Балашт ү с І п қ алие в б а л алара у р у л а р ы

188 
жүргізбегенде, ол жаңа туылған ңәрестелердің 0,25-1,5% дамиды. Осыған нақты дәйек, 
шет елдерде клиникалық тәжірибеде нәресте туғаннан кейін жаппай 1 мг мөлшерде К 
витаминін парентералды енгізгеннен кейін, ЖТН ГрА-ның жиілілігі күрт 0,01% және одан 
төмендеп азайған. Әдетте, НГрА ерте (өмірінің алғашқы 24 сағаттарында білінсе), 
классикалық (өмірінің 1-5 күндері) және кеш (өмірінің 2-8 апталарында, сирек 6 ай ішінде 
білінетін) түрлеріне бөледі. Аурудың барлық үш түріде К витаминінің жеткіліксіздігі 
салдарынан дамиды. 
Патогенезі.
Жалпы К витаминінің биологиялық ролі протромбиндегі (II фактор), 
проконвертиндегі (VII фактор), антигемофилді В глобулиндегі (IX фактор) және Стюарт-
Проуэр факторіндегі (X фактор), сондай-ақ плазманың С және Ѕ антипротезаларындағы 
ұйытуға қарсы механизмдерге қатынасатын остеокалциндегі және кейбір басқада 
белоктардағы глютамин қышқылы қалдықтарының γ-карбоксилдену құбылысын 
белсендіру болып есептеледі. 
«К» витаминінің жеткіліксіздігінде бауырда Са++ иондарын байланыстыруға және 
қанды ұйытуға толық қатысуға қаблетсіз, белсенді емес акарбокси – II, VII, IX және Х 
факторлары түзіледі. «К» витаминінің плацента арқылы өте нашар өтетіндігі және кіндік 
бауы қанындағы оның мөлшері барлық уақытта ана қанымен салыстырғанда төмен 
екендігі, сондай-ақ жиі шын мәнінде «К» витаминінің өте төмен деңгеймен туылатын 
нәрестелердің жиі кездесетіндігі анықталған. Жаңа туылған нәрестелердігі К-
гиповитаминозның дамуына әкелетін түрткілер қатарына: анасына тіке емес әсер ететін 
антикоагулянттар (неодикумарин тобынан), құрысуға қарсы дәрілер (фенобарбитал, 
дифенин және басқалар), кең спектрлі әсер ететін антибиотиктерді көп мөлшерде 
тағайындаулар, эстрогендер аз түзілуімен жүретін гестоз, анасындағы гепато- және 
энтеропатиялар, ішек дисбиоздар мен дисбактериоздары жатады. 
Бірақ, бірқатар күні жетіп туылған нәрестелердегі К-витаминінің жеткіліксіздігіне 
әкелетін факторларды анықтау мүмкін болмайды. Сондықтанда АҚШ педиатрия акаде-
миясы 1960 жылы барлық ЖТН-ге, туылғаннан кейін К витаминің тағайындауды ұсынды. 
Адам денесіне К-витамині өсімдік тағамдарынан филлохинон (2-метил, 1,3-фитил, 
14-нафтохинон) – К
1
витамині түрінде түседі. К
1
витаминіне деген минимальды тәуліктік 
қажеттілік 2 мкг/салмақты құрайды. 
Бұдан басқа ішек микрофлоралары К
2
витамині болып саналатын менахинонды 
түзеді, бірақ ескеретін жайт, оның мөлшері ересектерде өте азғантай немесе ішек арқылы 
сіңірілмейді, керісінше нәрестелерде жақсы сіңіріліп және нәресте организіміне қажетті К-
витаминінің ең басты қайнар көзі болып саналады. Сондықтанда ЖТН-де, емшек 
жасындағы балаларда, ішек микрофлораларының өсуін тежейтін, диарея, кең спектірлі 
әсер ететін антибиотектерді, әсіресе цефлоспориндердің III буындағы туындыларын 
қабылдау, оларда К витаминінің жеткіліксіздігін және геморрагияларды тудыруы 
ықтимал. Ана уызында және сүтінде К
1
витамині орташа есеппен 2 мкг/л, ал сиыр сүтінде 
– 5 мкг/л деңгейінде болады. Келтірілген осы дәйектер, ана сүтінің, нәрестенің К 
витаминіне деген қажеттілікті толық қамтамасыз ет алмайтындығын білдіреді, сондықтан 
оны ішек микрофлораларының түзгендігі қажет. Өкінішке орай нәресте өмірінің алғашқы 
апталарында ішек микрофлораның қалыптасуы баяу біртіндеп жүреді де, өмірінің 
алғашқы күндер К
2
витаминің түзілуі белсенді болмайды. Бұған, өткен ғасырдың 50 
жылдарында-ақ ЖТН ГрА жасанды қоректендірілетін нәрестелерден гөрі, табиғи 
қоректенетін нәрестелерде жиі кездесетіндігі дәлел бола алады. Парентералды енгізілген 
К витаминің 1мг мөлшердегі көлемі, бірнеше сағаттардан кейін қанды ұйытушы К-
витаминіне тәуелді факторлар деңгейінің күрт жоғарлауына әкеліп соқтырады. 
НГрА ерте түрі әдетте анасына дәрі-дәрмектер (құрысуға қарсы, оралды 
антикоагулянттар, антибиотиктер әсіресе бауырға уытты әсер ететіндері) тағайындалғанда 
өрбиді. Бірақ айта кету қажет геморрагиялық синдром өмірінің алғашқы күндері тек қана 
К витаминінің жеткіліксіздігіне байланысты емес болуы мүмкін. Анасының босанар ал-
дында қабылдаған ацетилсалицил қышқылы ЖТН-де қан ағушылықты туғызуы ықтимал. 

189 
Өйткені бұрыннанда белгілі аспириннің және осы топқа жататын дәрілердің жағымсыз 
әсері, олардың тромбоциттар қызмет белсенділігінің тежегіш қасиетіне байланысты. 

жүктеу/скачать 11,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: