Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Әрінов Қ. К., Мұсынов Қ. М., Апушев А.Қ



Pdf көрінісі
бет132/490
Дата11.12.2021
өлшемі12,59 Mb.
#79075
1   ...   128   129   130   131   132   133   134   135   ...   490
Байланысты:
index (15)

Қара топырақтар

 

Сазды 

40 

98 


177 

Ауыр балшықты 

47 

110 


202 

Орташа балшықты 

46 

107 


198 

Женіл балшықты 

43 

91 


171 

Қара-қоныр топырақтар

 

Ауыр балшықты 

38 

95 


185 

Орташа балшықты 

35 

102 


188 

Женіл балшықты 

37 

89 


172 

Құмдақ 


26 

60 


117 

 

Қазақстанның  негізгі  аймақтарында  мамыр  айының  ІІ-ІІІ 



онкүндігінде  топырақтың  1  м  қабатындағы  мүмкін  өнімді  ылғал  қоры 

бойынша анықтамалық жадығаттарды қолдануға болады (Кесте 16).  

 

Кесте 16. 15-25 мамыр кезеңінде 1 м топырақ қабатындағы мүмкін 



өнімді ылғал қоры, мм 

 

Аймақ 



Орташа 

көпжылдық 

қоры 

Жекелеген жылдардағы мүмкіндігі, % 



10 

15 


45 

20 


10 


 

122 


Орманды дала 

120-135 


70-

80 


95-

110 


130-

145 


150-

170 


160-

180 


Қуаңшылықты 

дала 


110-150 

65-


90 

85-


125 

120-


160 

135-


185 

145-


200 

Құрғақ дала 

110 

65-


85 

85 


120 

135 


145 

 

Солтүстік  Қазақстан  жағдайында  көпжылдық орташа  мәліметттер 



бойынша  танаптық  жұмыстар  жүргізу  алдында  (сәуір  айының  ІІІ 

онкүндігі)  топырақтың  1  м  қабатындағы  өнімді  ылғал  мөлшері, 

әдетінше, ең төменгі сиымдылықтан төмен және 65-тен 160 мм –ге дейін 

өзгереді.  Өнімді  ылғал  мөлшерінің  ең  жоғары  деңгейінің  (120-160мм) 

мүмкіншілігі әртүрлі жылдар бойынша 50% аспайды, себу жұмыстарын 

жүргізу алдында ол 10-15 мм-ге төмендейді.   

Топырақ-климат аймақтары бойынша топырақтың 1м қабатындағы 

өнімді  ылғалдың  орташа  қоры  110  –нан  (құрғақ  дала)  120-150  мм-ге 

дейін  (орманды  дала,  құаңшылық  дала)  өзгереді,  бірақта  10  жылда  бір 

рет  минималды  деңгейге  (65-90мм)  төмендейді  және    10  жылда  бір  рет 

максималды деңгейге (145-200 мм) көтеріледі,ал орташа ылғал қоры мен 

жылдар саны 10-нан 4-5 және 1-2 жыл аралық орташа мен максимальды 

немесе минимальды ылғал қоры да орын алады.   

Сонымен,

 

Қазақстанның далалы

 

аймақ жағдайында өнімді ылғал 

мөлшері бойынша әрбір 10 жылдың 1-2 жылы қолайсыз(құаңшылық), 2-

3 жылы жақсы және 4-5 жыл орташа ылғал қорымен сипатталады.  

Өнімді ылғал қоры жаздың екінші жартысындағы және өткен жылдың 

күзіндегі ылғалдану жағдайына, қыста түскен жауын-шашын мөлшеріне 

байланысты.  Осы  жағдайларды  есептей  отырып  себу  алдындағы 

топырақтың мүмкін ылғал қорының көрсеткіштерін болжауға болады.  



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   128   129   130   131   132   133   134   135   ...   490




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет