ПСИХОДИНАМИКА (психо... және
грек.
dynamis – күш) – қарама-қарсы
бағыттағы мотивациялық ықпалдан
туындайтын ойлану, сезіну, мінез-
құлық құбылыстарын түсіндіретін
психикалық талдаулық, теорияның
маңызды саласы. Негізінде, П. әр түрлі
қоздырғыштардың өзара ықпалын
зерттеуге, психикалық процестің мә-
нісін айқындауға, психикалық қыз-
меттің процесті, жағымды және рег-
ресті, жағымсыз өзгерістерін айқын-
дайды. П. қағидасы психикалық ап-
параттың үштік құрылымдылық тұ-
жырымдамасына сүйенеді: «Ол нәр-
се» – инстинктілік құмарлылықтың
аясы, «Мен» – тоқтау салатын мүше,
«Жоғары Мен» – ар мен ойлану ық-
палының аясы. Дегенмен, әрбір пси-
хикалық құбылыста психикалық ап-
параттың осы үш бірдей ерекшелігі
бір-біріне тоғысып жатады. «Ол
нәрсе» және «Меннің» бір-біріне
үйлеспей, қайшы келуі адамды ішкі
қайшылыққа ұшыратады да, оны
ойланбай шешпек әрекеттер санада
жүйкенің жұқарып тозуын қоздыра
түседі. Ұшқалақ шыдамсыздыққа іш-
кі факторлармен қатар тұқым қуа-
лайтын ауытқушылық пен сыртқы
әсерлер де ықпал етеді. Шиеленістің
дәрежесі мен оны шешетін мүмкінші-
лік іштей тоқыраудың, күйзелістің
деңгейін анықтауға жол ашады. Де-
генмен, психодинамикалық талдауға
генетикалық және эволюциялық көз-
қарастардың өзінше ықпал ететіні де
анықталды.
ПСИХОДРАМА (психо... және грек.
drama – іс-әрекет) – топтық психо-
терапияның бір түрі; П. ұғымын,
оның процедурасын АҚШ психо-
логі Д.Морено оны әлеуметтік про-
блемаларды шешудің бір құралы
деп түсіндіреді. Адамдардың топ-
тарындағы қақтығыстарды жою әді-
сі дегенді білдіретін псхологияда
«социодрама» деген термин де қол-
данылады. Бұл мінез-құлықтың ырық-
тылығы мен белсенділігін, жағдайға
оралымдылығын көрсететін термин.
П. невроздар, әсіресе бала неврозда-
ры мен психосоматикалық аурулар