Микробиология Аралық бақылау 1
жүктеу/скачать 2,79 Mb.
|
1 Аралық бақылау фармация
- Бұл бет үшін навигация:
- Вирустарға қарсы бейспецификалық қорғаныш факторлары. Интерферон, ингибиторлар. Олардың қасиеттері және әсер ету механизмдері.
| Иммундық жүйе организмнің жұқпалы ауруларға және табиғи жай заттардың зиянды әсеріне қарсы тұру қабілеттілігін қамтамасыз етеді, қызметті қалпынан өзгергенде адам ауруларға тез ұшырайды.
Иммунитет - организмнің жұқпалы ауруларға қарсы тұру, бөтен заттарды, вирустарды, бактерияларды танып зиянсыздандыру қасиеті. Адамда екі түрлі иммунитеті болады: Тума иммунды жүйе (ағылш. innate immune system) Бейімделген иммунды жүйе (ағылш. adaptive immune system) Тума иммунды жүйе негінде бөтен бөлшектерге қарсы организмде ең бірінші қорғаныш реакциялары қалыптасады. Тума иммунды жүйе бөтен заттың немесе бөлшектің түріне ерекшелігін көрсетпейді. Тума иммунды жүйе туа біткен иммунитет болып, оның негізгі жасушалары: макрофагтар, моноциттер нейтрофилдер. Ағзаға бөтен зат түскенде аталған жасушалар мембраналардың сыртқы жағында орналасқан рецепторлармен оларды байланыстырып жұтып алады да ыдыратады. Тума иммунды жүйені мынадай реакция қалыптастырады: сулы ортада еритін факторлар, цитокиндер, мысалы, интерферондар, интерлейкиндер т.б. қосылыстар. комплемент жүйені активтендіретін қосылыстар. Иммундық жүйенің қызметі[өңдеу | қайнарын өңдеу] Иммундық жүйенің қызметі: организмнің бөгде заттар мен бөлшектерге қарсы тұру қабілеттілігін күшейтеді; организмнің генетикалық тұрақтылығын сақтайды; организмді жұқпа аурулардан қорғайды, қатерлі ісіктердің түзілуін бақылайды; ауыстырып отырғызған мүшеге қарсы организмнің жауабын қалыптастырады; басқа қызметтер атқарады. Иммундық жүйенің мүшелері басқа мүшелермен өзара әрекеттеседі. Вирустарға қарсы бейспецификалық қорғаныш факторлары. Интерферон, ингибиторлар. Олардың қасиеттері және әсер ету механизмдері. Интерферондар-спецификалық емес қарсылықтың маңызды факторлары. Барлық дерлік вирустар интерферондардың пайда болуына әкеледі, олардың пайда болуы организмнің вирустарды енгізуге алғашқы Қорғаныс реакцияларының бірі болып табылады. Интерферондар, антиденелерден айырмашылығы, вирус жұқтырған жасушаларда вирустың көбеюінің жасушаішілік кезеңдерін тежейді және қоршаған сау жасушалардың вирустарына иммунитетті қамтамасыз етеді. Осылайша, спецификалық емес төзімділік факторлары қабыну медиаторларымен бірге вирус жұқтырған жасушаларды жоя алады. Егер бұл орын алмаса және вирустар көбейсе, вирусқа қарсы I-нің екінші (ерекше) кезеңі басталады, бұл в лимфоциттерінің вирустық бейтараптандыратын антиденелерін шығарумен және реттеуші т лимфоциттерін (т-көмекшілер, т-супрессорлар, цитотоксикалық лимфоциттер), сондай-ақ Т-лимфоциттердің кең шеңберін — лимфоциттік-моноциттік эффекторларды белсендірумен байланысты. Вирусқа қарсы I. қарқындылығы адамның жеке иммундық жағдайына және белгілі бір патогеннің сипаттамаларына байланысты өзгеретін жасушааралық және медиаторлық қатынастардың күрделі жүйесімен анықталады. Жедел (айқын) инфекцияларда (тұмау, полиомиелит және т.б.) вирустар жасушалармен байланысқаннан кейін көп ұзамай соңғылардың жойылуы басталады. Мұндай жағдайларда ауру тез дамиды. Жасырын (созылмалы, ұйқысыз, баяу инфекциялар) вирустар жасушаларда ұзақ уақыт бойына зиянды әсер етпестен қалуы мүмкін. Мұндай тұрақтылықтың механизмдерінің бірі вирустардың генетикалық материалын (ДНҚ, РНҚ) жасуша геномына біріктіру немесе енгізу болуы мүмкін. Қоздырғыш факторлардың әсерінен (салқындату, иондаушы сәулеленудің әсері, стресс және т.б.) жасырын асимптоматикалық инфекция айқын ауруға айналады. Вирустардың жасушалармен әрекеттесуінің осы екі экстремалды түрлерінің арасында көптеген өтпелі формалар бар. Ағзаның иммундық реакцияға қабілеттілігі мен жеке өзгергіштігі байқалады. Туа біткен ақаулардан басқа спецификалық және спецификалық емес резистенттілік деңгейі көптеген басқа факторлармен (жас, күйзеліс, тамақтану, тәуліктік биоритм, жыл мезгілі және т.б.) анықталады. Кейбір жағдайларда вирустар біршама өзгереді және т.б. антиденелердің және иммундық қорғаудың басқа нақты механизмдерінің бейтараптандыратын әсерінен аулақ болыңыз. Антигендік дрейф деп аталатын бұл құбылыс әсіресе тұмау вирусына қатысты жақсы зерттелген. Көптеген жағдайларда вирусқа қарсы I. дамуындағы негізгі рөл антидене түзетін в лимфоциттері мен эффекторлы т лимфоциттерін бақылайтын реттеуші т лимфоциттеріне жатады. Көптеген вирустардың иммундық жүйенің жасушаларын көбейту және жою немесе олардың қызметін басу қабілеті иммуносупрессияға әкеледі және жедел инфекцияның созылмалы түрге өтуіне ықпал етуі мүмкін. Сонымен, макрофаг вирустарының зақымдануы олардың антигенді енгізу функциясының жолын кесуді тудырады және одан әрі иммундық реакцияны тоқтатады; вирустардың негізгі гистосәйкестік кешенінің антигендік детерминанттарымен өзара әрекеттесуі жасуша мембраналарын өзгертеді және цитотоксикалық микроциттердің ақауын тудырады; в лимфоциттерінің герпес вирустарымен инфекциясы олардың поликлональды активтенуіне және жұқтырған жасушалар санының күрт өсуіне әкелуі мүмкін. В-лимфоциттерді поликлональды ынталандырудың тағы бір нәтижесі-ішкі ағзалардың жасушалары мен тіндерімен өзара әрекеттесетін және аутоиммунды процестің дамуын қоздыратын G және M кластарының полиспецификалық иммуноглобулиндерінің пайда болуы. Сонымен, АИТВ-инфекциясы кезінде бөлінетін т-хелперлердің вирустармен зақымдануы иммундық қорғанысты толығымен өшіргенге дейін күрт төмендетеді. Сонымен қатар, вирустар лимфокиндердің пайда болуын тежейді және осылайша иммундық жүйенің қалыпты жұмысын бұзады. Вирустық инфекцияларға иммунитеттің жоғарылауына әртүрлі химиотерапиялық препараттарды қолдана отырып, интерферондар мен олардың индукторларын, иммуномодуляторларды қолдану арқылы вакцинация арқылы қол жеткізіледі. Тарихи тұрғыдан, иммунитеттің белсенуіне әкелетін алғашқы және сенімді әдіс-вакцинация. Вакцинациялау кезінде қызылша мен сары қызбаға қарсы вакциналар ең ұзақ қорғауды қамтамасыз етеді (15 жылдан астам, мүмкін өмір бойы); полиомиелитке, қызамыққа және паротитке қарсы вакциналардың әсері 5-8 жылға созылады, I ұзақтығы аз.тұмаумен (1-2 жыл). Алайда, вирусқа қарсы вакцинациялау мүмкіндігі шексіз емес, өйткені вакцинациялардың көп саны аллергиялық реакциялардың дамуына әкелуі мүмкін, ал көптеген вирустардан туындаған ауруларда (мысалы, әртүрлі таксономиялық топтардың 150-ге жуық вирусы жедел респираторлық аурулардың себебі болып табылады) вакцинация қажетті нәтиже бермейді. Мұндай жағдайларда спецификалық емес төзімділікті арттыру әдістері бірінші орынға қойылады. Вакциналардың тар ерекшелігі жоқ интерферондарды, иммуномодуляторларды және химиялық препараттарды вакциналар болмаған немесе оларды кеш қолданған жағдайларда қолдануға болады (инфекция бұрыннан болған). Әдетте, емдеудің әсері неғұрлым ерте басталса, сондықтан аталған препараттарды вирустық аурудың алғашқы белгілері пайда болған кезде (аурудың 1-2 күндерінде) енгізу керек. Интерферондар, олардың индукторлары мен иммуномодуляторлары I жүйесіне белсенді әсер етеді, оның барлық реакцияларына қатысады; олар антиденелердің түзілуін жоғарылатуы, фагоцитозды ынталандыруы, лимфоциттердің цитотоксикалық белсенділігін арттыруы, кешіктірілген типтегі жоғары сезімталдықты басуы, иммунологиялық есте сақтау процестеріне әсер етуі мүмкін. жүктеу/скачать 2,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|