Мұғалімнің қызметі және оны түсіндіріңіз
жүктеу/скачать 3,51 Mb. Pdf көрінісі
|
Педагогика полный дайын (1)
| II. Негізгі бөлімі
«Құзыреттілік» – оқыту және оқудың, өздігінен білім алудың нәтижесінде қалыптасқан білім мен біліктілікті тәжірибеде, іс-жүзінде, практикалық және теориялық мәселелерді шешу үшін қолдана алу қабілеттілігі.Құзіреттілік ұғымы «білім», «білік», және «дағды» ұғымдарын қамтиды. Ол ең әуелі мектептегі оқыту үрдісінде қалыптасады. Құзыреттілік дегеніміз қазіргі заман талабына сай педагог қауымының өзін-өзі өзгерте алу қабілеттілігі деп түсінуге болады. Құзіреттілік қалыптастыру дегеніміз – қазіргі оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыта отырып ойлаудың, интеллектуалдық белсенділіктің жоғары деңгейіне шығу, жаңаны түсіне білуге, білімнің жетіспеушілігін сезінуге үйрету арқылы ізденуге бағыттау. Педагогикалық құзіреттілік қазіргі уақыттағы білім технологияларының негізі болып табылады. Мақсаты: бүгінгі заман талабына сай білімді, білікті, іскер адамды тәрбиелеу, оқушылардың еліміздің әлеуметтік экономикалық және саяси өміріне белсенді қатысуға құзіретті тұлға болып қалыптасуына ықпал ету. Бұл технологияның тиімділігі – оқушының құзіреттілігін арттыра отырып, сонымен қатар, жеке тұлғаның жетілуіне, дамуына бағытталады; мұғалім мен оқушылар арасында ізгілікті, қарым-қатынас орнайды; оқушының өздігінен жан-жақты білім алуына жағдай жасалады; оқушы ойын ашық айта алуға, пікір айтуға, алмасуға үйренеді; алған білімге сын көзбен қарауға, білімді сапалы түрде алуға дағдыланады; мәселенің ең негізгі түйінін табуға дағдыланады; оқушылардың шығармашылық белсенділігі артады. Білім сатылары бойынша пәннен күтілетін нәтижелер үш түрлі құзіреттілік бойынша сараланады. 1.Мәселені шешу құзіреттілігі. Әртүрлі жағдайдағы мәселелерді анықтауға, өз шешімінің нәтижесін бағалауға, өз ісіне мақсат қоюға, оны іске асыру үшін қажетті жағдайларды анықтауға, ондағы жетістіктерге жету процесін жоспарлауға, өзіндік бағалау мен қорытынды жасауға, технологияларды нақты қабылдауға мүмкіндік туғызады. 2.Ақпараттық құзіреттілік. Сыни тұрғыдан талданған ақпараттар негізінде саналы шешім қабылдауға, өз бетінше мақсат қоюға және осы мақсаттарға жету үшін танымдық қызметтерді жүзеге асыруға, өз бетінше табуға, талдауға, іріктеу жасауға, қайта құруға, сақтауға, түсіндіруге және оның ішінде қазіргі заманғы ақпараттық коммуникациялық технологиялардың көмегімен жүзеге асыруға, ақпаратты өңдеуге, оны жүзеге асыру үшін ақпараттарды қолдануға мүмкіндік береді. 3.Коммуникативтік құзіреттілік. Адамдармен өзара әрекет пен қарым- қатынас тәсілдерін білуді, түрлі әлеуметтік топтарда жұмыс істеу дағдыларын, қоғамдағы түрлі әлеуметтік рольдерді орындауды, өмірдегі нақты нақты жағдайларда шешім қабылдау үшін байланыстың түрлі обьектілерін қолдана алу білуін, өзіндік пікірін білдіруге қалыптастырады. Педагогтың кәсіби құзіреттілігі – оқушылардың іс-әрекеттеріне бағытталған, олардың тұлғаларын ынталандыратын, шығармашылық қабілеттерін және олардың өзін-өздері іске асыруга даярлықтарын қалыптастыратын мұғалімнің басқарушылық іс-әрекеті. Оның мынандай элементтерін ажыратып қарастырады: оқытатын пән материалын еркін меңгеру және оның мазмұнын аудитория ерекшеліктеріне бейімделе отырып толық жеткізе алу; оқушыларда білім, білік, дағдыларды меңгеру жолдарын қалыптастыру үшін оқыту әдістерін пайдаланудағы әдістемелік құзіреттілік; оқыту процесі және оқушылардың өзара әрекеттесуін ұйымдастыру; психологиялық-педагогикалык құзіреттілік; оқушыларды танымдық іс-әрекетке ынталандыру, қабілеттіліктері мен тұлғалық бағыттылықтарын қалыптастыру барысында іске асатын дифференциалдық-психологиялық құзіреттілік; педагогикалық іс-әрекеттегі рефлексия немесе аутопсихологиялық құзіреттілік. Осы құзіреттіліктерді қалыптастырудағы басты әрекет сабақ беру –үйреншікті жай ғана шеберлік емес, ол - жаңадан жаңаны табатын өнер. Педагогтың кәсіби құзіреттілігінің құрылымы оның негізгі іскерліктері арқылы қарастырылады. Педагогтың танымдық іскерлігі. Бұл компонент мұғалімнің танымдық қабілеттерін, интеллектуалдық мүмкіндігін, өз пәнін терең білуін, өзін-өзі танып білуін қамтиды және маман еңбегінің негізі болып саналады. Педагогтың конструктивтік (құрастыра білу) іскерлігі. Бұл іскерлік оқу-тәрбие жұмысын модельдеу, жоспарлау, композициялық материалдарды іріктей алуымен, оқушылардың жас және дара ерекшеліктеріне сай оқу-тәрбие процесінің материалдық базасына сәйкес жұмысты ретімен ұйымдастыра білуімен сипатталады. Педагогтың қарым-қатынас (коммуникативтік) іскерлігі. Бұл іскерлік мұғалімнің адамдармен қарым-қатынас жасауға үйренуі. Қарым-қатынас тәсілдері - сөз сөйлеу техникасы, қимыл, бет құбылысын игере білуден басталады. Бұл іскерлікті қалыптастыру үшін алдымен адам басқа адамды түсіне білуі, тани білуі және өзін де таныта білуі керек. Екіншіден, өзінің ой-пікірін, көңіл-күйін, көзқарасын, мақсатын сөйлескен адамға, тыңдаушылар ұжымына түсіндіре білуге және оларды да түсіне білуге үйренуі қажет. Үшіншіден, адамдармен қарым-қатынас барысында толеранттылыққа негізделіп, оң шешім таба білу маңызды. Педагогтың хабарлау (информациялық) іскерлігі. Бұл іскерлік аса маңызды педагогикалық іскерлік болып бөлінеді және көбінесе қатынас құралы ретінде қабылданады. Себебі қарым-қатынас хабарлау материалынсыз іске асуы мүмкін емес. Хабарлау іскерлігінде мұғалімнің дауысты үйлестіре білуі, көніл-күй сезімімен сөйлеуі, сөздің құдіретті күшін және дауыс үнін, бет қимылдар ерекшеліктерін меңгере білуі талап етіледі. Оқу-тәрбие процесінің негізгі міндеттерін тиімді шешудегі мұғалімнің сауатты сөйлеуі, қызықтыра әңгімелесуі, көрнекіліктерді қатыстыра отырып түсіндіруі, ашық пікірлесуі, шәкіртті тыңдай алуы, сұрақ-жауап тәсілдерін қолдану арқылы тыңдаушының зейінін өзіне аударта алуы мұғалімдер үшін өте маңызды қасиеттер. Педагогтың ұйымдастырушылық іскерлігі. Бұл іскерлік мұғалім еңбегінен ажырамайтын, бөлінбейтін, үнемі қатар жүретін тұтас педагогикалық процесті басқарудың негізгі шарты. Бұл іскерліктің өзіндік ерекшеліктері бар: жұмысты анықтау, мақсатын белгілеу, жұмыстың орындалуын талап ету, тапсырма беру, тапсырылған жұмысты бақылау, орындалуын ұйымдастыру, орындалған жұмысты қорытындылау, бағалау, есеп беру, іске қызығушылықпен кірісу, басқаларға жағымды ыкпал жасау, басқаларды біріске жұмылдыра алу іс-әрекеттерінен құралады. Педагогтың зерттеушілік іскерлігі. Зерттеушілік іскерлік мұғалімнің әрбір әлеуметтік-педагогикалық құбылысқа ғылыми тұрғыдан қарауын, ғылыми болжам жасай алуын, жобалау және эксперимент жүргізе алуын, жоспарлауды, сонымен қатар озық тәжірибені де, өзінің тәжірибесін де жинақтай білуін, оларға теориялық, практикалық талдау жасай алуын және мектеп өміріне енгізе білуін қамтиды. Педагогтың проективтік іскерлігі - оқыту және тәрбие процестерінің перспективалық міндеттерін түсіне отырып, оған жетудің стратегиялары мен тәсілдерін меңгергендігі. Мұғалімнің оқыту және тәрбиелеу процесінің жаңа жобасын құрастырып, оны іске асырудың тәсілдерін негіздеуі, бұл жобаның орындалуында ата-аналардың, оқушылардың қатысуын қарастыруы, қоғаммен байланыстылығын, әлеуметтік маңыздылығын түсінуі маңызды болып есептеледі. Педагогтың рефлексивтік іскерлігі. «Рефлексия» деген сөз адамның өз іс-әрекеттерін, психикалық жағдайларын талдап, ой елегінен өткізу деген мағынаны білдіреді. Педагогтың өз іс- әрекеттерін бақылап бағалауы, өзіне сырт көзбен қарап іс-әрекет нәтижелерінің тиімділігін талдауы, өзін басқалармен салыстыра отырып нені өзгертудің қажеттілігін түсінуі.Қарастырылып отырған іскерліктер бір-бірімен тығыз байланысып келеді. жүктеу/скачать 3,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|