42
ҚАЗАҚСТАН МЕКТЕПТЕРІНДЕГІ БАЛАЛАРҒА ҚАТЫСТЫ ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚТЫ БАҒАЛАУ
3.13-кесте. Мектептегі балалар арасындағы зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің жекелеген
түрлері (сауалнама)
Іріктеме
N=4207
Куәгер
Құрбан
Зорлық-
зомбылық
жасаушы
n
%
n
%
n
%
Мазақтау не келеке ету
Қорқыту
1876
44,6%
1057
25,1%
422
10,0%
Басқа баланың заттарына ақау түсіру не тартып алу
924
22,0%
263
6,3%
194
4,6%
Басқа балалардың баланы жақсы көрмеуі үшін
алдау
641
15,2%
245
5,8%
47
1,1%
Физикалық зорлық-зомбылық
---
---
1104
26,2%
132
3,1%
Итеру, ығыстыру, аяқтан шалу не тебу
Ұру
1673
39,8%
567
13,5%
262
6,2%
Физикалық жарақаттар
1176
28,0%
381
9,1%
543
12,9%
Затпен/қарумен қорқыту не шабуыл жасау
546
13,0%
408
9,7%
93
2,2%
Экономикалық зорлық-зомбылық
159
3,8%
59
1,4%
26
0,6%
Баладан
ақша бопсалау не тартып алу
Жыныстық сипатта сөздер айту мен қысым көрсету
358
8,5%
81
1,9%
25
0,6%
Басқа баланың жыныстық мүшелеріне/сексуалды бөліктеріне қол тигізу/ұстап алу
Бала туралы жыныстық сипаттағы әзілдер
312
7,4%
229
5,4%
57
1,4%
Кибербуллинг
---
---
205
4,9%
95
2,3%
Баланы ұялту/қорқыту үшін хабарлама не бейне жіберуге Интернетті/ұялы телефонды пайдалану
Кемсітушілік
---
---
99
2,4%
42
1,0%
Қыздардың ар-намысына тиетін сөздер айту
Ұлтына, терісінің түсіне байланысты жағымсыз
қарым-қатынас/мазақтау
---
---
307
7,3%
---
---
Баланың киіміне не тұрған жеріне байланысты
жағымсыз қарым-қатынас/мазақтау
780
18,5%
230
5,5%
70
1,7%
Баланың дініне байланысты жағымсыз
қарым-қатынас/мазақтау
737
17,5%
158
3,8%
72
1,7%
Балада мүгедектік болуына байланысты
жағымсыз қарым-қатынас/мазақтау
221
5,3%
76
1,8%
44
1,0%
Плохое отношение/насмешки из-за наличия у
ребенка инвалидности
890
21,2%
248
5,9%
95
2,3%
балалардың өздерінің жыныстық мүшелеріне/
сексуалды бөліктеріне қол тигізгенін/ұстап
алғанын, шымшығанын, соның салдарынан олар
өздерін қолайсыз сезінгенін айтқанын көрсетеді.
Балалардың тек 1,4%-ы ғана өздері басқа
балаларға қысым көрсетіп, олардың жыныстық
мүшелеріне/сексуалды бөліктеріне қол тигізгенін/
ұстап алғанын айтқан. Және балалардың 4,9%-ы
ал балалардың 2,2%-ы
өздері басқа балаларға
дене жарақатын түсіргенін көрсетеді.
Жыныстық сипаттағы сөздер айту мен қысым
көрсетуге тоқталатын болсақ, 3.13-ке-
сте балалардың 7,4%-ы балалардың бірінің
басқа баланың жыныстық мүшелерін/сексу-
алды бөліктеріне қол тигізгенін/ұстап алғанын
көргені туралы; ал балалардың 5,4%-ы басқа
43
ҚАЗАҚСТАН МЕКТЕПТЕРІНДЕГІ БАЛАЛАРҒА ҚАТЫСТЫ ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚТЫ БАҒАЛАУ
басқа балалар өздерінің денесі туралы жыныстық
сипаттағы қалжыңдар айтып, сөзбен тиіскенін
айтқан, ал 2,3%-ы өздері басқа балаларға
олардың денесі туралы жыныстық сипаттағы
қалжыңдар айтып, сөзбен тиіскен.
Кибербуллинг бойынша, 3.13-кесте балалардың
2,4%-ы өткен
жылы мектептегі басқа бала-
лар өздерін ұялту/қорқыту үшін хабарлама не
бейне жіберуге Интернетті/ұялы телефонды
пайдаланғанын, 1,0%-ы өздері осындай кибер-
буллинг жасағанын айтқаны көрсетілген.
Кемсітушілік бойынша, 3.13-кесте балалардың
21,2%-ы өткен жылы (5-тен 1-і) балалардың
басқа балаға олардың мүгедек болуына бай-
ланысты жағымсыз қарым-қатынас жасап/
мазақтағанын көрген, 5,9%-ы өздерін мүгедектігі
үшін басқа балалардың кемсіткенін, балалардың
2,3%-ы өздері басқа балаларға мүгедектігі
үшін келемеждегенін айтқан. Бұдан бөлек,
балалардың 18,5%-ы басқа балалардың бір
балаларға олардың терісінің түсі не ұлтына бай-
ланысты жаман қарап, келемеждегенін; 5,5%-
ы өздерінің терісінің түсі не ұлтына байланысты
кемсітушілкке
ұшырағанын, ал 1,7%-ы басқа
балаларға олардың терісінің түсі мен ұлтына бай-
ланысты жаман қарап, мазақтағанын айтқан.
3.13-кесте бойынша, балалардың 17,5%-
ы өткен жылы мектептегі балалардың басқа
балаларға олардың киіміне не тұрған жеріне
(әлеуметтік-экономикалық мәртебесі), 3,8%-
ы өздерінің киіміне не тұрған жеріне байланы-
сты кемсітушілікке ұшыраған, ал балалардың
1,7%-ы мектептегі басқа балаларды киімі не
тұрған жеріне байланысты өздері мазақтап, ке-
лемеждеген. Сонымен бірге, балалардың 5,3%-
ы мектептегі
балалардың басқа балалармен
олардың дініне (діни сеніміне) байланысты жа-
ман қарап, келемеждегенін көрген; балалардың
1,8%-ы өздерінің дініне (діни сеніміне) байла-
нысты кемсітушілікке ұшыраған; ал балалардың
1,0%-ы өздері басқа балалармен олардың дініне
(діни сеніміне) байланысты мазақтап, келемеж-
деген. Ал балалардың 7,3%-ы мектептегі басқа
балалардың өздерінің қыз болғаны үшін ауыр
сөздер айтқанын көрсеткен.
Әдетте, балалар мектепте бір емес, бірнеше
түрлі зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің
куәгері, құрбаны
не жасаушысы болып табы-
лады. 3.3-сурет бойынша, балалардың басым
бөлігі зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің
3.13-кестеде көрсетілген бірнеше түрі (яғни,
психологиялық, физикалық, зорлық-зомбылық,
бопсалау, жыныстық сипаттағы сөздер мен қысым
көрсетудің, кемсітушіліктің) жасалғанының куәгері
болған. Атап айтқанда, балалардың 17,1%-ы
3.13-кестеде көрсетілген зорлық-зомбылық пен
кемсітушіліктің тек бір түрінің ғана куәгері болса,
18,9%-ы зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің
екі, 18,7%-ы – үш, 6,7%-ы – төрт, ал 2,1%-ы
зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің бес түрінің
барлығының да жасалғанының куәгері болған.
Құрбандарға келсек, 3.3-суретте көрсетілгендей,
балалардың 21,1%-ы 3.13-кестеде
берілген
зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің тек бір
түрінің құрбаны болған. Балалардың 13,5%-ы
зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің екі, 6,8%-
ы – үш, 3,1%-ы – төрт, 1,0%-ы – бес және 0,1%-
ы зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің 3.13-ке-
стеде берілген алты түрінің де құрбаны болған.
3.3-сурет сондай-ақ, балалардың 14,4%-ы
3.13-кестеде берілген зорлық-зомбылық пен
кемсітушіліктің тек бір түрін жасаған, 6,7%-ы
зорлық-зомбылық пен кемсітушіліктің екі түрін
жасаған, 1,9%-ы – үш, 0,6%-ы – төрт, 0,2%-ы
– 3.13-кестеде берілген зорлық-зомбылық пен
кемсітушіліктің бес не алты екі түрін жасағаны
көрсетілген.
Достарыңызбен бөлісу: