Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Ғылыми қазына» мақсатты бағдарламасы


аа ,  шалыс ұйқас не кезекті  ұйқас –  абаб



Pdf көрінісі
бет184/227
Дата09.02.2023
өлшемі3,11 Mb.
#168140
түріБағдарламасы
1   ...   180   181   182   183   184   185   186   187   ...   227
Байланысты:
әдебиет теориясы

аа

шалыс ұйқас
не кезекті 
ұйқас – 
абаб
, ақсақ ұйқас – 
ааба
, қаусырма ұйқас 
не
 орама ұйқас – 
абба
,
сондай-ақ жыр ұйқасын 
шұбыртпалы ұйқас
деп жіктеу, саралау 
ғылыми зерттеу еңбектерде, сын мақалаларда көптен қалыптасып 
келеді. Ұйқастың үндестік сапасы, қандай дыбыстардың үйлесінен, 
неше буыннан құралатыны, жасалу шарты қазақ тілінде жазылған 
еңбектерде мүлде талданбайды тек қана ұйқасты үндестік сапасы 
жағынан толымды, толымсыз деп екіге бөлу ғана.
Өлең ұйқасы
бірімен-бірі қиыстырылған сөздердегі бір не бірнеше 
өз ара сәйкес буынның дыбыс үндестігінен туады. Қазақ өлеңіндегі 
ұйқастың өзгешелігін танып-білу үшін, оның дыбыстық құрылысы, 
буын құрамы қандай болып келетінін анықтау керек. Үйлесетін 
сөздерде көп жағдайда негізгі дауысты дыбыстар қайталанып 
келіп отырады: 
кигенім – кимедім – имедің; сағынады – ағылады 
96
Kowalski Zu studjow nad forma poezji ludow tureskish, 1922. Орысшасы: Линин А. К вопросу 
формального изучения поэзии турецких народов. «Известия Вост. Фин. Азерб. Гос.ун-та». Т., 
1926. стр. 150.
97
Щерба Л.В.. Фонетика французского языка. стр.169.


340
– жалынады.
Бұл – тілдің құрылысымен астасып жатқан қазақ 
өлеңіне ерекше тән қасиет. Ұйқаста үндестігі жағынан егіз-қатар 
дыбыстар 
а-ә, о-ә, у-ү, ы-і
, келісімді үйлес туғызады: 
алды – әлді, 
қонымды – көнімді, ұшын – түсін, қылық– мүлік. 
Сонымен бірге 
үйлесуі жағынан жақын, ұйқас деп дыбыстардың мына топтарын 
атап көрсетуге болады: 
о-ө-е; ұ-ү-ы-і; ө-ү-і; о-ұ-ы;
кейбір жағдайда 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   180   181   182   183   184   185   186   187   ...   227




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет