Саясаттану
Демократияның дамуындағы қазіргі кезеңдегі негізгі проблемалар
жүктеу/скачать 15,5 Mb. Pdf көрінісі
|
otemisov karabala saisat
| 4. Демократияның дамуындағы қазіргі кезеңдегі негізгі проблемалар
Демократия – дамып келе жатқан саяси үрдіс. Жоғарыда келтірілген мәліметтер бұған жеткілікті дәлел бола алады. Бірақ қазіргі кезеңнің өзінде демократияның даму жолында көптеген проблемалар мен қиыншылықтар кездеседі, олардың алуан түрлі болатыны сондай, әрқайсысын жеке, нақты талдап толық түсінудің өзі мүмкін емес. Сол себептен бұл проблемаларды жүйелеп зерделейтін болсақ, негізгілері ретінде төрт проблеманы атауға болады. Бірінші, демократияның теориялық проблемалары. Демократия – тарихи құбылыс. Бұл құбылыстың даму жолында алуан түрлі теориялар қалыптасты: антикалық теория, жаңа дәуірдің классикалық теориясы, соңғы ғасырлардың даму тәжірибесі. Осы теориялардың қалыптасуына мыңдаған жылдар бойы озық ойлы, данышпан ойшылдар ерінбей еңбек етіп, әрқайсысы өз үлестерін қосты. Адамзат тарихында оларды оқып - білу арқылы саяси білім мен тәжірибе жинақталды. Сондықтан демократияның теория ретінде қалыптасуы мен 39 дамуының негізгі кезеңдерін танып – білуде өткен замандардағы ғұлама ғалымдардың, данышпан ойшылдардың саралы саяси ой - пікірлерін оқып - үйренудің маңызы зор. Бірақ өкінішке орай, осы теориялық білімді игеру барысы қанағаттанарлық дәрежеде деп айту қиын. Бұл пікіріміздің дәлелі барлық ойшылдардың тұжырымдамаларын талдап бір ғана ақиқатты табу мүмкін емес екенін ескеру. Бұған бір ғана ойшылдың демократия туралы көзқарасын келтірсек, соның өзі де жетіп жатыр. Мысалы, Платон демократияны дамыту жөнінде мынадай ескерту жасаған: “Егер мемлекетте бұрын демократия болмаған болса, елге демократияны бір мезгілде, кенеттен енгізуге болмайды. Ал демократияны кенеттен жариялаған жағдайда, қоғам төмендегідей дағдарыстарға ұшырайды: 1) охлократияға (тобыр, жиынның билігі); 2) хаосқа, (ретсіздік, бейберекеттік); 3) заңсыздыққа; 4) олигархтардың, лепірмелердің, көпірмелердің диктатурасына”. Саяси теориядағы осындай тұжырымдардың бар екендігіне мойын бұрмай бұрынғы КСРО мемлекеттік саяси билігі 1987 жылы демократияны кенеттен жариялап жіберді де, 3 жылдың ішінде Кеңестер Одағы толық демократияға жетеді деп уәде берді. Бірақ іс жүзінде олай болмады, ел жоғарыда көрсетілген дағдарыстарға ұшырап, қарапайым халық басынан көптеген тар жолдар мен тайғақ кешулер өткерді. Аяғында КСРО - ның өзі ыдырап кетті. Сонымен қатар тәжірибеде теорияның жолдарын ұстанып демократияны бірте - бірте тұрақты түрде енгізген мемлекеттер де бар. Мысалы, екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі фашистік режимнен демократиялық режимге ауысқан Германия, Италия. 1978 жылдан бастап осы күнге дейін Қытай халық республикасы да демократиялық процестерді енгізіп келеді. Осының арқасында Қытай заман талабына сай жаңаруға, қоғамның жылдам дамуына мүмкіндік алып, қарқынды өркендеуін қамтамасыз етуде. Міне, демократия саласындағы теорияны толық игерудің маңыздылығы осында. Демократиялық мемлекет орнату үшін жүйелі түрде саясат теориясын игеру, саяси процеске қатысу жолдарын арнайы оқып - үйрену, іс жүзінде тәжірибе жинақтау керек. Демократия дамуының келесі, екінші проблемасы – жүктеу/скачать 15,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|