Пiкiр жазғандар: E. Омар – профессор, педагогика ғылымдарының докторы Ш. Оразов

374
Ал жалпы тәрбие үдерiсiнің немесе оның әр кезеңдерiнің 
көздеген мақсатына жету не жетпеуiн қалай айырамыз? 
Әлбетте, ол үшiн алдын ала болжастырылған нәтиже мен 
соңғы, нақты нәтиженi салыстыру қажет. Соңғы жетiскен 
не аралық табыстарды бiлмейiнше үдерісті жоспарлау да, 
басқару да мүмкін емес. Тәрбие үдерісінің нәтижесi – бұл 
жетiскен тұлға тәрбиелiлiгiнің деңгейi.
Ол күнi iлгерi 
болжастырылғанға сай не одан алшақ та болуы ықтимал. 
Ал осы сәйкестiктi тануға нақтама жәрдем бередi. Белгiлi 
болғандай, бұл бағамдау әрекетi болған жағдайларды анықтау 
мен тәрбиелiлiктің шынайы деңгейiн ашуға бағытталады. 
Нақтамалық зерттеу деректерi бастау сипаттамаларымен 
салыстырылады да, соңғы нәтижелердi арқау етiп, тәрбие 
үдерiсiнің тиiмдiлiгiн анықтаймыз.
Тәрбиелiлiк қалай анықталады? Бұл өте күрделi мәселе. 
Бүгiнгi таңда тәрбиелiлiк деңгейi жөнiнде нәтиже айқындау 
мен талдаудың өте күрделi де көп еңбек сарп ететiн әдістерiн 
қолданумен шамалап пiкiр жүргізуiмiз мүмкін. Алайда бұл 
тәрбиелiлiктi нақтамалаудың қажет еместiгiн бiлдiрмейдi. 
Жетiскен нәтижелердi салыстыру үшiн өлшем белгiлер (крите-
рийлер) қолданылады. 
Тәрбиелiлiк өлшем белгiлерi 
– бұл 
әрқилы тұлғалық сапалардың қалыптасу деңгейiнен дәйек бе-
ретiн ғылыми-теориялық тұрғыдан негiзделген көрсеткiштер. 
Олар шкалалар түрінде өрнектеледi. Егер сапалардың көрiну 
дәрежесi шартты сандық бағалармен белгiленсе, оларды 
салыстыруға, есептеуге болады, яғни оқудағы табыстарды 
тестiлегендей тәрбиелiлiк деңгейiн де санмен өрнектеу мүмкін. 
Тәрбиелiлiк деңгейi де тест жолымен анықталады, бiрақ
мұндағы айырмашылық – тестiк тапсырмалар – теориялық 
сипатта болмай, тәрбиеленушiнің белгiлi жағдайдағы, 
қажеттi әрекеттердi орындаудағы мiнез-құлықтың әрекеттерi 
тұрғысынан зерттелiп, бағаланады.
Көп түрлі тәрбиелiлiк өлшем белгiлерiнің арасынан екi топ 
белгiлердi ажырата көрсетуге болады. Олар – 

жүктеу/скачать 2,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: