таптар теориясының когнитивтік негіздерін де зерделеп көрсетеді. Оны автордың
2004 ж. жарық көрген «Тіл және білім: Тіл туралы білімді жинақтау жолында: Сөз
таптары когнитивтік тұрғыдан. Әлемді танудағы тілдің қызметі» атты еңбегі
дәлелдейді. Тілдің күрделі табиғаты күрделі зерттеулердің дүниеге
келуін
айғақтайды, дәлірек айтқанда, бұл мәселені әр дәуірде тек бір жақты қабылдау
мүмкін емес, ол үшін білім мен тәжірибе, пайым мен зерде, жады мен зейін
қажет.
Қазақ тіл білімінің жекеленген тұжырымдарын да тілтаным теориясының
қалыптасу бастамасы ретінде қарастыру бүгінгі күнгі когнитивтік зерттеулердің
тың
бағыттарын зерделеу, олардың қазақ топырағына тән даму сатыларын
айқындау міндеттерін сұрыптауға септігін тигізіп отыр. Тіл табиғатын адамның
танымдық әрекетімен байланыстыра талдаған тұжырымдардың қай-қайсысы да
психофизиологиялық, әлеуметтік және этнотанымдық мәселелердің үйлесімді
сабақтасуына негізделеді. Зерттеушілер назарына іліккен тілдік фактілердің
көпшілігі лексикалық бірліктердің мағынасын анықтау,
оларды халықтық
пәлсапамен тығыз қарым-қатынаста пайымдау, ат қою процесінің танымдық
негіздерін таразылау, адамның шығармашылық қабілетін жеке биологиялық
мүмкіндіктерімен әрі өмірден көрген-түйгенімен байланыстыру, тіл тарихы мен
тілдік категорияларды адамзат танымынан өрбіте түсіндіру,
сол арқылы
жекеленген тұлғалардың пікір-көзқарастарын зерделеу, оларды ой мен когниция,
жады мен зерде, зейін мен білім жемісі деп қарау арқылы шешімін тауып отыр,
сондықтан қазақ тілтанымының өзегін адамзатттың өмір сүру, қоғамда тіршілік
ету ұстанымдары, жеке этностық құндылықтары мен мәдени нормалары құрайды.
Оған дәлел ретінде ХХ ғасырдың бас кезінен күні бүгінге дейін дамып келе
жатқан лингвистикалық ұстанымдарға көңіл аударған дұрыс.
Достарыңызбен бөлісу: