Ж. О. Жылбаев Бас редактордың орынбасары



Pdf көрінісі
бет3/35
Дата08.02.2022
өлшемі4,3 Mb.
#119337
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   35
– Лингвистикалық әдіс.
Лингвис-
тика – бұл тілдің табиғаты және 
құрылымы туралы ғылым. Балалар 
мектепке үлкен сөздік қорымен келе-
ді, бұл әдіс оқуды жиі қолданылатын, 
сондай-ақ оқылуы да, жазылуы да 
бір сөздермен бастауды ұсынады. 
Осы сөздерді үйрене отырып, бала 
әріптермен дыбыстар арасындағы 
сәйкестікті меңгереді. 
– Тұтас сөз әдісі.
Мұнда балаларға 
сөздерді құрайтын бөліктерге бөл-
мей, тұтас бірлік ретінде тануды үй-
ретеді. Бұл әдісте әріптердің атаула-
рын да, дыбыстарды да үйретпейді. 
Балаға сөз көрсетіледі және оны 
айтады. 50-100 сөз жаттағаннан кейін 
балаға осы сөздер жиі кездесетін 
мәтін береді. 
– Тұтас мәтін әдісі. 
Тұтас сөз 
әдісіне ұқсас, бірақ тілдік тәжірибесіне 
көбірек жүгінеді. Мысалы, қызықты 
сюжеті бар кітап беріледі. Бала оқи-
ды, мағынасын мәнмәтіннің немесе 
иллюстрацияның көмегімен аңғаруы 
тиіс бейтаныс сөздерді кездестіреді.
Бұл ретте оқу ғана емес, сондай-ақ, өз 
әңгімелерін жазу да қолдау табады.
Бұл тәсілдің мақсаты – оқу процесін 
жағымды ету. Ерекшеліктерінің бірі 
– фонетикалық ережелер мүлдем 
түсіндірілмейді. Әріптермен дыбыс-
тар арасындағы байланыс оқу 
барысында айқын емес жолмен 
анықталады. Егер бала сөзді қате 
оқыса, оны түзетпейді. Басшылық 
етуші дәлел: оқу сөйлеу тілін меңгеру 
сияқты табиғи үдеріс және бұл үдеріс-
тің барлық қыр-сырын балалар өз 
бетінше меңгеруге қабілетті. 
– Зайцев әдісі.
 
Николай Зайцев 
тіркестіруді тіл құрылымының бірлі-
гі ретінде анықтады. Тіркестіру – бұл 
дауыссыз бен дауыстының, немесе 
дауысты мен дауыссыздың жұбы, 
немесе бір әріп. Зайцев тіркестіру-
лерді кубиктің қырларына жазған. 
Ол кубиктерді түсі, көлемі және 
шығаратын дыбысына қарай әртүрлі 
етіп жасаған. Бұл балалардың дауыс-
ты мен дауыссыз дыбыстардың ара-
сындағы айырмашылықты білуге 
көмектеседі. Осы тіркестірулерді пай-
далана отырып, бала сөз құрайды. 
Әдістеме фонетикалық әдістерге 
жатады, өйткені тіркестіру – бұл не 
буын, не фонема. Осылайша, бала 
бірден фонемалар бойынша оқуға 
үйренеді, сонымен бірге әріптік-
дыбыстық сәйкестенулер арала-
су туралы түсінік ала бастайды, 
өйткені ол кубиктің қырларында 
тіркестірулерді ғана емес, жеке 
әріптерді де кездестіреді. 
– Мур әдісі.
 
Мур балаға әріптер мен 
дыбыстарды үйретуден бастайды. Ол 
баланы арнайы баспа машинкасы 
қойылған зертханаға кіргізеді. Ол 
тиісті пернесін басқанда, сол дыбыс-
тарды, сондай-ақ, тыныс белгілердің 
атауларын және сандарды айтады. 


9
Келесі кезеңде балаға әріптердің 
тіркестерін, мысалы, қарапайым 
сөздерді көрсетіп, оларды компью-
терде теруді өтінеді. Одан әрі жазып 
беруін, әрі қарай оқып беруін және 
теріп беруін сұрайды. 
– Монтессори әдісі.
 
Мария Монтес-
сори балаларға әліпбидің әріптерін 
беріп, оларды тануға, жазуға және 
айтуға үйретті. Кейінірек, балалар 
дыбыстардан сөз құрауды үйренген 
соң ол сөздерден сөйлем құрас-
тыруды ұсынған.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   35




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет