156
болып табылады, онда әрбір отбасы мүшесі басқа мүшелеріне тікелей және жанама түрде ықпал ете
алады. Отбасы жағымды ата-аналар бірлестігін, бір-бірін қолдаушы ата-аналар күшін құрай алатын болса,
балалар неғұрлым жақсы тұрады. Отбасы сонымен қатар дамушы әлеуметтік жүйе болып табылады.
Қоғамдық және мәдени ортаға енетіндіктен, барлық болып жатқан жағдайлар отбасының қызмет
атқаруына ықпал етіп отырады. Отбасына әсер ететін әлеуметтік ӛзгерістерге байланысты жалғызбасты
ересектердің кӛпшілігі, неғұрлым кеш некеге тұру; туылудың азаюы; әйел адамдардың жұмысқа араласуы;
толымсыз отбасылар, аралас отбасылар және кедейлік жағдайда ӛмір сүріп жатқан отбасылар баршылық.
Отбасы-нақты ӛмірлік құндылықтарды, түсініктерді, қоғаммен ӛзара қатынаста бағыттар бірлігін
білдіретін адамдардың мәдени бірлестігі. Дәл осы қызметтердің сипаты некенің мазмұнын, формаларын
және тұрақтылық критерийлерін болжайды. Отбасы психологиялық ерекшеліктерден тұратын шағын топ
ретінде әлеуметік психологияның зерттеу нысаны болып табылады. Шындықтың бейнеленуінің
әлеуметтік психологиялық заңдылықтары адам мінез-құлқына ғылыми негізделген жаңа мүмкіндіктерді
қоғам алдында аша алады. Отбасын әлеуметтік-психологиялық зерттеу тұлғаның әлеуметтену процесінің
негізінде жатқан отбасылық бірлестіктің мүшелеріне күшті әсер ететін заңдылықтарды білуге мүмкіндік
береді.
Отбасындағы ең басты іс-әрекет ол ата-ана мен бала арасындағы қарым-қатынас. Қарым-қатынас –
адамзат ӛмірінің аса маңызды және негізгі сферасы болып, соның нәтижесіде тұлға аралық байланыс
орнығып, ӛзара мәміле қалыптасып дамиды. Қарым-қатынас - ӛзара пікір алмасу, сезім әлемінде бірлесіп
ләззат алу, қайғы, қуанышта ортақтас болу сенімді кең ауқымды эмоция спектрлерін қамтиды. Қарым-
қатынас барысында екі немесе бірнеше психологиялық жүйе, рухани әлем және ой-пікір, сана-сезім,
мінез-құлық, қылық-жорықтар арасында келісім, не ӛзара түсіністік тұрғысында, не болмаса қақтығыс,
талас-тартыс, қарама-қайшылық тұрғысындағы келісім үрдісі іске асады. Отбасы қарым-қатынасында
олардың ішінде келісім, ӛзара түсіністік, бірінің екіншісіне бойұсынуы, бірін бірі құптауы, сенімділік
танытуы, әр тұлғаның (бала, ересек) мағлұмат байлығы (информационное богатство), ӛзара қарым-
қатынас ӛте тығыз орнығуы ықтимал. Ӛзара мағлұмат алмасу отбасы мүшелерінің рухани кемелденуіне
алып келсе, мұндай отбасының болашағы бар. Отбасы мүшелерін қарым-қатынас арқылы біріктіретін,
ӛзара туысқандық байланыстарын нығайта түсетін аса маңызды сфераның мақсаты – ол отбасын
материалдық қамсыздандыру үшін бірлесіп еңбек ету, нәтижесінде ортақтасу, бӛлісу. Мұндай қарым-
қатынас алдымен, отбасы иелері әке мен шеше ортасында түсіністікпен орнаса, соның ӛзі балаларға ӛнеге
болатыны ӛмірден белгілі. Бұдан басқа әке мен ұл, анасы мен қызы, бір туғандардың бірлесіп, бір
мақсатта еңбектенуі ӛзара түсіністікті нығайтатын ас маңызды қарым-қатынас екені педагог, психолог
ғалымдар тарапынан дәлелденген.
Достарыңызбен бөлісу: