Сборник II научно-практической международной студенческой конференции Narxoz Student Research-2021

ды.  Қазақстандағы  ғалымдардың  ойынша  Жайықтың  таяз  болуы 

өзеннің жоғарғы ағысында жасанды бағыттар жасаудың кесірінен 

бірақ нақты себебі белгісіз. Жайықтың су мөлшерінің төмендеуі-

нен Атырау облысында Жайылма орманының 22%-ы кеуіп қалды.

Қос мемлекет арасындағы су қатынастары Қазақстан Республи-

касының Үкіметі мен Ресей Федерациясының Үкіметі арасындағы 

2010 жылғы 7 қыркүйектегі трансшекаралық су объектілерін бір-

лесіп  пайдалану  жəне  қорғау  туралы  келісім  негізінде  реттеледі. 

Осы  Келісімге  сəйкес  трансшекаралық  су  объектілерін  бірлесіп 

пайдалану  жəне  қорғау  жөніндегі  Қазақстан-Ресей  Бірлескен  ко-

миссиясы  жəне  Ертіс,  Есіл,  Тобыл,  Жайық,  Қараөзен  жəне  Са-

рыөзен,  Қигаш  өзендерінің  бассейндері  бойынша  6  жұмыс  тобы 

жұмыс  істейді  (Қазақстан  мен  Ресей  трансшекаралық  өзендерді 

бірлесіп пайдалану жөніндегі жұмысты талқылады, n.d.).

Жыл  сайын  өңтүстік  өңірлерде  ауылшарушылық  пен  кəсіпо-

рындар қиындыққа тап болады яғни Сырдарияда су қоры төмен се-

бебі Өзбекстанда Сырдария бастауына үлкен қоршаулар салынған 

жəне Сырдария мен Амударияда суды шамадан тыс тұтыну төменгі 

ағыста орналасқан елдерге су ресурсы жетіспейді осы себептен де 

бəріне белгілі Арал теңізі жойылып барады. Осы секіліді тағы бір 

мысал Жамбыл обылысының шаруалары 10 жылдан астам уақыт 

бойы Шу мен Таластан керекті мөлшерде су ала алмай отыр өйт-

кені Қырғызстан аумағында суды шамадан тыс қолданып жатыр. 

Су қорын шамадан тыс пайдалану себебі су үнемдеу технология-

лары нашар, ескірген. Болашақа Қазақстан су мəселесі туындайды. 

Қазақстан Су ресурстарының тапшылығын бастан кешуде, өй-

ткені  елдің  жер  үсті  суларының  жартысына  жуығы  (44,9  текше 

км)  көрші  елдердің  (ҚХР,  РФ,  Өзбекстан  жəне  Қырғызстан)  ау-

мағынан түседі. Жалпы, Қазақстанның Тұщы су қоры 524 текше 

км. құрайды, оның 58 текше км жер асты суларында, 80 текше км 

– мұздықтарда, 190 текше км – көлдерде, 95,5 текше км – су қойма-

ларында, 100,5 текше км – өзендерде шоғырланған (Қазақстанның 

трансшекаралық өзендерінің мəселелері, n.d.).

Орталық Азияда су ресурстарының тапшылығын шешу құрал-

дарының бірі бұл су үнемдеу технолошиясын қолдану. Статисти-

каға сүйенетін болсақ Қырғызстан мен Өзбекстанда бір адамға 2 

мың текше метр суды тұтынады рейтинг бойынша 5-ші мен 4-ші 

орында.  Ал  Қазақстан  мен  Тəжікстан  11-ші  сосын  7-ші  орында. 

52

жүктеу/скачать 3,66 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: