Оқулық Алматы, 2014 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
Бұршақ тұқымдастардың химиялық құрамы, %
жүктеу/скачать 3,11 Mb. Pdf көрінісі
|
iztaev osimdik sharyashylygy (1) (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- 11.12.2. Бұршақтың сапалық көрсеткіштері
| Бұршақ тұқымдастардың химиялық құрамы, %
Дақыл ақуыз крахмал қант клетчатка май күл Қытай бұршақ 39 4 6 5 20 6 Сиыр жоңышқы 34 41 4 6 2 3 Бөрі бұршақ 41 18 4 14 5 4 Жасымық 30 49 3 4 1,3 3 Жем бұршақ 29 42 3 9 1,6 3 Ноғатық 29 44 4 5 1,3 3 Ас бұршақ 28 49 5 6 1,4 3 Ноқат 25 50 4 7 5 3 Үрме бұршақ 24 53 6 5 2 4 Жер жаңғақ 27 5 3 3 49 3 11.12.2. Бұршақтың сапалық көрсеткіштері Барлық бұршақ тұқымдастарды қабылдағанда ең алдымен, сенсорлық əдіспен өңі түсін, иісін, дəмін, одан кейін ылғалдылығын, беріктілігін, зиянды жəндіктермен зақымданған дəндердің санын анықтайды. Ең аяғында одан ботқа жасап, көлемінің өсуін, ботқаның құрамын, түсін, дəмін бағалайды. Бұршақты тазалау оңай. Тек қана оны өз ішіндегі басқа пішіні, салмағы жəне көлемі бірдей түрлерді айырып алудың қиындығын есептемесек, басқа қалдықтарын түрлі елеуіштермен елеп, тазалап алуға болады. Сондықтан оны шетелдерге немесе өңдеу орындарына жібергенде, тек кептіріп тазалап қана жібереді. Мұндай қиын айырылы- сатын қалдықтарға, мысалы, сиыржоңышқаның жалпақ жəне домалақ түрлерін бөліп алу, сиыр жоңышқа мен жасымықты бөлу қиындау тиеді. Бірақ ол қосындылар алынатын жарманың сапасына онша зиян келтірмейді. Бұршақтың бірімен-бірін түсі жəне пішіні бойынша айырады. Бірақ олардың өз түсі тез өзгеріп отырады. Бұл өзгеріс түрлік өзгерістерден басқаша, сапалық өзгерісте оның бетінің жылтырлығы солып, қоңырқай тартады. Міне, осы көрсеткіш арқылы оның жаңа немесе ескіріп қалғандығын, қандай жағдайда сақталып тұрғандығын анықтауға бо- лады. Бұршақтың түрлік түстері оларды топтаудың басты көрсеткіші бо- лып есептеледі. Оны айыра білу тек өте тəжірибелі мамандардың ғана қолынан келеді. 220 Бұршақты ылғалдылығына қарай 4 топқа бөледі: 1. Құрғақ дəн ылғалдылығы 14 пайызға дейін; 2. Орташа құрғақтық 14-16 па- йыз; дымқыл дəн 16-18: су дəн 18 пайыздан жоғары болса. Бұршақ ылғалдылықтың жоғарылауына төзімсіз, аздап қана ылғалдылығы өссе болды, түсі де өзгеріп, өніп те кетеді. Бұл топтар бұршақ, үрме бұршақ үшін аздап басқалай: 1. Топқа ылғалдығы 16 пайызға дейін бол- са; 2. Топқа 16-18; 3. Топқа 18-20; 4. Топқа 20 пайыздан жоғары болса жатқызады. Олардың ақуызының суы өздеріне тарту үшін үлкенірек, ал соя мен жер жаңғақта бұл топтар əлдеқайда төмен. Мұның мəнісі оқулықтың бастапқы тарауларында берілген. Бұршақты көп жəндіктер зақымдайды. Олардың ішінде əсіресе, бұршақ, үрме бұршақ, жасымық құрттары, дəн дейтін құрт-плодожорка, т.б. көп кездеседі. Олар көбінесе, дəннің ішінде ұрық бөліктерін жеп бо- лып, балапан құрттары сонда қыстап қалады. Ол дəн улы болады, бірақ оларды анықтап бөліп алу өте оңай. Дəнді суға салсақ, олар қалқып судың бетіне шығады. Міне, осы əдіспен, оны пайдаланар алдында тазалауға əбден болады. Бұршақты өңдеу үшін оның ірілігі мен беріктілігі көп əсер етеді. Бұршақ ірі жəне біркелкі болса, жарманың шығымы мен сапасы жоғары болады. Сондықтан оларды өңдеу алдында сорттайды. Сорттаудың тəсілдері оларға жасалған стандарттарда берілген. жүктеу/скачать 3,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|