Экология негіздері

20 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
(Ұ)Балалар сурет бойынша ҰОҚ 
тақырыбын болжамдап айтады. ҰОҚ 
соңында қандай мақсатқа 
жететіндіктерін анықтайды.   
 
 
(Т, ОТ)«Табиғатты аялайық» ойыны 
Əр бала жанды табиғат түрлерін 
плакатқа жапсырып, табиғат көрінісін 
бейнелей отырып, тыйым сөздер 
айтады. 
 
 
 
(Ө)Балаларға   орман-тоғайларда 
өсетін өсімдіктер мен ағаштардың 
суретін салуды ұсыныңыз. Орман 
өсімдіктері,ормандар бізге не үшін 
қажет? деген тақырыпта балалардың 
ой-пікірін білу: «Орман тіршілік үшін 
аса қажет, ауаны  тазартып тұрады. 
Орманды ұрлап кесетін адамдардан, 
зиянды жəндіктерден, өрттен қорғау 
керек. Адамдар орман ішін 
ағаштардың шірігінен, қураған 
ағаштардан тазартады. Ағашы кесілген 
жерлерге жас көшеттер 
отырғызылады». 
 
Тірек сөздермен жұмыс. 
 
Балалардан орман-тоғайларды 
қорғаудың маңызы жайлы ойланып 
Рефлексия кезеңінде берілген 
мақсатқа оралып отыру. 
Табиғат туралы өлең 
жолдарын оқу. 
 
 
 
 Балаларды табиғатты аялап, 
табиғаттағы пайдалы іс-əрекет 
арқылы оны қорғауға үйрету. 
Барлық балалардың ойынға 
белсене қатысуын қадағалау. 
 
Үлгі сұрақтар: 
1.Орманда қандай 
өсімдіктер,ағаштар өседі? 
2.Орманның қамқоршы 
құстарын атаңдар? 
3.Орманнан қандай заттар 
алынады? 
4.Орман мен тоғайдың 
айырмашылығы қандай? 
Орман  адамдардың 
денсаулығы үшін қажет 
екендігін ұғындыру.  
 
ҰОҚ барысында өз ойларын 
нақты жеткізуге баулу. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Орман-тоғай 
суреттері. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

21 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
жауап берулерін өтіну. Орман-
тоғайдың пайдасы жəне маңызы 
жайында əңгіме жүргізу. 
 
(Ұ)Сергіту сəті. 
 
 
Əліппе-дəптерімен жұмыс.  
 
Қорытындылау.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
0.1.2.3.  Қызыл кітапқа енгізілген 
жануарлар 
 
(Ұ)ҰОҚ барысында жұмыс үшін 
қолайлы жағдай туғызу.Қызыл кітап 
не үшін қажет екендігін түсіндіру. 
 
 
(Ұ)Педагог балалардың білімдерін 
белсендіреді. Мақсатты тұжырымдау.  
 
(Ұ)Сұрақтар қойылады: Ерекше 
 
 
«Табиғат дыбыстары» 
əуендерін тыңдату.  
 
Тапсырмаларды орындату.  
Балаларға ҰОҚ-да өз 
жұмыстарын өздері бағалауды 
ұсыну: ағашты əртүрлі түспен 
бояйды.  
1-деңгей  –  ештеңе түсінбедім 
– діңін қоңыр түспен бояу. 
2-деңгей – түсіндім, бірақ 
түсіндіре алмаймын – 
жапырақтарын жасыл түспен 
бояу. 
3-деңгей – бəрін түсіндім, 
басқаларға да түсіндіріп бере 
аламын – жапырақтарын 
жасыл, діңін қоңыр түспен 
бояу.  
 
8. Қызыл кітаптағы 
жануарлар дүниесі 
 
Сурет бойынша əңгіме 
құрастыру ұсынылады.Адамға  
жануарлардың пайдасы 
туралы түсінік беріледі.   
Балалар сурет бойынша 
ҰОҚтақырыбын болжамдап 
айтады. ҰОҚ-ның соңында 
қандай мақсатқа жеткендерін 
байқауға болады.  
 
 
Аудиотаспа.  
 
 
 
 
 
Əліппе-дəптер 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Жануарлар 
суреттері немесе 

22 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
қорғауды қажет ететін жануарлар 
туралы не білесіңдер? Жануарлардың 
саны неліктен азайды деп 
ойлайсыңдар? Адам тіршілігі 
дануарларға қаншалықты əсер етеді? 
Жануарлар санының азаюына адамдар 
себепші болды ма, қалай 
ойлайсыңдар? 
 
(Ұ, Ө) Əліппе-дəптермен жұмыс. 
 
(Ұ)Балаларға  жануарлардың дыбысын 
тыңдатып, сұрақтар қою. 
 
 
Қорытындылау.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Баланың бойына 
байқағыштық қасиеттерді 
қалыптастыруға көмектесу.  
 
Жануарлардың адам өміріне 
маңызы туралы   танып-білуге 
деген құштарлықтарын 
тəжірибе арқылы ояту, 
талпындыру.  
 
Қызыл кітапқа енген 
жануарларды қалай 
қорғайтыны туралы балаларға 
түсінік беру.  
 Жануарлардың адам үшін 
маңыздылығын балаға 
ұғындыру 
 
Жоспар бойынша жұмыс 
жүргізу. 
Əліппе-дəптердегі 
тапсырмаларды  орындау.  
Балаларға ҰОҚ-да өз 
жұмыстарын өздері бағалауды 
ұсыну: барысты əртүрлі 
түспен бояйды.  
1-деңгей  –  ештеңе түсінбедім 
– қоңыр. 
2-деңгей – түсіндім, бірақ 
түсіндіре алмаймын – көк. 
3-деңгей – бəрін түсіндім, 
басқаларға да түсіндіріп бере 
аламын – сұр.  
 
слайдтар.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Жануарлардың 
əртүрлі 
дыбыстарын 
үнтаспадан 
тыңдату 
 
 
 
Əліппе-дəптер.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 

23 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2. Өлі табиғат 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2.1 Су, жер, ауаға 
қамқорлық 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
0.1.3.1.Жер бетіндегі барлық тіршілік 
иесі үшін судың, ауаның жəне 
жылудың рөлі туралы білу 
 
(Ұ)ҰОҚ барысында жұмыс үшін 
қолайлы жағдай туғызу. Судың адам 
өміріндегі маңызы  туралы түсінік 
беру. 
 
 
(Ұ)Педагог балалардың білімдерін 
белсендіреді.Мақсатты тұжырымдау. 
Балалар үлестірмелі материалдардан 
«су»  деген сөздерді табады.   
 
(Ұ) Сұрақтар қойылады: Су дегеніміз 
не? Судың қандай қасиеті бар? Адам 
үшін судың пайдасы қандай? Судың 
түсі қандай?  
 
 
Адамдар сусыз өмір сүре ала ма? Суды 
қайдан аламыз?  Судың пайдасы 
қандай? 
Тəжірибе жасау. 
Тəжірибе: Судың түсі қандай? 
Су мен сүтті салыстырту. 
 
(Ұ) Балаларға судың дыбысын 
тыңдатып, сұрақтар қою: Судан 
қандай дыбыс шығады? Су суық 
 
 
9. Су – өмірдің нəрі 
Сурет бойынша əңгіме 
құрастыру ұсынылады.Адамға 
судың пайдасы туралы түсінік 
беріледі.  Балалар сурет 
бойынша ҰОҚ тақырыбын 
болжамдап айтады. ҰОҚ 
соңында қандай мақсатқа 
жеткендерін байқауға болады. 
 
 
 
Баланың бойына 
байқағыштық қасиеттерді 
қалыптастыруға көмектесу.  
•  Судың ерекшелігін байқай 
білу іскерлігі.  
•  Сұрақ қоя білу іскерлігі.  
•  Бақылауының 
қорытындысын жеткізе білу 
іскерлігі.  
•Байқағанын 
шығармашылықпен 
жеткізе білу шеберлігі. 
 
Табиғаттағы судың маңызы 
туралы   танып-білуге деген 
құштарлықтарын тəжірибе 
арқылы ояту, талпындыру.  
 
Судың түссіз болатыны 
туралы жүйелі түсінік беру. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Əліппе-дəптері 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Əліппе-дəптер 
 
 
 
 
 
 
 
Судың күйлері 
бейнеленген 

24 
 
 
температурада  неге айналады?  
(Ұ) «Су» деген түсініктерін бекіту.  
 
 
(Ұ) Əліппе-дəптермен жұмыс 
жүргізіледі.  
 
 
 
 
 
 
 
 
(Ө) Рефлексивтік бағалау. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
0.1.3.1.Жер бетіндегі барлық тіршілік 
иесі үшін судың, ауаның жəне 
жылудың рөлі туралы білу 
 
(Ұ)ҰОҚ барысында жұмыс үшін 
қолайлы жағдай туғызу. 
«Психологиялық дайындық». 
 
 
Судың үш күйін жүйелі түрде 
түсіндіру, тəжірибе жасату 
арқылы балалардың 
зерттеушілік қабілеттерін 
дамыту. 
 
 
Балаларға ҰОҚ-да өз 
жұмыстарын өздері бағалауды 
ұсыну: 
1-деңгей  –  ештеңе түсінбедім 
– тек кранды қоңыр түспен 
бояу. 
2-деңгей – түсіндім, бірақ 
түсіндіре алмаймын – кранды 
қоңыр, ыдысды сары түспен 
бояу. 
3-деңгей – бəрін түсіндім, 
басқаларға да түсіндіріп бере 
аламын – кранды қоңыр, 
ыдысты сары, суреттің фонын 
көк түспен бояу.  
 
 
10. Тіршіліктегі ауаның  
рөлі 
 
Балалар сурет бойынша ҰОҚ 
тақырыбын болжамдап 
айтады. 
 
Ауасыз тіршілік ету мүмкін 
еместігі, ауаны ластамау 
қаншалықты маңызды екенін 
суреттер.  
 
 
 
 
Əліппе-дəптер.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Табиғат жайлы 
бейнебаян, сурет.
 
 
 
 

25 
 
(Ұ)Педагог балалардың білімдерін 
белсендіреді.  Балалар үлестірмелі 
материалдан  ауаның тіршілік үшін 
маңыздылығын түсіндіре алулары тиіс.
 
(Ұ)Ауа не себепті ластануда? Ауаны 
таза ұстау үшін не істеу керек? 
Суреттерге қарап өз ойларын айтады. 
 
(Ө)Балаларға əртүрлізауыт, 
фабрикалардың суретін 
көрсету.Олардың қаншалықты ауаны 
ластап жатқанын түсіндіру, «Ауаны 
тағы не ластауы мүмкін?» деген 
сұрақтарға жауап іздейді. 
 
(Ұ) Ауаны ластайтын жағдайларды  
атай алу. Ол қаншалықты зиян екенін 
түсіндіру. Ауаны таза ұстау үшін 
адамдар не істей алады өз ой-
тұжырымдарымен бөлісу. 
 
 
Тəжірбие жасау. 
 1.Ыдыстағы суға допты (шарды) 
салады. Оның не себепті батпайтынын 
түсіндіреді. 
2.Ауасыз өмір сүре аламыз ба? 
Ол үшін тыныс мүшелерін бекітіп, 
тыныс алмау керектігі ұсынылады. 
Нəтижесінде адам ауасыз өмір сүре 
алмайтыны туралы тұжырым 
жасалады. 
 
балаларға түсіндіру. 
Ауа – адамның, жануар мен 
өсімдіктер əлемінің тіршілік 
ортасы.  
 
 
Ауаның ластануы –əртүрлі 
газдардың, қатты жəне сұйық 
заттардың немесе 
қалдықтардың ауаға қосылуы. 
Олар жер бетіндегі жан-
жануарлар мен өсімдіктер 
дүниесіне жəне адам өміріне 
зиянын тигізеді. 
 
 
 
Ауаның əртүрлі заттармен 
ластануы тыныс мүшелерінің 
ауруына əкеліп соқтырады. 
 
 
 
 
Қорытынды жасату: Тіршілік 
үшін ауа өте қажет, сондықтан 
ауаны ластамау қажет. 
 
 
 
 
 
Дəптермен жұмысты орындап 
болған соң, өз жұмыстарын 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Əртүрлі зауыт, 
фабрикалар суреті. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Тəжірибеге қажетті 
заттар: ыдыс, су, 
доп, шар.  
 
 
 
 
 
 
Əліппе дəптер.  
 
 

26 
 
Əліппе-дəптердегі тапсырмалар 
орындатылады. 
(Ө) Рефлексия кезеңінде бала ҰОҚ 
барысында нені үйренді, ҰОҚ басында 
қойылған мақсатқа жеткен, 
жетпегендерін өзі саралауы тиіс. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
0.1.3.1.Жер бетіндегі барлық тіршілік 
иесі үшін судың, ауаның жəне 
жылудың рөлі туралы білу 
 
 
(Ұ)ҰОҚ барысында жұмыс үшін 
қолайлы жағдай туғызу. 
«Психологиялық дайындық».  
 
 
(Ұ)Педагог балалардың білімдерін 
белсендіреді.  Балалар үлестірмелі 
материалдан  жылудың тіршілік үшін 
маңыздылығын түсіндіре алулары тиіс.
 
(Ұ)  Жылуды қайдан аламыз? Күннен 
жылу тарала ма? Суреттерге қарап өз 
ойларын айтады. 
 
бағалауды ұсыныңыз.  
 
Балаларға ҰОҚ-да өз 
жұмыстарын өздері бағалауды 
ұсыну: желдеткішті əртүрлі 
түспен бояйды.  
1-деңгей  –  ештеңе түсінбедім 
– қоңыр. 
2-деңгей – түсіндім, бірақ 
түсіндіре алмаймын – сары.  
3-деңгей – бəрін түсіндім, 
басқаларға да түсіндіріп бере 
аламын – көк. 
 
 
11. Тіршілік үшін жылудың 
қажеті 
 
Балалар сурет бойынша ҰОҚ 
тақырыбын болжамдап 
айтады.  
 
Жылусыз адамдар өмір сүре 
алмайтындығы, күннен 
алатын жылу мен жарықтың 
қаншалықты маңызды екенін 
түсіндіру. Ағаш, көмір т.б. 
заттар қайдан алынады, 
қаншалықты жылу беретінін 
айтып түсіндіру. 
 
Күн – табиғаттың бір бөлігі. 
Ендеше, адам жылуды күннен 
алады. Күн табиғатқа жылу, 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Күн, ағаш, көмір 
т.б. суреттер, 
слайдтар. 
 

27 
 
 
 
 
 
(Ө)Балаларға төмендегі үлгідегідей 
сұрақтар қойылады:  
Адамдар жылусыз өмір сүре алуы 
мүмкін бе? Күн жоқ болған жағдайда 
оның орнын алмастыра алатын 
қандай жылу көзін білесіңдер? Күнді 
алмастыруға бола ма? деген 
сұрақтарға жауап іздейді. 
 
 
 
(Ұ)Ағаш, көмірді қайдан алатынын 
айта алу. Кеніштегі адамдардың 
еңбегіне тоқталу. «Отын біздің 
үйімізге қалай жетеді?» тақырыбында 
өз ойын айта білу. 
 
 
 
 
 
 
 
 
Əліппе-дəптермен жұмыс жүргізіледі.  
 
(Ө) Рефлексия кезеңінде бала ҰОҚ 
барысында нені үйренді, ҰОҚ басында 
қойылған мақсатқа жеткен, 
жетпегендерін өзі саралауы тиіс 
жарық сыйлайды. Күзде, 
жазда, көктемде жылу жерге 
күннен мол тарайды. Күннен 
келетін жылу барлық тіршілік 
иелеріне, соның ішінде 
адамдарға, өсімдіктерге, 
жануарларға да қажет. 
Мысалы: ағаштар күннен 
алған жылудың артық 
мөлшерін денесінде сақтайды. 
Отынды жаққанда одан жылу 
бөлінеді, оған адам тамақ 
пісіруге, үйді жылытуға 
болады. «Адам жылуды 
табиғаттан алады» деген 
пікірдің бір дəлелі осы.Қыс 
кезінде адам өзі тұрған үйді от 
жағып жылытады. Адамдар 
жылы киімдер киеді. Жылы 
киімге керекті материалды 
мақтадан, аң мен малдың 
жүнінен, терісінен 
дайындайды. Адам үйді 
салғанда оған кірпіш, саз, құм, 
тас, ағаш, шыны т.б құрылыс 
материалдарын пайдаланады. 
 
Дəптермен жұмысты орындап 
болған соң, өз жұмыстарын 
бағалауды ұсыныңыз 
 
 
Балаларға ҰОҚ-да өз 
жұмыстарын өздері бағалауды 

28 
 
 
 
ұсыну: жылыту құралын 
əртүрлі түспен бояйды.  
1-деңгей  –  ештеңе түсінбедім 
– қоңыр. 
2-деңгей – түсіндім, бірақ 
түсіндіре алмаймын – сары.  
3-деңгей – бəрін түсіндім, 
басқаларға да түсіндіріп бере 
аламын – көгілдір.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
0.2.2.2 Экологиялық тəуелділікті 
түсіндіру; адамның табиғатпен 
байланысын жəне өзара əрекетін 
анықтау 
 
(Ұ) Педагог балалардың  
қызығушылығын оятып, білімдерін 
белсендіреді. 
 
(Ұ) ҰОҚ барысында жұмыс үшін 
қолайлы жағдай туғызу. Мультфильм 
көрсету.  
 
(Ұ) «Наурыз – жыл басы» 
бейнетаспадан үзінді көруді ұсыну.  
 
(Ұ, Ж) Наурыз мерекесі  туралы 
сұрақтар қою арқылы  жəне оны 
суреттермен көрсету арқылы еске 
түсіру. Наурыз мерекесі қай кезде 
тойланады? Наурыз мерекесінің басқа 
мерекелерден айырмашылығы неде? 
Тіршіліктің жаңаруы, жандануы 
ұғымдарын қалай түсінесіңдер? 
12. Наурыз –экологиялық 
мереке   
 
Рефлексия кезеңінде берілген 
мақсатқа оралып отыру. 
Балалар өлең жолдарын 
мұқият тыңдап,ҰОҚ-ның 
тақырыбын болжамдап 
айтады. 
 
Бейнетаспа  бойынша əңгіме 
жүргізу 
 
Наурыз, табиғаттың қайта 
тірілу, түлеу, жандану уақыты 
болғандықтан бұл табиғат 
мерекесі екендігін ұғындыру. 
Табиғатқа көңіл бөлу мерекесі 
екенін түсіндіру. 
Наурыздың экологиялық 
мереке екені жөнінде түсінік 
беру. 
 
Тыйым сөздердің  үлгісі: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
«Əли мен Айя. 
Ағаш отырғызу» 
мультфильмінен 
үзінді. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

29 
 

жүктеу/скачать 0,7 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: