1 Есік қорғаны. Ақышев енбектеріне талдау жасаңыз
Ғұндардың діни наным-сенімдері мен әдет-ғұрыптарын, әскери
жүктеу/скачать 0,8 Mb. Pdf көрінісі
|
Еқт сессия
|
21 Ғұндардың діни наным-сенімдері мен әдет-ғұрыптарын, әскери өнерін сипаттаңыз Ғұндардың наным-сенімдері, әскери өнері Ғұндар (хундар) Тәңірге табынған, олар бізге ата-бабаларымыздан ауысқан барлық заңдар мен әдет-ғұрыптарды, неке мен азаматтық салт-дәстүрлерді түгел ұстанған. Ғұндар көсемін тәңірқұт деп атаған. Ол «көк пен жерден туған, күн мен ай тағайындаған» деген мағынаны білдіреді. Ғұндар жыл сайын көктемде өздерінің «ата-бабаларына, көкке, жерге және аруақтарға» құрбан шалып отырған. Күн сайын тәңірқұт Тәңірге: таңертең шыққан күнге, кешке айға сыйынған. Ғибадат ету рәсімі жұлдыздар мен айдың орналасуына қарай орындалған. Яғни, ғұндардың өз жұлдызнамасы болған. Тоқетерін айтқанда, сыйыну бағышталатын нысан Көк Аспан мен оның Жоғарғы Құдайы – Тәңір болған. Көне пайымдар бойынша, аруақтар – адамдардың табиғатынан өзгеше, тірі жан иелері. Олардан қорыққан, сондықтан қайырсадақамен көңілін аулаған. Аруақтар күшті, бірақ шексіз құдіретті емес. Табиғатынан мейірбан да, қаскөй де емес. Бірақ кейде зиянкестік те келтіреді, кейде пайдалы да бола алады. Ғұндар о дүниедегі өмірге де сенген. Сонымен қатар бағзы адамдардың қарапайым санасы о дүниені өздерінің ақиқат өмірінің жалғасы деп есептеген. Сондықтан да ғұндар өлгендерді берік табытқа салып, сән-салтанатпен жерлеген. Марқұмдарды үлде мен бүлдеге малындыра киіндіріп, тәңірқұтқа о дүниеде қызмет етуі үшін достары мен кәнизактарын20 құрбандыққа шалған. Құрбандыққа адам шалудың осынау қатыгез ғұрпы тәңірқұтты немесе атақты бекзаданы о дүниеге шығарып салу рәсімімен шектелмейді. Жауынгерлерге де құрбандыққа ержүрек тұтқындар шалынды. Аруақтар болашаққа сәуегейлік айтатын абыздар арқылы құрбандық талап етті. Алыс елдерге жасаған жорықтары кезінде ғұндар Шығыс пен Батыстың түсініктерін саналарына қатар сіңіріп, оларды ерекше үлгіде ұштастырды. Үндістаннан олар буддизм сипаттарын қабылдады, Еуропада христиандыққа құрметпен қарады. Мысалы, Еуропа ғұндарының көсемі Аттиланы Мәңгілік қала – Римнің түбіне келгенде Рим Папасы Пий төртіншінің елшілігі тоқтатқан. Оның сөзін жерге тастамаған ғұндар көсемі өз сарбаздарын айналма жолмен әкетіп, қорғаныс қаланы тонатқызбаған. Ғұндардың жауынгерлік құдіретінен қытайларлар секілді оған шекаралас жақын елдер қатты сескенді. Қытай патшалықтары Ұлы Қорғанда салып бекінді. Ғұндар ұзақ қашықтыққа тез жететін атты әскер дайындап жетілдірді. Атты әскер сақ жауынгерлерінің негізгі күші секілді ғұнның ең басты қаруы, көлігі болды. Соғыс кезінде садақты, қылыш пен найзаны қатар пайдаланған. Ғұндардың ең басты қаруы – садақ. Иіні сүйекпен қапталған ғұн садағының ұзындығы 140-160 см-ге дейін жетті. Сонымен бірге ат үстіндегі айқас үшін екі жүзді семсер, бір жүзді палашты ойлап тапты.Фут деп аталған қысқа шоқпарды ғұндар әскери қару ретінде пайдаланған. Ғұндар бұғалық тастау әдісін жетік меңгерді. Жалпы алғанда ғұн дәуірлеген тұста олардың соғыс тактикасы да әлемнің таңдайын қақтырды, үрейін туғызды. Шығыстағы Хингай тауларынан бастап батыстағы Римге дейін ат шалдырған ғұн бабамыз осынау ұлан-байтақ даланы қаруының күштілігімен бағындырғаны айтпаса да түсінікті. жүктеу/скачать 0,8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|