Оқулық Жалпы редакциясын басқарған профессор Т. М. Досаев
жүктеу/скачать 3,69 Mb. Pdf көрінісі
|
Досаев Анатомия
|
Нуржігіт Алтынбеков Бауырдың сол үлесі, висцеральді бетінде кіші шарбыға қараған, кішкентай дөңес – шарбылық төмпе бар. Артқы жиегінде, өңештік және асқазандық батыңқылар орналасқан. Бауыр паренхимасы тікелей фиброзды қабықпен (tunica fibrosa) қапталған, үсті сірліасты негізі бар сірлі қабықпен (tunica seposa) жабылған. Бауыр ұлпасын дәнекер тінді негіз түзеді. Оның ұяшықтарында бауырдың қызметтік-құрылымдық бірлігін түзетін бауыр үлесшелері (lobulus hepatis) орналасқан. Бауыр үлесшелері, гепатоциттерден құралған. Үлесше ортасынан орталық вена өтеді, ал шеткі аймақтары арқылы үлесшеаралық артериялар мен веналар жүреді, ал олардан қойнау тәрізді тамырларға жалғасатын үлесшеаралық капиллярлар шығады. Қойнау тәрізді (синусоидты) веналар орталық венаға, олар өз ретінде бір-бірімен бірігіп бауыр венасын түзетін жинақтаушы венаға құяды. Гепатоциттер арасымен өт өзекшелері (ductulis biliferi) өтеді, олар бір-бірімен қосылып үлесшеаралық өт түтікшелерін түзетін өт түтікшесіне құяды. Бауыр ұлпасында қантамырлардың орналасуына сәйкес ағзада айырады: екі үлес, бес сектор және сегіз сегмент. Сонымен бірге сол үлесте үш сектор және төрт сегмент, оң үлесте екі сектор мұнда да төрт сегмент. Сектор – бауыр венасы мен бауыр артериясының екінші реттік тармақтары мен нервтер кіретін және секторлық өт түтікшелері шығатын бауырдың бір бөлігі. Қанмен қамтамасыздануы: бауыр артериясымен. Веналық ағым: қақпа венасына. Лимфа ағымы:бауырлық, оң белдік, төменгі көкеттік, төс жанындағы лимфа түйіндеріне. Нервтенуі: бауыр өрімі, кезбе нерв (Х-жұп) тармақтары. Ұйқыбез Ұйқыбез (pancreas), омыртқалылар эволюциясында біршама кеш дамыған ағза. Төменгі сатылаларда (балықтар, амфибиялар) ол шағын ұрық түрінде байқалады, ал ересектерде без сопақша пішінді, ұзындығы 16-20 см, ені 4 см және қалыңдығы 2-3 см шамасындағы дене, салмағы 70-80 г жетеді. Ұйқыбез ішастар артында 2-ші кейде 3-ші бел омыртқасы денесінің тұсында көлденең орналасқан. Безде ажыратады: 12-елі ішек тағасына жанасып жатқан басын (caput pancreatis), алдыңғы, төменгі және артқы беттерін бөліп тұрған үш қырлы денесін (corpus pancreatis) және көкбауырға тиісіп жатқан тарылған бөлігі ұйқыбез құйрығын (cauda pancreatis). Бездің қапшығы өте жұқа. Ұйқыбез күрделі альвеолалық без. Оның үлесшелерінің (қарапайым көзге көрінетін) шығаратын |