педагогикалық
талдау
(
оқу
процесін
,
тəрбие
жұмыстарын
,
білім
мекемесінің
материалдық
қорын
,
қаржы
-
экономикалық
жағдайын
педагогикалық
мамандар
мен
тəрбиеленушілер
құрамын
жетілдіруге
байланысты
зерттеулер
жəне
талдаулар
,
нақты
қорытындылар
жасап
,
ұсыныстар
беру
).
Жоғарыда
аталған
қызметтер
жөнін
талдау
арқылы
басқару
мазмұнын
екі
жікке
келтіруге
болады
: 1)
ұйымдастыру
-
бақылау
жұмыстары
(
басқарымдағылардың
іс
-
əрекеттеріне
жетекшілік
:
тапсырма
беру
,
талаптар
қою
,
күштерін
біріктіру
,
жұмыс
барысын
қадағалау
,
марапаттау
жəне
т
.
б
.)
жəне
2)
басқарушылар
іс
-
əрекеттері
(
мақсаттар
айқындау
,
ынталандыру
,
қаржы
көздерін
табу
,
ұжым
құрылымын
жүйелеу
,
іс
-
əрекеттердің
технологиялық
негізін
қалау
).
Педагогикалық
басқару
əдістері
көзделген
мақсаттарға
жету
жəне
басқару
қызметтерін
іске
асыру
құралдары
ретінде
қарастырылады
.
Басқару
əдістерінің
негізгі
топтары
төмендегідей
:
-
педагогикалық
қызметкерлерді
экономикалық
тұрғыдан
қызықтыру
(
еңбек
саны
жəне
сапасына
орай
,
категориялары
мен
атақ
-
дəрежелеріне
сəйкес
жалақы
беру
);
-
əкімшілік
–
ұйымдастыру
əдістері
(
орындаушылар
қызметтерінің
шек
-
өлшемін
белгілеу
,
көрсетпелер
,
нұсқаулар
,
бұйрықтар
беру
жəне
т
.
б
.);
-
психологиялық
–
педагогикалық
ықпал
жасау
(
кеңес
,
өтініш
,
тілек
білдіру
,
алғыстар
жариялау
)
жəне
əсерлендіру
(
шуақты
психологиялық
климат
қалыптастыру
,
шығармашылық
пен
ынталылық
сезімдерін
көтеру
,
білім
мекемесінің
əлеуметтік
даму
болашағы
жөніндегі
болжамдармен
таныстыру
);
-
қоғамдық
ықпалдарды
пайдалану
(
педагогтар
мен
оқушыларды
білім
мекемесін
басқаруға
араластыру
);
-
қоғамдық
əсер
əдістері
(
ұжымда
демократияны
нығайтып
,
басқалармен
қатынаста
шыдамдылық
сақтау
,
мекеме
қызметкерлерінің
беделі
мен
мəртебесін
ұлықтау
).
Соңғы
жылдары
мектепте
психологиялық
қызметтің
қалыптасуымен
жаңа
басқару
əдістері
пайда
бола
бастады
.
Оқу
-
тəрбие
ақпараттарымен
жұмыс
жүргізуші
қызметкер
оларды
жинау
,
өңдеу
,
сақтау
жəне
пайдалану
тəсілдерін
жақсы
білгені
жөн
.
Мектеп
басшысы
,
менеджер
өз
қызметінде
бақылау
,
анкетті
сауалнама
жүргізу
,
тестілеу
,
нұсқау
жəне
əдістемелік
материалдармен
жұмыс
жасау
əдістерін
белсенді
қолдана
білуі
шарт
.
Мектеп
əкімшілігінің
күш
-
қуаты
басқарудың
мектепішілік
ақпараттық
технологиясын
нақтылап
,
тəжірибеге
ендіруге
жұмсалуы
тиіс
.
Бұл
технологиялар
басшыларға
да
,
əр
мұғалімге
де
таныс
болуы
міндетті
.
Басқаруды
ұйымдастыру
формалары
əрқилы
құрылым
жəне
бағыттарда
болуы
мүмкін
:
нұсқау
-
əдістемелік
,
теориялық
семинар
,
оқушылар
ұжымының
отырыстары
,
педагогикалық
кеңестер
,
əдістемелік
бірлестіктер
,
ұстаздық
,
мектеп
конференциялары
,
педагогикалық
оқулар
,
ата
-
аналарды
педагогикалық
жаппай
сауаттандыру
.
Əлеуметтік
–
психологиялық
əдістерді
іске
асыру
формалары
мектептің
ішкі
тəртіп
Ережелерінде
көрсетіледі
немесе
мектеп
Жарғысына
ендіріледі
.
Сонымен
,
мектеп
басқарымын
ұйымдастырудағы
маңызды
жағдай
–
педагогикалық
басқару
жүйесінің
қалыпты
күйге
келіп
,
əрекетшеңдік
жағдайында
болуы
жəне
оны
іске
асыру
жолдарын
əрбір
басшының
жіті
білуі
.
Сұрақтар
мен
тапсырмалар
1.
Педагогикалық
жүйе
сипатындағы
мектептің
негізгі
белгілерін
атаңыз
.
2.
Осы
заманғы
мектепті
ғылыми
тұрғыдан
басқарудың
мəні
неде
?
3.
Мектептің
педагогикалық
жүйесін
басқарудың
негізгі
əдістеріне
сипаттама
беріңіз
.
4.
Басқару
қызметтерінің
түрлері
қандай
?
5.
Мектеп
педагогикалық
жүйесін
басқару
принциптерін
атаңыз
.
20-
дəрісбаян
.
Мектеп
дамуына
байланысты
инновациялық
процестерді
басқару
Жоспары
1.
Инновациялық
процестерді
басқару
2.
Мектепішілік
басқарудағы
тың
енгізулер
бағдары
20.1.
Инновациялық
процестерді
басқару
«
Инновация
»
термині
жаңашылдық
,
өзгеріс
,
қандай
да
жаңалық
ендіру
дегенді
аңдатады
.
Педагогикалық
процеске
байланысты
бұл
түсінік
оқу
жəне
тəрбие
жұмыстарымен
мұғалім
жəне
оқушының
бірлікті
іс
-
əрекеттерін
ұйымдастыру
мақсаттарына
,
мазмұнына
,
əдістері
мен
формаларына
енген
,
енетін
жаңалықтардан
хабар
береді
(
ғылыми
рəміз
ретінде
бұл
терминді
аудармасыз
,
өз
күйінде
қолданғанды
жөн
көрдік
).
Инновация
,
сонымен
,
жаңалық
жеткізуші
,
жаңаланып
жатқан
жүйеге
өзгеріс
беретін
құрал
.
Жаңалығы
болмаған
инновация
мəнсіз
.
Инновациялық
маңызға
ие
болмаған
жаңалық
іс
-
əрекет
қалпын
жақсартудың
дерексіз
(
абстракт
),
болмысқа
жарасымы
жоқ
құрғақ
теория
.
Басқарудағы
жаңалықтар
мен
инновациялар
əрқилы
даму
,
тіршілік
сатылары
мен
қисынды
құрылымдарды
қамтиды
.
Өз
даму
айналымында
инновация
белгілі
кезеңдерден
өтеді
:
идеяның
туындауы
,
мақсат
белгілеу
,
жаңалық
идеясын
ойластыру
жəне
əрекет
бабына
келтіру
,
жаңалықты
іске
асыру
,
тарату
жəне
тоқырау
(
жойылу
).
Инновациялардың
іске
асып
бару
кезеңдері
жаңалықты
қабылдап
,
игеруші
ұжымның
даму
кезеңдерімен
тығыз
байланыста
.
Жекеленген
басқарым
инновацияларының
жиынтығы
мектепті
басқарудың
жалпы
инновациялық
процесін
құрайды
,
ал
ол
өз
кезегінде
аудан
,
аймақ
,
республикалық
білім
жүйесінде
жүріп
жатқан
кең
ауқымды
инновациялық
кешендердің
құрамынан
орын
алады
.
Инновациялық
процесс
–
бұл
күнделікті
тəжірибеде
өз
алдына
бөлек
жаңалық
ретінде
танылған
нақты
да
соны
ауқымды
бірлігі
.
Мектеп
басшысының
айналысатыны
да
осы
үлкен
,
кең
шеңберлі
процесс
.
Инновациялық
тəртіп
пен
кейіп
өріс
алған
жағдайларда
оқушылардың
да
,
педагогтардың
да
тұлғалық
бой
тіктеуге
,
өз
мүмкіндіктерін
іске
асыруға
болған
ынта
-
ықыласы
белсенді
даму
арнасына
түседі
.
Бұл
педагогикалық
процесс
қатысушыларының
өзара
қатынасында
көрініс
береді
.
Инновациялық
процесс
нəтижесі
–
қолданымға
енген
теориялық
та
,
практикалық
та
жаңа
идеялар
.
Мұғалім
бұл
орайда
жаңалық
авторы
,
дайындаушысы
,
зерттеушісі
,
пайдаланушысы
жəне
насихаттаушысы
сипаттарын
бірдей
алады
.
Ал
бұл
қызметтерге
қатысты
басқару
жұмыстары
соны
тұжырым
,
теория
,
идея
,
технология
,
əдістеме
жəне
озат
педагогикалық
тəжірибелерді
қандай
да
мақсатқа
орай
бағалауды
жəне
кəсіби
іс
-
əрекетте
пайдалануды
қамтамасыз
етеді
.
Қоғам
,
мəдениет
жəне
білімнің
бүгінгі
даму
жағдайында
педагогикалық
іс
-
əрекеттегі
инновациялық
бағыттардың
қажеттігі
бірнеше
шарттардан
туындап
отыр
.
Олар
:
-
əр
текті
оқу
орындарындағы
білім
беру
жүйесінің
,
əдіснамасының
жəне
оқу
-
тəрбие
процесін
ұйымдастыру
технологияларының
жаңалануы
;
-
білім
мазмұнының
күшті
адамилық
(
гуманитаризация
)
сипат
алуы
;
-
оқу
пəндері
көлемінің
үздіксіз
өзгеріп
баруы
;
-
оқудың
жаңа
ұйымдастыру
формалары
мен
технологияларын
ұдайы
іздестіруді
қажет
ететін
жаңа
оқу
пəндерінің
енгізілуі
;
-
мұғалімдердің
педагогикалық
жаңалықтарды
меңгеруі
мен
қолдануының
өзіне
болған
қатынастар
сипатының
өзгеруі
;
-
жалпы
білімдік
оқу
мекемелерінің
нарықтық
экономикаға
бет
бұруы
;
-
жаңа
оқу
орындары
,
олардың
арасында
мемлекеттік
емес
білім
ордаларының
құрылуы
;
Күнделікті
тəжірибеде
инновациялық
процестер
сипаты
күтілген
нəтижелер
мазмұнымен
,
енгізілудегі
ұсыныстардың
күрделілік
жəне
тыңғылық
дəрежесімен
,
сондай
-
ақ
мектеп
мұғалімдерінің
инновациялық
іс
-
əрекетке
дайындық
дəрежесімен
анықталады
.
Соңғы
нəтижеге
болжам
жасай
отырып
,
мектептегі
инновациялық
процесті
басқаруда
осы
қызметтің
негізгі
бөлімі
ұжымдық
талқыға
түседі
.
Бағдарламалы
инновацияға
байланысты
өте
ірі
шаралар
топтық
əдіспен
дайындалады
.
Нақты
бағдарлама
түзіліп
,
онда
ұжымдағы
əрбір
мүше
іс
-
əрекетінің
бастау
бағыты
көрсетіледі
,
соңғы
нəтиже
болжамы
түзіледі
,
көзделген
мақсаттың
іске
асу
мерзімі
айқындалады
,
бар
жағдай
-
шарттардың
жақсылана
түсуі
қамтамасыз
етіледі
.
Инновациялық
процестерді
басқаруда
нəтижеге
бақылау
жасау
үлкен
маңызға
ие
.
Бақылаудағы
міндеттер
:
-
жеткен
нəтижелерді
бағамдық
талдауға
салу
,
білімдік
іс
-
əрекет
процестерін
реттеуге
байланысты
жұмыстар
жүргізу
үшін
қажетті
тұжырымдар
жасау
;
-
ұжым
кейпі
мен
іс
-
əрекеттеріне
түзетулер
енгізу
мақсатында
инновациялық
процестің
барша
қатысушыларының
қызметтері
мен
жұмыс
нəтижелеріне
баға
беру
;
қорытындылар
шығару
;
-
кешенді
–
мақсатты
бағдарламаға
сəйкес
инновацияларды
басқару
нəтижелерін
бағалау
жəне
басқару
ықпалдарын
ретке
келтіруге
орай
ұсыныстар
беру
;
-
инновациялық
процесс
қатысушыларын
ақпараттандыру
мен
ынталандыру
үшін
тура
жəне
кері
байланыс
өзектерін
қалыптастыру
.
Мектепті
басқару
сол
мекеменің
бұдан
былайғы
тіршілік
нəтижесіне
үлкен
ықпалын
тигізеді
.
Достарыңызбен бөлісу: |