П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
I бөлім. Педагогиканың жалпы негіздері
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
| I бөлім. Педагогиканың жалпы негіздері
5 адамның жеке жетістігі болудан қалады және ол ғылыми танымның жинақталған, жалпыланған с и паттам асы на айналады. Дін болса күдікті мойындамайды. Сенуші тек қана сенеді, күдіктенбейді. Автор, сонымен, әлемде рухани меңгерудің екі саласының - ғылым мен сенімнің арасындағы айырмашылықты: ғылымның негізгі белгісі - діннен бөлек, ол әрнәрсені сеніммен ғана қабылдамайды және де ғылым элеуметтік институттардың бірі болып табылатынын баса көрсетті. Біздің міндетіміз - баска. Ол адамдық әрекеттің бір саласы білім берудің қүрылымын, әдістерін және ғылыми таным қисынын талдаумен байланысты болғандыктан, жоғарыдағы өте тар шеңберде келтірілген анықтама сәйкес келмейді. Ғылымды кеңірек мағынада шындык өмір туралы объективті білімдерді жасау және теориялық жинақтау іске асатын адами әрекеттің бір саласы деп карастырады. Ғылымның тек білімдерге теңестірілмеуі маңызды норсе. Бүл кейбіреулер айтқандай, тек жай білімдер жүйесі емес, білімдер жасау, алу мақсатындағы әрекет, жүмыс. Ғылым саласындағы әрекет - ғылыми зерггеу. Бүл ғылымның қүралдары мен әдістері пайдаланылатын және зерттелетін объектілері туралы білімдердің қалыптасуымен аяқталатын объектіні жүйелі және мақсатқа бағытталған түрде зерделейтін таным үрдісінің ерекше түрі. Педагогикалық шындық - жалпы шындықтың гіедагогикалық әрекетке енетін бөлігі. Бүл оқушы, мүғалім, олардың орекеттері, оқыту мен тәрбиелеу одістері, оқулықтар мен олардың мазмүны жоне т.б. Мүндай әрекет тек ғылымда ғана көрініс таппайды. Ғылым - коғамдык сананың бір түрі. Шындық өмір, сондай-ақ кәдуілгі (эмпирикалық-ретсіз) таным үрдісінде және көркемдік-бейнелік түрде де бейнелене алады. Ғылымды қаншалықты сыйласак та, ол бәрін жасай алады деп есептемеу керек. Ғылыми бейне немесе көріністің басқа бір түрін жақсырақ немесе басқадан «биік» деп қарастыруға мүлдем болмайды. Шекспир формулалар арқылы ойын білдіріп, ал Эйнштейн драмалар мен сонеттер жазсын десек, екеуі де ақылға сыйымсыз болар еді. Бір жағынан, ғылымда тәжірибенің орны мен рөлін пайдаланудың сипатында, ал көркемдік шығармашылықта - басқа жағынан айырмашылықтар бар. Ғалым сол ғылымда жинақталған білімнен, жалпы адами тәжірибеден алынған ақпаратқа сүйенеді. Кәркемдік шығарма- шылықтағы жалпы адами және жеке түлғалық тәжірибе ара қатынасында жеке тәжірибенің маңызы үлкен. Жеке тәжірибені сипаттау - А.С.Макаренконьщ «Үстазды дастанындағы» көркемдік бейнелік ойластырумен қосылып кеткен. Бүл бағыт басқа жазушы-педагогтардың публицистикалық шығармаларында жалғастырылады. Екі жанр арасындағы айырмашылық - көркемдік жинақ- талудың негізгі түрі - типтерге бөлу болса, ғылымда осы қызметті түсініктер- дегі, болжамдардағы, теориялардағы абстрактілі, қисынды ойлау атқарады. Көркемдік шығармашылықта типтеудің негізгі қүрамы көркем бейне болып табылады. Шындық болмысты рухани игерудің басқа бір түрі - ретсіз-эмпирикалык таным. Педагогикада танымнын осы екі түрін - ғылыми жоне эмпирикалық танымды жеткілікті деңгейде ажырата алмайтындығы, тіпті практик-педагог өзінің алдына арнайы ғылыми мақсаттар қоймай-ақ және ғылыми танымның қүралдарын пайдаланбай-ақ, зерттеушінің жағдайында болуынан көрінеді. Ғы- лыми білімді практикалық педагогикалык әрекет барысында ғылыми ойлас- |