лады. 731 жылы, 47-жасында үлы қолбасшы әрі саясаткер Күлтегін ажалы
жетіп дүние салады. Қытай императоры оның қазасына көңіл айтып хат жа-
зып, арнайы елші жібереді. Сондай-ақ Күлтегіннің жаназасына Тибеттен.
Соғдыдан, Бұхарадан, тағы да басқа алуан-алуан мемлекеттерден елшілер
ағылып келеді. Білге қаған қытай императоры Сюаньцзунге өз өтінішін
білдірді. Онда ол Күлтегінге арнап храм салу мен оның бейнесін жасауға
қытай ш еберлерін, суретш ілерін ж іберуді сүраған-ды . Д әл ескерткіш
қабірінің шыға берісінен екі қатар үзын енді балбалдар қойыла бастады.
Құлпытастар Күлтегіннің өлтірген 169 жауының санына тең еді. Қытай нм-
ператорының жарлыгы бойынш а К үлтегінге қүлпытас қойылады. Бүл
ескерткішті 1889 жылы орыс ғалымы Н.М. Ядринцев тауып, ал жазуларын
1891 жылы В.В.Радлов зерттеп шықты. Бүл қүлпытас шығыстан батыска
карай созыла салынған, көдемі‘80х4Ф*метр. Бейіттің көрінісі төрт бүрышты,
көлемі 10,25x10,25. Храмның. ортасында Күлтегін мен оныц ойелі отырган
16
Асанбай А С К Д Р О В
17
бейнелері қойылған. Қытай жылнамашысы Цзю Тан Шу “Күлтегінге арна-
лған құлпытастағы жырды императордың өзі жазды” дегенді айтады.
Күлтегін көзі тірісінде халық үшін күресіп, майдан даласында талай-та-
лай ерлік істер жасаған, сонымен қатар мемлекеттік м әселелерді
тапқырлықпен шешіп отырған данышпан, көреген жан болған. Оған
көрсетілген құрмет те осы қасиеттеріне лайықты жасалған еді. Оның:
Турк будун учун
тун узумадым,
кундуз олурмадум,
қызыл қанымды
йгурттым,
қара терімді токтум!- деген жалынды лебізі осының айғағы.
Бүгінгі тілмен айтсақ; “Түркі халқы үшін түн қатып, күн қатып, қызыл
Достарыңызбен бөлісу: |
