«Қолданбалы биология және топырақтану негіздері»

Брокколи. 
Брокколи немесе қояншӛп қырыққабат, гҥлді қырыққабаттың 
тҥршесі болып саналады және олар бір біріне кӛп жағынан ҧқсас. Брокколидің
борпаң шоқпарбасқа шоғырланған жекелеген жасыл ӛркендерін тағамға 
пайдаланады. Брокколи – рентабельді дақыл. Ӛсіруге Грюн Спроутинг сорты 
ҧсынылады. Кӛшетті ашық жерге отырғызғаннан 40-50 тәулік ӛткен соң пісіп 
жетіледі. Ӛнімділігі жоғары, ӛнімділігі бойынша Грибовская 1355 сортынан 
1,5-2 есе асып тҥседі. Алғашқы шоқпарбастарының салмағы 600г жетеді. Ӛнім 
беретін сабақтарының тҥсі жасыл және кҥлгін-жасыл. 
Брокколидің ӛсіру жағдайлары гҥлді қырыққабаттікіне ҧқсас. Бірінші 
рет жинағанда ең ірі шоқпарбастарын шырынды сабақтарымен, ірі жапырақ 
сағақтарына зиян келтірмей кесіп алады. Шоқпарбастарын бітеугҥлдері 
ашылғанша кесіп алу керек. Шоқпарбастарды солып қалмау ҥшін оларды 
таңертең ерте немесе кешке таман жинайды, сосын ҥшіншісін, осылайша 
бозқырауға дейін жалғастыра береді. Ӛнім жиналуы 2-2,5 ай созылады. 
Шоқпарбастарын кесіп алған сайын ӛс імдіктерді қоректендіреді және 
суарады, суарулардың саны және жиілігі ауа райына байланысты. 
Кольраби. 
Кольраби қаудан емес, ӛте кҥшті жан-жақты ӛскен кейіннен 
тамаққа пайдаланылатын сабақжеміс қалыптастырады. Дәмі ӛзектікіне ҧқсас, 
бірақ нәзіктеу, тәттірек және шырынды келеді. Шикі, бҧқтырған, пісірілген 
кҥйінде, фарш ретінде қолданады, сорпа пісіреді. С дәруменінінің кӛптігінен 
оны «солтҥстік апельсинң деп атайды. Ертерек пайдалану ҥшін кольрабиді ерте 
ақ қауданды қырыққабат тәрізді кӛшетпен ӛсіреді және онымен бір мезгілде 
грунтқа, 45х15-20 см тәсілімен отырғызады. Ӛсімдікті кҥтіп-баптау ақ 
қауданды қырыққабаттікіне ҧқсас. Таңдап жинайды. Кҥзде-қыста пайдалануға 
кӛшетсіз ӛсіреді. Онда тҧқымды танапқа маусымның 15-нен шілденің 1-не 
дейін себеді. Ӛсіру технологиясы ақ қауданды қырыққабатты кӛшетсіз 
ӛсіргенге ҧқсас. Кҥзде бір мезгілде жинап алады. Кольрабиді кеш пісетін ақ 
қауданды қырыққабат егістігін тығыздаушы ретінде, сондау-ақ қызанақ және 
қиярды отырғызғанға дейін олардың ҥлекісінде ӛсіруге болады.
 
Пекин қырыққабаты. 
Бір жылдық ӛсімдік. Тҥр ішінде жапырақты 
жартылай қауданды (жоғары ҧшы ашық қаудандар) және кәдімгі қауданды 
формалары болады. Негізінен салат жасауға пайдаланылады, сонымен бірге 
пісіруге де және тҧздауға да жарайды. Тез пісіп жетіледі. Кӛктегеннен азыққа 
жаратқанға дейін – дегелек кезеңінде салатқа, булы жайда ӛсіргенге 20-25 
тәулік, ашық жерде 40-45, ашық жерде қауданға – 50-60 тәулік ӛтеді. 
Қҧрылымды, қҧнарлы, ылғал сиымдылығы жоғары топырақтарды қажет етеді. 
Ӛнімді ерте салу ҥшін, кӛшет тәсілімен булы жайларда, пленкалы 
жылыжайларда немесе ашық жерде ӛсіреді. Жазда-кҥзде пайдалану ҥшін ашық 
грунтқа, тҧқымын сеуіп ӛсіреді. 
Қытай қырыққыбаты. 
Бір және екі жылдық, диаметрі 20-40 см ӛсімдік. 
Жапырақтары тҥксіз, жҧқа және ӛте жуан, астыңғы жағы дӛңес сағақта 
орналасқан, қаудан қалыптастырмайды. Аязға, ауруға тӛзімді. Тек ашық 
жерлерде ӛсіреді. Салат дайындауға пайдаланылады. 

Жапырақты қырыққабат. 
Екі жылдық ӛсімдік. Бірінші жылы биіктігі 
150 см дейін жететін сабағы болады. Жапырақтары іпі, лиралы-қауырсынды 
немесе бҥтін, жайпақ және бҧйралы, шеттері тік қиықты табағы мен 
жапырақтары жасыл немесе кҥлгін тҥсті. Жас ӛсімдіктері ӛте жиі қылшықты-
тҥкті болады. 
Екінші жылы биіктігі 80-160 см гҥлсидамы бар ӛркені дамиды. Жылуға 
талабы шамалы. Ӛскіндері 3-4
0
С бозқырауға шыдайды. Бірінші жылдағы 
ересек ӛсімдіктері 15
0
С аязға тӛтеп бере алады. Жоғары температураға да 
шыдайды. Топырақтың дымқыл болғанын тілейді. Жайылмаларда жоғары ӛнім 
береді. Тыңайтқышқа зор бейімділік кӛрсетеді. 
Жапырақтарында С, В
1
, В
2
, РР дәрумендері, ақуыздар және кӛмірсулары 
бар. Жапырақты қырыққабаттың сорттары жайпақ жапырақты және бҧйра 
жапырақты болып бӛлінеді. Бҧйра жапырақты сорттары азыққа (салат, сорпа, 
гарнир) және сәндік мақсатқа ӛсіріледі.
 

жүктеу/скачать 3,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: