Сборник научных статей научно-практической конференции «Байтанаевские чтения-Х»

43 
Ақын Абай 
Абай біздің дәуірімізге әрі бұрынғы, әрі бүгінгі Абай болып, келешек шексіз 
заман үшін де тарих аспанындағы бір тұрақты нұры болып шырқай бермек. 
Абай сол замандағы қоғамдық тіршілігіндегі сорақылық мінездерді, 
надандық, қанаушылықты сынайтын өлеңдер жазды. 
Абай адам бойындағы қазынаның үлкені және әрбір жігерлі жастың 
талпынатын арманы ғылым дейді. Абай жастарды адал, шыншыл, 
адамгершілікке сүйенген достыққа шақырады. 
М.Әуезов
[2] 
 
1-тапсырма. С
өздіктерді пайдаланып, мәтінді орыс тіліне өз бетінше 
аудару.
 
 
2-тапсырма. 
Келесі сұрақтарға жауап беру.
 
1. 
Келесі заман үшін Абай кім? 
2. Абай не туралы өлең жазды? 
3. Абай қазынаның үлкені деп нені айтады? 
4. Абай жастарды неге шақырады? 
3-тапсырма. 
Мәтіннің мазмұнын әңгімелеу. 
ІІ. «Ғылым таппай мақтанба» өлеңін аудармасымен жаттау және мәнерлеп 
айтып беру. 
Бес нәрседен қашық бол, 
Бес нәрсеге асық бол, 
Адам болам десеңіз. 
Өсек, өтірік, мақтаншақ,
Еріншек, бекер мал шашпақ –
Бес дұшпаның, білсеңіз.
Талап, еңбек, терең ой,
Қанағат, рақым, ойлап қой – 
Бес асыл іс, көнсеңіз
Чтоб человеком ты был, 
Ты пятерых побори 
И пятерых избери 
Злословье, ложь, хвастовство, 
Бездумье и мотовство – 
Вот пять врагов твоих, знай, 
А разум и доброта, 
Упорство, скромность и труд 
Вот пять друзей, согласись. 
Перевод М.Петровых 
1-тапсырма
: Мәтіннен келесі сөздердің аудармасын сөздіктерден теріп 
жазу. Мәтін мазмұнын айтып беру. 
Сөздік 
өсек - злословые
талап - упорство 
мақтаншак - хвастовство
еңбек - труд 
еріншек - безделье

44 
терең ой - разум 
бекер мал шашпақ - мотовство
қанағат - скромность 
рахым - добрата
өтірік - ложь 
ІІІ.
Абайдың адамның сорақы мінездерін бейнелейтін жолдарын орыс 
аудармасынан тауып, сөздік жұмысын жүргізу. Мәнерлеп оқып, мазмұнын 
айтып беру. 
Сабырсыз, арсыз, еріншек, 
Көрсе қызар, жалмауыз, 
Сорлы қазақ сол үшін 
Алты бақан алауыз.
Ленив, несдержан и бесстыж 
Прожорлив, всё грабастать рад 
Вот казах,что в свой народ 
Несет несчастья и разлад. 
Перевод В.Антонова 
Сөздік 
сабырсыз - несдержан 
арсыз - бесстыж 
еріншек - ленив 
көрсе қызар жалмауыз - прожорлив, всё грабастать рад 
ІV. 
Абайдың жылқының сұлулығын бейнелеген жолдарын орыс 
аудармасынан тауып, сөздік жұмысын жүргізу. Мәнерлеп оқып, мазмұнын 
айтып беру. 
Шоқпардай кекілі бар, қамыс құлақ, 
Қой мойынды, қоян жақ, бөкен қабақ. 
Ауыз омыртқа шығыңқы, майда жалды, 
Ой желке, үңірейген болса сағақ. 
С густой челкой, с ухом как тростник 
С высокой шеей, взгляд раскос и дик 
С загривком мощным, с гривой, словно шелк 
С зашейной ямой, чей размер велик 
Сөздік 
шоқпардай кекілі - с густой челкой 
қамыс құлақ - ухом как простник 
қой мойынды - с высокой шеей 
бөкен қабақ - взглд раскос и дик 
ой желке - с зашейнлй ямой 
майда жалды - с гривой, словно шелк 

45 
V. 
Абайдың өлең туралы жолдарын орыс аудармасынан тауып, сөздік 
жұмысын жүргізу. Мәнерлеп оқып, мазмұнын айтып беру. 
Өлең – сөздің патшасы, сөз сарасы, 
Қиыннан қыйыстырған ер данасы. 
Тілге жеңіл, жүрекке жылы тиіп, 
Теп-тегіс жұмыр келсін айналасы. 
Поэзия – властитель языка, 
Из камня чудо высекает гений. 
Теплеет сердце, если речь легка 
И слух ласкает красота сравнений 

жүктеу/скачать 8,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: