сабақта осы тақырып бойынша тапсырма орындайтындарын хабарлайды.

Мұғалім құмырсқа туралы жұмбақ жасырады.

• 
  Илеуде неше құмырсқа бар? Ол туралы басқа сөзбен айтыңдар (көп құмырсқа, құмырсқалар жиыны). – Күнделікті өмірде сендер «жиын» сөзін талай рет естідіңдер. Мектептегі оқушылар жиыны. Кітапханадағы кітаптар жиыны. Енді əртүрлі жиындарды өздерің атаңдар.
  
• 
  Жиын дегеніміз не деп ойлайсыңдар?
  
• 
  Ортақ белгі, қасиет, іс-əрекет немесе тағы басқалар біріктіретін заттар немесе құбылыстар тобын жиын деп атауға болады.
  

7–11

Оқулықтың 1-тапсырмасы. Иллюстрацияға назар аударылады. Нысандардың бірінші тобына қараңдар.

• 
  Бірінші кестеде не бейнеленген?
  
• 
  Нысандардың ортақ қасиетін атаңдар?
  
• 
  Тағы қандай нысандарды осы топқа жатқызады?
  

Математикада қасиеттері бірдей қандай да бір нысандардың топтары жиі қаралады. Осындай топтар жиындар деп аталады. Жиындарды құрайтын нысандар олардың элементтері деп аталады. Мысалы, гүлдер жиынының элементтері мынадай болып табылады: раушангүл, меруертгүл, қызғалдақ, нəркес, ақкекіре, сарыгүл. Жиынды дұрыстап түсіну үшін ғалымның есімі бойынша Эйлер-Венн диаграммасы деп аталатын шеңберлер қолданылады. Ол ішінде жиын элементтері орналасқан тұйық сызық болып табылады.

Математикада қандай элементтердің жиынға тиісті не

тиісті еместігін айту үшін ∈ жəне ∉ белгілері қолданылады.

Дəптердегі 1-тапсырмада жиындар берілген, оқушылар элементтердің қайсысы берілген жиындарға тиісті

Өзіндік бағалау мынадай критерий бойынша жүргізіледі:

• 
  нысанның жиынға тиісті немесе тиісті еместігін анықтай аламын;
  
• 
  ∈ жəне ∉ белгілерін пайдаланамын жəне олардың қолданылуын түсінемін.
  

30–40

Жиынның бөлігі ішкі жиын деп аталады.

Оқулықтағы 3-тапсырманың орындалуын тексерген кезде мұғалім «______элементі ______жиынына тиісті/тиісті емес», «________жиыны__________ жиынының ішкі жиыны болып табылады» түріндегі құраманың оқушылардың белсенді сөздік қорына енуін қадағалауы тиіс.

Дəптердегі 5-тапсырмада оқушылар мысалдар жиынынан азайтуға арналған мысалдарды таңдап алып, шығарады. Осындай неше мысал табылды? Өтілген материалмен жұмыс. Оқулықтағы 4-тапсырманы орындау ұсынады.

Сендер қандай жаңа ұғымдармен таныстыңдар?

(жиын, жиын элементтері, ішкі жиын).

Осы ұғымдарды қалай түсіндіңдер, мысал келтіріңдер?

Жарайсыңдар! Бүгін сендер жемісті жұмыс істедіңдер. Өткен материалды жақсылап бекіту үшін сендерге үй тапсырмасын орындау қажет.