Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету

438
 
 
Фолий-тапшылықты анемия
Фолий қышқылы 
(В
с
-витамині
(ағылш. chicken – балапан) 
немесе В
9
-витамині) 
 
ҥш бӛлшектен: глутамин қышқылынан, 
параминобензой 
қышқылынан 
және 
птеридин 
сақинасынан 
тҧрады. 
Фолий 
қышқылының 
қосындылары 
кӛкӛністерде, 
Кобаламин тапшылығы 
Метионинсинтаза 
ферментінің белсенділігі 
тӛмендеуі 
Метилтетрагидрофолий 
қышқылы 
тетрагидрофолий 
қышқылына айналмауы 
Жүйке тінінде метилмалонил-
КоА жиналып қалуы 
Метилмалонил-коэнзим-А-
мутаза ферментінің белсенділігі 
тӛмендеуі 
Жүйке жүйесінің қызметтері 
бұзылуы, сезімталдықтың 
бұрмаланулары 
ДНҚ молекуласы түзілуі 
азаюы 
Дезоксиуридиннен 
дезокситимидин түзілуі 
бұзылуы 
Ас қорыту жолдарында 
атрофиялық қабынулар 
дамуы 
Мегалобластық 
анемия дамуы 
Үлкен алып 
жасушалардың пайда 
болуы 
Жасушалардың митоздық 
бӛлінуі S-фазасында 
тоқтауы 
Жүйке талшықтарында 
миелин қабықтардың 
жоғалуы 
Қанықпаған май 
қышқылдарының алмасуы 
бұзылуы 

439
жидектерде, етте, бауырда, ашытқыда т. б. тағамдарда кӛп 
болады. Бірақ тамақты пысыру кезінде олардың жартысынан 
кӛбі жоғалады. Фолий қышқылы негізінен ҧлтабарда және 
ашішектің жоғарғы бӛліктерінде сіңіріледі. Оның қандағы 
деңгейі 
тамақтану 
тҥрінен және ішектер мен бауыр 
арасындағы 
қарым-қатынастың 
дҧрыстығынан 
байланысты 
болады. Тамақ қабылдауды кҥрт тоқтатқаннан кейін ҥш апта 
ішінде оның тапшылығы дамиды. 
Этиологиясы. 
Фолий-тапшылықты анемияның дамуы мына 
себептерден болуы мҥмкін:
● тағаммен фолий қышқылының организмге аз тҥсуінен; 
әдетте бҧндай жағдай дҧрыс қоректенбейтін адамдарда 
(маскҥнемдерде, нашақорларда, кӛкӛністер мен жидектерді аз 
қабылдайтын қарт адамдарда) кездеседі; 
● 
оның 
ашішек 
қабынулары 
кездерінде 
сіңірілуі 
бҧзылуынан; 
мәселен, 
спру 
– 
деп 
аталатын, 
іштің 
кӛбіктеніп, қатты ӛтулерімен кӛрінетін, ауру кезінде, 
энтериттер кездерінде байқалады; 
● әйелдердің жҥктілігі кезінде фолиий қышқылына 
мҧқтаждық артып кетуінен; 
● эритроциттердің артық ыдыраулары кездерінде және 
гемодиализбен емделіп жҥрген науқастарда фолий қышқылы 
организмнен кӛптеп жоғалтылуынан; 
● фолий қышқылының организмде пайдаланылуы немесе оның 
сҥйек кемігіне жеткізілуі бҧзылудан. 
Патогенезі. 
Организмде фолий қышқылының алмасуы В
12
-
витаминімен 
тығыз 
байланысты. 
Сондықтан 
кобаламин 
жеткілікті болып, фолий қышқылының тапшылығынан оның 
белсенді 
коферменті 
тетрагидрофолий 
қышқылының 
жеткіліксіздігі дамиды. Осыдан ДНК молекуласының тҥзілуі 
бҧзылады, жасушалардың бӛлініп кӛбеюі азайып, сҥйек 
кемігінде және басқа тіндерде алып жасушалар пайда болады. 
Сол себептен сҥйек кемігінде қан ӛндірілу эритробластық 
тҥрден 
мегалобластық 
тҥрге 
айналады 
(В
12
-витамин 
тапшылықты анемияның даму жолдарын қараңыз), ас қорыту 
жолдарының кілегей қабықтарында эпителий жасушаларының 
ӛсіп-ӛнуі тежеледі, атрофиялық қабынулар дамиды. 
Бҧл анемия кезінде кобаламин жеткілікті болуынан 
метил-малонил-коэнзим А-мутаза ферментінің белсенділігі 
қалыпты болады. Сондықтан фолий-тапшылықты анемия кезінде 
жҥйке жҥйесінің 
бҧзылыстары байқалмайды. В
12
-витамин 
тапшылықты және фолий қышқылы тапшылықты анемиялардың 
айырмашылықтарын -кестеден қараңыз.
- кесте 

жүктеу/скачать 6,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: