Ген кәнігі эпитеттің үстіне жапырағы қуарған
жүктеу/скачать 6,92 Mb. Pdf көрінісі
|
Кітаптар 25-36
| тұрған>тұғын>
тын ~ тін; менен>мен; дағын>дағы>да; ған-ған + соң>ған+ соң>>ғасын т.т.) әлі аяқталып болмағандығын байқалады. Қазірдің өзінде әдеби тілімізде ықшам формаларды ( мен, да, -тын, -ғасын т.б.) қол көру тенденциясы басым болғанмен, бұлардың фонетикалық ықшамдалу процесі әбден аяқталды деп есептеуге болмайды: - менен, дағы, -тұғын форманттары- ның осы күнгі ақындарымыздың өлеңдерінде кездесетіндігіне назар аударыңыз). Бұл – бір. Екіншіден, бұл кезеңде граммати- каның белгілі бір категорияларына арнаулы тұлғалар бекітіліп, нормаға түсу процесінің де қызу жүріп жатқаны сезіледі. Мұнда қазіргі кезбен салыстырғанда кейбір категориялар- дың морфологиялық көрсеткіштері әлі тұрақталып бітпеген жайды аңғарамыз. (Мысалы, тұйық етістік қызметінің 3-4 тұлғаға ауысуына көңіл бөліңіз). Осыған орай, бірқатар етістік тұлғалары көп қызметті болып келетінін көреміз (- ар жұрнақ- ты есімшені қараңыз). Сөйтіп, Абайдың прозалық шығармалары жалпыхалықтық сөйлеу тілі мен ауыз әдебиеті тілі нормаларының негізінде жазылғандықтан және біздің дәуірімізбен екі араға ғасырлар емес, ондаған жылдар салып өткен күні кешегі мұраға жата- тындықтан, әдеби тіліміздің қазіргі даму сатысымен салыс- тырғанда ондағы «ерекшеліктерден гөрі ұқсастықтардың әлдеқайда көп екені даусыз. Біз бұл мақалада ұқсастықтарды сөз етпей, әртүрлі дәрежеде, әр алуан планда алынған «ерекшеліктердің» басты-бастыларын көрсетіп айту арқылы жазба әдеби тіліміздің қалыптаса бастаған дәуіріндегі кейбір жайлардан (морфология саласынан) мәлімет беруді көздедік. Қазақ ССР Ғылым академиясының Хабаршысы. - 1959. - №5. - 30-34-б. |