ОҚу жылында қазақстан республикасының орта білім беру ҧйымдарында оқу-тәрбие процесін

 

193 

 

дағдыларын қалыптастырады; 

5)  заманауи,  ғылыми  және  қоғамдық  дамуға  сәйкес  дүниетанымын 

дамытады. 

«Қазақ әдебиеті» пәні бойынша оқу жүктемесінің жоғары шекті кӛлемі: 

- жаратылыстану-математикалық бағытта: 

10-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты құрайды. 

 

- қоғамдық-гуманитарлық бағытта: 

 

10-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты құрайды. 

«Қазақ  әдебиеті»  пәндік  білімнің  мазмұны  бӛлімдерге  бӛлінген:  түсіну 

және  жауап  беру,  анализ  және  интерпретация,  бағалау  және  салыстырмалы 

анализ. Сонымен қатар, дағдыларды қалыптастыратын бӛлімшелерден тұрады. 

Бағдарламаның бұл бӛлімшелері пән бойынша оқу мақсаттарынан тұрады. 

1) түсіну және жауап беру: әдеби шығарманың сюжеттік-композициялық 

құрылысын  талдау  арқылы  идеялық  мазмұнын  терең  түсіну,  әдеби 

шығармадағы  кӛтерілген  мәселелерді  ұлттық  мүдде  тұрғысынан  ашу,  кӛркем 

шығармадағы  кейіпкерлер  жүйесін  жинақтау  мен  даралау,  кӛркем 

шығармалардан  алған  үзінділерді  ғаламдық  тақырыптағы  мәселелермен 

байланыстыру, шығармадағы ұлттық құндылықтардың әлемдік тақырыптармен 

үндестігін ашу; 

2) анализ және интерпретация: әдеби шығарманың композициясын уақыт 

пен  кеңістік  тұрғысынан  талдау,  шығармадағы  авторлық  идеяның  ӛмір 

шындығымен  байланысы,  шығармадағы  автор  стилі  мен  кӛркемдегіш 

құралдардың  қызметін  ашу,  кӛркем  шығармадағы  кӛтерілген  мәселелерге 

талдау жасау арқылы ӛзіндік пікірін қосып, шығармашылық жұмыс жазу, әлем 

және қазақ әдебиетіндегі құндылықтардың үндесуін талдап, ӛзіндік ой қорыту;  

3)  бағалау  және  салыстыру:  шығарманы  мазмұндас  туындылардың 

үлгілерімен салыстырып, тарихи және кӛркемдік құндылығын бағалау, кӛркем 

шығармадағы  кӛтерілген  мәселелердің  жаңашылдығына  сыни  тұрғыдан  баға 

беру,  шығарманың  идеясын  жалпыадамзаттық  құндылық  тұрғысынан  талдап,  

әдеби  эссе  жазу,  шығарманы  идеялық  жағынан  мазмұндас  туындылармен 

салыстыра отырып, әдеби сын жазу. 

«Қазақ  әдебиеті»  пәнінің  үлгілік  оқу  бағдарламасында  Блумның  толық 

меңгерту  теориясы  басшылыққа  алынып,  кӛркем  шығарманы  толық  оқыту 

қағидаты  сақталғандықтан  кӛркем  шығарма  аз  берілген.  ХХІ  ғасырдың  жаңа 

адамының  талғамын  қанағаттандырып,  толғандырар  сұрақтарына  жауап  бере 

алатын  толыққанды  әдеби  шығармалар  енгізілген.  Бұл  ерекшеліктер 

оқушылардың шығармадағы автордың идеясын толық түсінуге, оны жан-жақты 

талдай  алу  қабілетін  дамытуға  және  оқырмандық  қабілетін  қалыптастыруға 

мүмкіндік береді.   

«Қазақ  әдебиеті»  пәні  (жаратылыстану-математикалық  және 

қоғамдық-гуманитарлық бағыттар) бойынша жиынтық бағалау саны   

Оқу  пәнінен  әр  тоқсан  сайын  бӛлім/ортақ  тақырып  бойынша  жиынтық 

бағалау (БЖБ) және тоқсандық жиынтық бағалау (ТЖБ) ӛткізу қарастырылған. 

Тӛменде  66-кестеде  оқу  пәнінен  бӛлім/ортақ  тақырып  бойынша  жиынтық 

бағалау (БЖБ) рәсімдерінің нақты саны кӛрсетілген.  

 

194 

 

 

66-кесте. «Қазақ әдебиеті» пәні бойынша жиынтық бағалау саны   

 

Сынып 

Бӛлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалау саны  

1-тоқсан 

2-тоқсан 

3-тоқсан 

4-тоқсан 

10-сынып 

2 

2 

2 

2 

 

Әдістемелік  бірлестік  отырыстарында  қазақ  тілі  мен  әдебиеті  пәні 

мұғалімдерінің  кәсіби  біліктілігін  жетілдіру  үшін  (әдістемелік  бірлестік,  жас 

мамандар 

мектебі, 

педагогикалық 

шеберлігін 

жетілдіру 

мектебі, 

шығармашылық  топ  және  т.б.)  пәнді  оқыту  әдістемесі  мен  теориясының  

келесі мәселелерін қарау ұсынылады: 

1.  Жаңартылған  білім  беру  бағдарламасы  негізінде  сабақты  жоспарлау 

мен  критериалды бағалау; 

2. Тиімді сабақ. Жоспарлау. Бақылау. 

3. Рефлексия – мұғалімнің кәсіби дамуының негізі; 

4. Оқу мақсаттарынан сабақ мақсаттарына шығу жолдары; 

5. Қалыптастырушы бағалау – бағалаудың тиімді тәсілі; 

6. Тыңдалым дағдысын қалыптастыруда кездесетін қиындықтар және оны 

шешу жолдары; 

7. Тыңдалым дағдысын қалыптастыратын белсенді әдістер;  

8. ҚМЖ құрудың тиімділігі мен артықшылығы; 

9. Lesson Study жүргізу жолдары және күтілетін нәтижелер; 

10. Тыңдалым материалдарын пайдаланудың тиімді жолдары; 

11. 

Грамматикалық 

тақырыптарды 

лексикалық 

тақырыптармен 

сабақтастырудағы шеберлік; 

12. Сабақта саралап оқытуды жүзеге асыру; 

13. «Эссе жазу стратегиясы туралы»; 

14. Білім беруде қолданылатын сандық технологиялардың тиімділігі. 

Негізгі  білім  беру  деңгейіне  арналған  «Қазақ  тілі»,  «Қазақ  әдебиеті» 

пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары бойынша құрылған жаңа білім мазмұны 

мұғалімді  де,  оқушыны  да  оқу  әрекетіне  белсенді  қатысуға,  ӛз  пікірін  айтуға, 

ӛзінің  сӛйлеген  сӛзіне  дәлел  келтіруге,  кейіпкерлер  арқылы  ӛмірлік 

ситуацияларды  шешу  жолдарын  ізденуге,  ең  бастысы  жаңаша  ойлайтын 

тұлғаны қалыптастыруға мүмкіндік береді. 

«Қазақ  әдебиеті»  пәні  бойынша  сыныптан  тыс  жұмыстар  мен  тәрбиелік 

іс-шараларды  жоспарлау  және  ұйымдастыру  кезінде  2019-2020  оқу  жылында 

аталып ӛтілетін мерейтойлық күнтізбелік күндерге назар аударуды ұсынамыз: 

2019  жылғы  9  шілде  –  қазақ  әдебиетін  қалыптастырушылардың  бірі, 

жазушы,  публицист,  драматург  Жүсіпбек  Аймауытовтың  туғанына  130  жыл 

(1889 - 1931); 

15 қазан – қазақ балалар жазушысы Бердібек Соқпақбаевтың туғанына 95 

жыл 

(1924-1991); 

15  қазан  –  қазіргі  қазақ  әдебиетінің  негізін  қалаушылардың  бірі,  ақын, 

жазушы,  мемлекет  қайраткері  Сәкен  Сейфуллиннің  туғанына  125  жыл 

(1894-

 

195 

 

1939); 

22  қазан  –  Қазақстанның  халық  жазушысы,  қоғам  қайраткері,  қазақ 

әдебиетіне  зор  үлес  қосқан  тұлға  Әбдіжәміл  Нұрпейісовтің  туғанына  95  жыл 

(1924); 

15  қараша  –  қазақтың  кӛрнекті  жазушысы,  драматург  Бейімбет 

Майлиннің туғанына – 125 жыл (1894-1938) 

25  желтоқсан 

– 

халық  жазушысы,  қазақ  ақыны,  журналист,  Қазақстан 

Республикасы  Парламенті  мәжілісінің  депутаты  Фариза  Оңғарсынованың 

дүниеге келгеніне 80 жыл 

(1939 - 2014); 

2020  жылғы  10  тамыз  –  қазақтың  ұлы  ақыны,  ағартушы,  ойшыл,  жазба 

қазақ  әдебиетінің,  қазақ  әдебиетінің  негізін  қалаушы,  философ,  композитор, 

аудармашы, саяси қайраткер Абай Құнанбайұлының туғанына 175 жыл (1845 -

1904). 

2020  жылы  қазақ  халқының  ұлы  ақыны,  ағартушысы  Абай 

Құнанбайұлының  175  жылдық  мерейтойын  жоғары  ұйымдастырушылық  және 

мазмұндық  деңгейде  мерекелеуді  қамтамасыз  ету  мақсатында  2019  жылғы  30 

мамырда «Абай Құнанбайұлының 175 жылдық мерейтойын мерекелеу туралы» 

Қазақстан  Республикасы  Президентінің  Қаулысы  жарық  кӛрді.  Қаулыда  2020 

жылы Нұр-Сұлтан қаласында Абай Құнанбайұлының 175 жылдық мерейтойына 

арналған  халықаралық  ғылыми-практикалық  конференция  ӛткізу,  Абай 

Құнанбайұлының  175  жылдық  мерейтойын  Біріккен  Ұлттардың  Білім,  ғылым 

және  мәдениет  мәселелері  жӛніндегі  ұйымы  (ЮНЕСКО)  мен  Халықаралық 

түркі  мәдениеті  ұйымы  (ТҮРКСОЙ)  аясында  мерекелеуді  ұйымдастыру 

жӛнінде тапсырмалар берілген.   

5 қазан – ақын, жауынгер, Қазақстан Республикасының халық жазушысы, 

Қазақстан  Жазушылар  одағының  тӛрағасы,  КСРО  және  ҚазКСР  Мемлекеттік 

сыйлықтарының  лауреаты,  екі  мәрте  «Еңбек  Қызыл  Ту»,  II  дәрежелі  «Отан 

соғысы», «Құрмет Белгісі» ордендері мен бірқатар медальдардың иегері Жұбан 

Молдағалиевтың туғанына 100 жыл (1920 - 1988). 

Мектепте  сыныптан  тыс  жұмыстар  тӛмендегі  шаралар  арқылы  жүзеге 

асады: 

-  базалық  кәсіпорындарда,  табиғат  аясында,  мәдени  мекемелерде, 

мұражайларда; 

-  таңдауы  бойынша  еркін  сабақтар,  оқу  пәндері  бойынша  сайыстар  мен 

олимпиадалар жүргізу; 

- оқу бағдарламаларына сай қосымша арнаулы сабақтар ӛткізу; 

- кіріктірілген және пәнаралық оқу сабақтарын жүргізу және т.б. 

Сыныптан 

тыс 

жұмыстар 

білім 

алушылардың 

пәнге 

деген 

қызығушылығын арттырып, алған білімдерін тереңдетіп, ӛздігінен іздене білуге 

үйретеді. Сонымен қатар теориялық білімін кеңейтіп толықтырады және білім 

алушылардың жеке қабілетін дамыта түседі. 

«Қазақ әдебиеті» пәнінен оқушылардың оқырмандық қабілетін, сӛйлеу 

тілін  дамыту  мақсатында  оқу  бағдарламасына  қосымша  жазғы  демалыс 

кезінде оқитын кӛркем шығармалардың тізімі ұсынылды.  

Кӛркем  шығармалардың  тізімі  оқушылардың  жас  ерекшелігі  мен  келесі 

 

196 

 

сыныпта оқылатын және оқулықта үзіндісі ғана берілетін шығармалар ескеріліп 

жасалды.  Жаңа  оқу  жылының  басында  жазда  оқыған  шығармалары  бойынша 

«Оқушы күнделігі», «Мен оқыған кітап» және т.б. тақырыптарда кӛрме ӛткізуге 

болады.  Кӛрмеге  әр  оқушы  ӛзі  оқыған  туынды  бойынша  шығармашылық 

жұмысын  ұсынады.  Жұмыс  фотоколлаж,  эссе,  жарнама,  сурет  т.с.с.  түрде 

жасалуы  мүмкін.  Оқушылардың  жұмысын  арнайы  сарапшылар  талдап, 

қорытындысын шығарады.  

«Оқырман  күнделігі»  тақырыбындағы  іс-шарада  оқушы  оқыған 

шығарманың мазмұнын: 

• 

сұрақ қою; 

• 

тірек сӛздерді жазу; 

• 

оқиғаның түйінін жазу; 

• 

оқиғаны суретке түсіру түрінде дәптерге түсіреді. 

Шығармалар тізімі тӛмендегі 67-кестеде берілген: 

 

67-кесте.  «Қазақ  әдебиеті»  пәнінен  ұсынылатын  кӛркем  шығармалардың 

тізімі 

 

10-сынып (жаратылыстану-математикалық бағыт) 

1) О.Бӛкей «Апамның астауы», «Кербұғы»; 

2) Б.Мұқай «Ӛмірзая» романы; 

4) М. Әуезов «Абай жолы» роман-эпопеясы 1, 2-том; 

5) Қ.Мырзалиев «Қызыл кітап» поэмасы;  

6) Ғ.Мүсірепов «Шұғыла» әңгімесі; 

8) С.Мұқанов «Балуан шолақ», «Аққан жұлдыз». 

10-сынып (қоғамдық-гуманитарлық бағыт) 

1) Ә. Кекілбаев «Аңыздың ақыры» повесі; 

2) М.Мағауин «Шақан - шері» романы; 

3) С.Жүнісов «Аманай мен Заманай»; 

4) М.Әуезов «Қилы заман» повесі;  

5) Б.Майлин «Күлпаш» әңгімесі; 

6) М. Әуезов «Абай жолы» роман-эпопеясы; 

7) М. Райымбекұлы «Кӛшбасшы» поэмасы; 

8) Ш.Айтматов «Жанпида», «Боранды бекет»; 

9) Қ.Жұмаділов «Жағымпаздың ажалы», «Дарабоз»; 

10) І. Есенберлин «Қаһар» романы. 

  

 

 «Русская литература» оқу пәні (оқыту орыс тілінде) 

Учебный  предмет  «Русская  литература»  занимает  важное  место  в 

системе  образования  Казахстана.  Наряду  с  другими  дисциплинами 

общественно-гуманитарного цикла, литература в яркой и образной форме при 

помощи специфических средств раскрывает проблему человека и его места в 

мире.  Через  постижение  произведений  русской,  казахской  и  мировой 

классики,  содержащей  в  себе  опыт  духовного  развития  разных  эпох, 

 

197 

 

происходит  становление  внутреннего  мира  учащегося,  приобщение    его  к 

общечеловеческим  и  национальным  ценностям.  Этот  опыт  способствует 

воспитанию  гражданских  и  патриотических  чувств  личности,  что  является 

необходимым условием развития современного общества. 

Целью  обучения  учебному  предмету  «Русская  литература»  является 

способность  формированию  духовных  ценностей  человека,  готового  к 

саморазвитию  и  самосовершенствованию,  воспитывая  компетентного, 

критически  мыслящего  читателя,  способного  анализировать  идейно-

художественное  содержание,  учитывая  социально-исторический  и  духовно-

эстетический аспекты произведения.  

Учебный 

предмет 

«Русская 

литература» 

обладает 

огромным 

воспитательным  потенциалом,  дающим  возможность  не  только  развивать 

интеллектуальные  способности  учащихся,  но  и  формировать    ценностные 

ориентиры,  которые  позволяют  воспринимать  проблематику  произведений 

русской, казахской и мировой классики. 

 Задачи обучения учебному предмету «Русская литература»:  

1)  формировать  знания,  умения  и  навыки,  способствующие  успешной 

социальной  адаптации,  на  основе  русской  литературы,  рассматривая  ее 

взаимосвязи с казахской и мировой литературой и культурой; 

2)  воспитывать  патриотизм,  гражданственность,  активную  жизненную 

позицию  на  основе  общенациональной  идеи  «Мәңгілік  Ел»  средствами  

художественной литературы; 

3)    формировать  понимание  ценности  литературы  как  духовного  

наследия в условиях глобализации современного мира; 

4)  совершенствовать  навыки  критического  анализа,  сравнения,  

обобщения,  умения  устанавливать  аналогии  и  причинно-следственные  связи, 

классифицировать  явления,  строить  логические    и  критические  рассуждения, 

умозаключения и выводы на основе анализа произведений;   

5)  формировать    духовную  и  интеллектуальную  потребность  читать, 

совершенствовать  навыки  критического  чтения  и  интерпретации  текста, 

развивая  творческие способности каждого обучающегося; 

6) развивать коммуникативные навыки на основе глубокого понимания, 

анализа    идейно-художественного,  социально-исторического  и  духовно-

эстетического аспектов произведений различных жанров;  

7)  совершенствовать  навыки    оценивания    содержания  произведения, 

литературно-критических  статей  в  устной  или  письменной  форме,  проявляя 

компетентность в области исследовательской культуры;  

8) 

совершенствовать 

способности 

контекстного 

рассмотрения 

литературных  явлений,  умения  сопоставлять  литературные  факты, проводить 

аналогии, выстраивать литературные параллели.  

Содержание  учебного  предмета  «Русская  литература»  направлено  на 

воспитание  духовно  развитой  личности,  испытывающей  потребность  в 

саморазвитии, 

расширении 

культурного 

кругозора; 

формирование 

гуманистического  мировоззрения,  базирующегося  на  понимании  ценности 

человеческой  личности;  формирование  основ  гражданского  самосознания, 

 

198 

 

ответственности  за  происходящее  в  обществе  и  мире,  активной  жизненной 

позиции; воспитание уважения к истории и традициям разных народов. 

Базовое содержание учебного предмета «Русская литература» составляют 

3 раздела:  

            1) Понимание и ответы по тексту. 

            2) Анализ и интерпретация текста. 

            3) Оценка и сравнительный анализ. 

В  раздел  «Понимание  и  ответы  по  тексту»  включены  подразделы: 

понимание  терминов;  понимание  художественного  произведения;  чтение 

наизусть и цитирование; составление плана; пересказ; ответы на вопросы. 

  Раздел «Анализ и интерпретация текста» состоит из подразделов: жанр; 

тема  и  идея;  композиция;    анализ  эпизодов;  характеристика  героев; 

художественный  мир  произведения  в  разных  формах  представления; 

отношение  автора;  литературные  приемы  и  изобразительные  средства; 

творческое письмо. 

В  раздел  «Оценка  и  сравнительный  анализ»  включены  подразделы: 

оценивание  художественного  произведения;  сравнение  художественного 

произведения  с  произведениями  других  видов  искусства;  сопоставление 

произведений литературы; оценивание высказываний. 

Учебный  предмет  «Русская  литература»  формирует  представление  о 

художественной  литературе  как  способе  познания  жизни,  художественной 

модели  мира,  выраженной  в  образах  и  эмоционально  воздействующей  на 

человека. 

Рекомендуется использование различных стратегий обучения: 

   –  выслушивание  мнения  каждого  учащегося  и  признание  важности 

использования уже имеющихся знаний с целью их развития;  

–  стимулирующее  и  развивающее  обучение    с  помощью  тщательно 

подобранных заданий и видов деятельности;  

–  моделирование  стратегий  решения  проблем  на  примерах,  понятных 

учащимся;  

–  поддержка  обучения  учащихся  посредством  «оценивания  для 

обучения»;  

–  поощрение  исследовательской  деятельности  и  активного  обучения, 

основанного на исследованиях; 

– развитие у учащихся навыков критического мышления;  

– осуществление дифференцированного подхода в обучении; 

–  организация  индивидуальной,  групповой  деятельности  учащихся  и 

работы всего класса. 

Изучение  предмета  «Русская  литература»  нацелено  на  достижение 

метапредметных  результатов:  происходит  формирование  умений  понимать 

проблему,  выдвигать  гипотезу,  структурировать  материал,  подбирать 

аргументы  для  подтверждения  собственной  позиции,  выделять  причинно-

следственные  связи  в  устных  и  письменных  высказываниях,  формулировать 

выводы; 

самостоятельно 

организовывать 

собственную 

деятельность, 

оценивать  ее,  определять  сферу  интересов;  работать  с  разными  источниками 

199 

информации,  находить  ее,  анализировать,  использовать  в  самостоятельной 

деятельности. 

При изучении учебного предмета «Русская литература» идет дальнейшее 

формирование  коммуникативной  компетенции  учащихся.  Обучающиеся 

используют  приобретенные  коммуникативные  навыки  в  практической 

деятельности  для  создания  творческого  текста  (письменного  и  устного)  на 

заданную тему, для участия в диалоге и дискуссии. 

Рекомендуется  использовать  следующие  подходы  в  обучении  русской 

литературе: 

– самостоятельный поиск путей решения поставленной перед учащимися

проблемной ситуации; 

–  самостоятельное  изучение  текстов,  обсуждение  в  группе 

(аргументация,  доказательства 

или  опровержение 

информации), 

представление классу;  

– взаимообучение учащихся (внутри класса и между классами);

– практическая,  творческая  деятельность  (создание  различных  видов

творческих работ); 

–

выполнение  заданий,  требующих  поиска  и  использования

дополнительного материала; 

– исследовательский  подход  (что  я  знаю?,  что  хочу  узнать?,  чему

научился?); 

– игровая деятельность;

– создание творческой работы для устранения разрыва между теорией и

практикой; 

– сбалансированное  сочетание  традиционных  и  новых  методов

обучения; 

– создание  условий,  побуждающих  учащихся  к  самооценке  и

саморазвитию, 

 в соответствии с индивидуальными потребностями (акцент 

делается на сам процесс, а не на объем специфических знаний); 

– систематический мониторинг знаний учащихся.

Объем  учебной  нагрузки  по  учебному  предмету  «Русская  литература»  в

10 классе ОГН составляет  3 часа в неделю, 102 часа в учебном году; ЕМН – 2 

час в неделю, 68 часов в учебном году. 

Ниже  в  таблице  68  приведено  количество  суммативного  оценивания  за 

раздел/сквозную тему. 

Таблица  68.  Количество  суммативных  оцениваний  по  учебному 

предмету «Русская литература» 

Класс 

Количество суммативных оцениваний за раздел/сквозную тему 

1 четверть 

2 четверть 

3 четверть 

4 четверть 

10 класс 

2 

2 

2 

2 

жүктеу/скачать 5,04 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: