Сборник II научно-практической международной студенческой конференции Narxoz Student Research-2021

жыл сайын Ертістен 450 млн.текше метрден аса су алып, біршама 

уақыт өте келе бұл көлемді 1,5 млрд. текше метрге дейін көбей-

туді ойлап отыр. Су алуды Іле өзенінен де көлемін көбейту көз-

деліп  отыр.  Осындай  мəлімдеме  Қазақстанды  алаңдатып  алды. 

Сарапшылардың зерттеуі бойынша ҚХР-дың өз жоспарларын іске 

асыруы бұл жағдайда сумен жабдықтау режимін бұзуға алып ке-

леді  жəне  ҚР  солтүстік-шығыс  жəне  де  орталық  облыстарының 

өнеркəсіп жəне ауыл шаруашылығына өте үлкен зиянын тигізеді.

Бұған орай Балқашпен Зайсан көлдері аймағындағы экологиялық 

жағдай төмендеп, Арал тарихын қайталауға қабілетті болып отыр.

Ертістің су ресурстарын Орталық Қазақстанда қамтамасыз ету 

үшін  пайдаланады.  Сонымен  қатар,  энергетика,  өнеркəсіп  жəне 

ауыл шаруашылығын одан əрі ұлғайту осы өзеннің көмегіне бай-

ланысты. Қытай ауданында Ертіс өзенінің  ресурстарын пайдала-

нуды ұлғайту Қазақстанға əлеуметтік-экономикалық, жəнеде эко-

логиялық  сипаттағы  бірнеше  жағымсыз  жағдайға  əкелуі  мүмкін. 

Жалпы  бұл  салада  бірнеше  кəсіпорындардың  жұмысына  кедергі 

жасау,балық шаруашылығына жəнеде ауыл шаруашылығы дақыл-

дарының шығымын төмендету, жайылымның тозуына,су ағыны-

ның қысқаруы жəнеде судың қалдықтармен ластану проблемала-

ры Ертістің төменгі ағысындағы шаруашылық тұтынушыларға іс 

жүзінде жарамсыз етеді.

Басқа да трансшекаралық өзеннен - Іле өзені ағып кетуі осыған 

ұқсас  проблемаға  əкеп  соқтыруы  əбден  мүмкін.Іле  өзені  Қа-

зақстанның  ең  ірі  көлі  –  Балқаш  көлін  тұщы  сумен  қамтамасыз 

етуде.  Жəнеде  Балқаш  маңайындағы  халықты,сондай-ақ  метал-

лургия  жəне  энергетика  кəсіпорындарын  сумен  қамтамасыз  ете 

отырып, Қазақстан экономикасында маңызды рөл атқаратын бүкіл 

су ағынының 73% - ын береді. 

Қазақстандаға Ертіс өзенінің бөлігі болашақта тартылуы мүм-

кін себебі Қытай тарапынан яғни Ертіс өзенінің бастауына бөгет-

тер, дамбылар салуда жəне су алуда. Қазіргі таңда Ертістің  9 тек-

ше  метр  суынан  қытайлықтар  3  текше  метр  су  алып  жатыр  бұл 

дегеніміз өзеннің 30% құрайды. Қытай қарқында дамып жатқан-

дықтан болашақта бұл көрсеткіштен де жоғары су алу мүмкін. Мы-

салы Шыңжаңды өңірінде егіс алқаптарын кеңейту жоспарланып 

отыр бұл дегеніміз болашақта тек 3 текше метр су емес 4-5 текше 

метр алынады дегеніміз. Нəтижесінде Ертістің бастауын жасанды 

өзгертулер əсерінен болашақта экологиялық апат болуы мүмкін.

50

жүктеу/скачать 3,66 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: