63 -сурет. Metagonimus voragawai тіршілік циклі:
А-ересек косезу; В-ішінде мирацидиі бар M.yoragawai жұмыртқасы;
С-ішінде келесі редия ұрпағы редия; D-ескекті кұйрығы жэне жұп көзі бар церкария; Е-балыктың қабыршағындағы метацеркариясы бар циста
171
енді олардын ішінде церкарилер түзіледі. Церкарий манти куысына шығып, шырышпен капталып, «кұрама циста» түзеді де шөпке не- месе топыракка түседі. Оларды екінші аралык иесі кұмырскалар (Formica fused) жеп, кұмырсканың дене қуысында метацерка- рий түзіледі. Сорғыштарда сирек жағдайда тура даму байкалады. Осындай мысалдың бірін I4ereH(Jegen, 1917) Collyriclumfaha (64-су- рет) дамуынан көрсетеді. Бүл сорғыш кейбір күстардың (торғайлар т.б.) клоака саңылауына жакын орналаскан. тері астындағы капсула- ларда жұптасып тіршілік етеді. Қүс өзінің кауыреынын тазалағанда, тұмсығымен капсуланы ашып. паразиттің жұмырткасыіі байкамай жүтып кояды. Жұмырткадан, кірпікшелері жок, болашақ жүптың ба- стамасы бар, мирацидиге үксас эмбрион түзіліп, сыртка нэжіс аркылы шығады. Мирацидий клоакадан шығып, үядаты балапандарға түседі де. кауырсын капшыктарына. соның ішінде анальді саңылаудың қауырсын капшыктарына белсенді түрде сніп, сол жерде болашак жұптың бастамасы жетіліп, жұмыртка салады.
Трематодтардын даму циклін түсіндіре отырып, спороциста не- месс церкария, редия ішінде косымша спороциста мен редияның түзілу процесі. ол партеногенетикалык көбею деген кең таралған көзкарасгы ұстануға болады. Бүл көзкарасты жактаушылар споро
циста мен редияны парте- ниттер деп атады.
Bucephalidae, Parago- nimus, Schislosomatium және т.б. трематодтардың өкілдерін зерттеген А. Вудхедтің (Woodhead, 1931,
1954, 1957) пікірі бойынша аналык жэне косымша спо- роцисталарда аналык жэне аталык жыныс клеткалары түзіледі; олардың түзілуі кезінде редукциялык бәліну
64-сурет. Торғайдың терісі арасыпда
паразитті тіршілік ететін Collyriclumfaba
(Скрябин бойынша, езгертілген):
1-ауыз сорғышы; 2-жұткыншак; 3-ішек; 4-сары уыз; 5-аталық без; 6-кынап; 7-цир- рус; 8-зэр шығару саңылауы; 9-аналык без
172
жүріп, ұрыктану процесі байкалады. Ұрықтанған жүмырткалар, мысалы, Schistosomatium douthitti жұмырткасы церкиде дами- тып ұріякка бастама береді.
Бұл пікірді баска зерттеуиіілер (Ciordia, 1956 т.б.) теріске шығарады, сондыктан жыныстык процестің болуы туралы сүрақты ашьщ калдыру керек.
Тағы бір пікір бойынша (Brooks, 1930; Cort et al., 1954; Guilford. 1958 т.б.) спороциста мен редиянын көбеюі полиэмбриония аркылы жүреді. Мирацидидегі (аналық спороциста) бөлшектену кезінде ерте ерекшеленетін жыныс клеткалары миотикалык жолмен бөлініп, дамудың келесі кезеніне бастама береді. Спороциста мен редия ішіндегі, алдыңғылардан түзілген жыныс клеткалары тағы да жетілмей жэне ұрыктанбай көбейеді, олар жыныс бастамасы түзілетін церкари ұрығына бастама береді.
Дара жынысты кан косезуіндегі, тэжірибе жүзінде жұктырылған, бір жұмыртқадан пайда болтан (мирацидидің) барлык церкарилердің дара жыныстылығын бакылай отырып, полиэмбриония процесіне толык түсінік алуға болады.
Моллюскалардағы дигенетикалык трематодтардың көбею әдісі туралы сүракты шешу, оны ары карай жэне толык цитогенетикалык зерттеуді кажет етеді.
173
I ll БӨЛІМ . ПАРАЗИТОФАУНА Ж ӘНЕ ОРТА
Достарыңызбен бөлісу: |