Павлодар қаласы №25 жалпы орта білім беру мектебі Теміржанова Меруерт Әсетқызы қазақ тілі мен әдебиеті пәндерінің мұғалімі
жүктеу/скачать 121,06 Kb.
|
Сын т ойлау жайлы материалдар
- Бұл бет үшін навигация:
- Менің алдымдағы басты мақсатым
- Әрбір сабақтағы ұстанымдарым
- Диалогтік оқытудың нәтижесінде
3.Қорытынды кезеңі:
Осындай сабақ барысында оқушылар өздерінің, бір-бірінің ой-пікірлеріне сын көзімен қарай отырып, жаңа тың идеялар туғызады. Сабақтар баланың танымдық белсенділігін арттыруға, өз бетінше білім алуына, шығармашылығын қалыптастыруға ықпал етеді. Оқушылар мұндай сабақтарда оқудың қызықты әрі жеңіл өтетіндігін, ұжымды бірлесіп жұмыс жасауға үйрететіндігін, білімнің тереңдігі әрі тиянақтылығы артатыңдығын баяңдайды. Заманымыздың заңғар ойшылы лингвист- ғалым Ахмет Байтұрсынов "Мұғалім қандай болса, мектеп һәм сондай болмақшы. Мұғалім білімді болса, ол мектептен балалар көбірек білім алып шығады "деген екен. Солай болған соң, ең әулі мектепке керегі- білімді, педагогикалық әдістемеден хабардар, жақсы оқыта білетін мұғалім. Қазіргі білім беру саласындағы оқутыдың озық технологияларын меңгермейінше сауатты, жан- жақты маман болу мүмкін емес. Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің интеллектуалдық, кәсіптік, адамгершілік, рухани, азаматтық және басқа да көптеген адами келбетінің қалыптасуына әсерін тигізеді, әрі өзін- өзі дамытып, оқу- тәрбие үдерісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі. Еліміздің ертеңі жас ұрпақты тәрбиелеуде ұстаздар сан түрлі әдіс- тәсілдер қолдануда. Қазіргі таңда мұғалімдер алдында білім жүйесін, заман талабына сай үйлестіре, жаңа үлгіде жүргізу міндеті туындап, білімге, бүкіл оқу- әдістемелік жүйеге жаңа талаптар қойылуда. Мұғалімнің білім беруі мен оқытудың қазіргі замандағы әдістері негізгі жеті модульге бөлінетіндегі баршамызға аян. Күнделікті тәжірибеміздегі сабақтарда жеті модульді де қолдануға тырысамыз. Соның ішінде өзім сабақ беретін пәндерім қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарымда көп қолданатын тәсіл- білім беру мен білім алудағы жаңа тәсілдер- "Диалог негізінде оқыту және оқу" . Білім беру мен білім алудағы жаңа тәсілдер - " Диалог негізінде оқыту және оқу " және "Қалай оқыту керектігін үйрету" деген атауларға негіз болып, соны кеңінен қарастыратын модуль. Білім беру мен білім алу барысында оқушылардың өзара білім алмасуын, оқушы мен мұғалімнің арасындағы байланыстың негізгі құралы бұл- диалог екенін меңзейді. Яғни, осы диалог сабақ барысында тиімді қолданылса, оқушылар өздерінің ойларын, көзқарастарын жан- жақты, еркін айтуына, ойының дамуына, өзіндік "менің" қалыптастыруына көмектесетін тәсілдердің бірі деп білемін. Ал "Қалай оқыту керектігін үйрету" оқушылардың алған білімдерін есте сақтап, қосымша өздігінен ізденіп оқуға, яғни, білім жинау жауапкершілігін түсінуге мұғалім қандай іс-әрекет жасауын қарастырады. Менің алдымдағы басты мақсатым-шығармашылығы жоғары тұлғаны қалыптастыру. Осы мақсатыма жету үшін озық тәжірибелі педагогтардың іс-тәжірибесі, озық педагогикалық техногияларды басшылыққа алу көп нәтиже береді. Бүгінгі өмір талабына сай баланы жеке тұлға ретінде тәрбиелеуде қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің маңызы зор екендігі баршамызға мәлім. Оқутыдың жаңа мүмкіндіктері арқылы ұлттық өнеріміздің, мәдениетіміз бен дәстүріміздің алдыңғы қатарлы үлгілерін, тіліміздің орасан зор байлығын жас жеткіншіктердің жан дүниесіне сіңіру, арқылы әлемдік руханиятқа, өркениеттің өріне шығып, одан нәр алу- бүгінгі күн талаптарының маңыздысының бірі. Мен ҚР педагог қызметкерлерінің І (бірінші) деңгей бағдарламасы бойынша біліктілігін арттыру курсынан өткеніме қуаныштымын. Себебі педагогикалық тәжірибеме қосымша жаңалық енді, өзгеріс, ізденіс пайда болды, оқушыларға деген көзқарасым өзгерді. Өзім сабақ беріп жүрген сыныптарда Кембридж тәсілі негізінде мектеп ішінде бірнеше ашық сабақтар және мұғалімдер арасында түрлі тақырыпта коучинг жүргізіп, педагогикалық кеңесте мұғалімдермен тәжірибе бөлістім. 6 "Ә", 6 "Б" сынып оқушыларымен сабақта топтық жұмыстарды жиі қолданғандықтан олар тақырыпты қалай оқу керектігіне машықтанып қалды. Топқа бөлудегі жаңа әдістер оларға ұнайды, бас кезінде өздері қалағандарымен отырғысы келіп, нашар оқушылардан қашқақтаған еді, қазір оқушылардың белсенділігі артқандығы соншалық олар топта кіммен болатындығын ұмытып, қандай тапсырма орындайтындықтарына мән беретін болды. «Оқушы — оқушы» қатынасына түсе отырып, негізделген дәлелдерді әзірлеуде және қадағаланатын оқиғаларды сипаттауда түрлі мүмкіндіктерге ие болатындығын түсінді. Тіл ұлттың аса ұлы игілігі, әрі оның өзіне тән ажырағысыз белгісі және тіл қай ұлтта , қай өлкеде болса да қасиетті, құдіретті. Ол адамға ана сүтімен еніп, қалыптасады, сондықтан болар, тіл байлығы әрбір елдің ұлттық мақтанышы. Ол атадан балаға мирас болып қалып отырған баға жетпес мұра. Әрбір сабағыма дайындықты баланы осы мұраны көзінің қарашығындай қорғауға бағыттаудан бастаймын. Әрбір сабақтағы ұстанымдарым: - бүгінгі сабақта оқушы нені білгісі келеді? -жаңа материалды бала санасына қалай жеткізу керек? -жеткіншек білімді өз дәрежесінде меңгерді ме, мен ұстаз ретінде балаға жаңа материалды толыққанды меңгерте алдым ба? "Әлемнің тізгіні- білімдінің қолында" демекші, баланың өзіне деген сенімін туғызып, өз бетімен білім алуға, ізденуіне деген ықыласы мен іскерлігін, оқу- танымдық ынтасы мен шығармашылық қабілеттерін жетілдіруге әр жеке тұлғаны жан- жақты етіп дамытуға негізделген білім көзі болып табылады. Диалогтік қарым- қатынаста оқу материалы диалогқа түсудің әрі құралы, әрі нысаны ретінде қолданылып, оқыту коммуникативтік технология сипатына ие болады. Диалогтік қарым- қатынас - екі я одан да көп тұлғалардың тіл үйрену мақсатында сөйлесу, әңгімелесу, тіл қатысу үдерісі. Диалогтік қарым- қатынас оқытудың субьект- субьект қағидасының орындалу шарты ретінде де қаралады. Диалогтік оқытудың нәтижесінде: ұжымда, оқытушы, оқушы арасында бәсеке туады. оқушы өз бетімен ізденеді, шығармашылық ізденімпаздық қабілеті ашылады. Әдебиет пәнінде диалогтік әңгімелесудің үш түрі де кеңінен көрініс табады: әңгіме - дебат- бұл әдіс орта бірлесуден гөрі көп жағдайда бәсекелестікке бағытталған, сондықтан сыныптағы ең көп сөйлемейтін оқушының өзі өз пікірін толық білдіріп, өз ойын дәлелдейді. Бұл- баланың тілін дамытады, өзіндік ой- пікірін айту мәдениетін арттырады. Ал әдебиет пәнінде бұл әдіс ең қажет әдістердің бірі. топтық әңгіме- әңгіме білім алмасу бағытында жүргізілгенмен , оған қатысушылардың өзгелер ұсынған қандай да болсын идеяларды төзімділікпен тыңдауы маңызды болып саналады. зерттеушілік әңгіме- топтағы қатысушылар сұрақ қояды және айтқандарын дәлелдейді, топ арасында ортақ келісімге жетуге тырысады. Сыныпты жалпы тұтас топ ретінде оқыту кезінде қол көтерген оқушылармен ғана емес, сыныптағы түрлі оқушылармен сөйлесуге мүмкіндік жасаса, мұғалімнің оқушылардың түсінуін нақтырақ бағалай алатыны туралы ойлауға түрткі болады. Сыныптағы оқушылардың бірлескен сұхбаты үлкен пайда келтіретіндігін көрсететін мына жағдайлардан аңғаруға болады: - әр оқушы тақырып бойынша өз ойын айтуға толық мүмкіндік алады; - басқалардың идеяларын тыңдайды, талдайды, талқылайды; - өз идеяларын дәлелдеуге талпынады, пікір таластырады; - мұғалім әр оқушысына толық баға беріп, олардың деңгейлерін анықтай алады. Жаңа тақырыпты меңгертуде диалогтік оқыту барысында Блум өлшемдеріне сәйкес сұрақтардың да маңыздылығы жоғары. Мұғалім төменірек ойлау деңгейінен жоғарырақ ойлау деңгейіндегі сұрақтарды оқушыларға көбірек бере отырып, балалардың білімін, түсінігін тексереді, бұл жаңа тақырып негізінде тұжырымға келуге көмек көрсетеді деген ойдамын. Мұғалім мен оқушы арасындағы, оқушы мен оқушы арасындағы диалог арқылы шәкірт жаңа білімді алуға белсене қатысып, мұғалім қойған сұрақтарға өз бетімен жауап беруге үйренеді. Диалог барысында мұғалім оқушылардың білімі мен тәжірибесіне сүйеніп, олардың жаңа білімді түсінуін, қорытынды жасауын жеңілдетеді. Бірлескен іс- әрекет арқылы оқушылар өздері еңбектеніп, ойланып жаңа білімді игереді. Сабақ барысында оқушыларға жауап беруге уақыт беру керек және мүмкін болса, бұдан кейінгі сұрақтар мен жауаптарды олардың ойларына қарай ойластырып құрған дұрыс. Сонымен қатар шәкірттермен жақсы қарым- қатынас, тілдік дағдылар, түсіністікпен қарау да өз нәтижесін беріп жатады. Сабақ барысында оқушы- басты тұлға, басты кейіпкер. Ол білім алу үшін терең ойланып, ізденеді, зерттеу дағдыларын игереді. Сабақтарым негізінен диалогке құрылады. Диалог барысында балаларға баламалы мүмкіндіктер беріліп, басқа адамның көзқарасын тыңдап, өзінің тұжырымдамалық түсінігін тереңдетіп, дамуын ынталандыратын әдістермен қарастыру ұсынылады. Оқушылар өздерінің құрдастарымен, сарапшылармен диалог жүргізу барысында тәжірибе жинақтап және ой- әрекетінің жоғары деңгейіне көтерілуге талпына отырып, баламалы мүмкіндіктер туралы сын тұрғысынан ойлап, зерттеу жүргізуге қабілетті бола түседі. Түсінуді басты назарда ала отырып, ынтымақтастықпен білім алу немесе мәселені шешу үдерісі оқушылардың тиімді дәлелдерді жүйелеу қабілеттерін жоғарылатады. Мен құрған сабақтарда диалог жүргізудің ережелері туралы келісім бар, сыныпта диалогтік үлгі құрылған, оқушылар бір- бірімен жаңа және ең тиімді тәсілді іздестіреді және мағына құрудың бірлескен тәсілдерімен әрекет ете отырып, жұмыс істеуге тырысады. Мен оқушылардың қызығушылығы мен әр оқушының ерекшелігін түсініп, олардың қарым- қатынасы мен эмоцияларына зейін аударып отырамын. "Оқушы мен оқушы" немесе "оқушы мен мұғалім" арасындағы диалогті дұрыс жолға бағыттау арқылы көп нәтижелерге қол жеткіздім. Оқушылардың жарыса диалогтік әңгімеге түсуі, жаңа сабақты қызығушылықпен игеруі, белсенділігі төмен оқушылардың ашылуы мен үшін ерекше қуаныш болды. Жалпы сын тұрғысынан ойлайтын оқушылар белсенді болады, олар сұрақ қойып, мағынаны анықтау үшін дәлелдер айтып, саналы түрде мақсатқа жету жолын таңдайды және олар өзгерістерге ашық болады. Бала сын тұрғысынан ойлана отырып, өз пікіріне ең ұтқыр түсініктеме табады, кез келген проблемада жауаптар емес, сұрақтар табуға ұмтылады. Дәлелдермен сөйлеп дағдыланады. Барлық жасалған қорытындыларды бағалай біледі, дәлелдердің маңыздылығы мен деңгейін түсініп қолдай алады.Басқа да болжам, мүмкіндіктердің болуын және оның орынды екенін, артықшылығын мойындайды. Барлық айтылған көзқарас пен дәлелдерді есепке алып, көңіл бөледі. Сонымен қатар, мен әр сабағымнан кейін рефлективтік есеп бере отырып, әр оқушының ерекшелігін және өзіме қажетті жаңа ақпараттарды біліп отырамын. Соған орай келесі сабағымды ұйымдастырамын. Рефлективтік есеп жасауға менің кәсіби шеберлігімді жетілдіруде басты рөл атқарды десем болады. Бұрынғы күндерде назардан тыс қалатын талай нәрсе ашылып, сабағымның нәтижелі өтуіне, әр оқушының мүмкіндігін сарқа пайдалануға ұмтылудамын. Ал оқушының не үйренгені туралы сын тұрғысынан ойлауда рефлективті білім білім беруге жатады. Оқушылардың өзін- өзі бағалауын ұйымдастыру арқылы да көп нәрсеге басқаша қарауға үйренеді. Өзін- өзі бағалау жұмысының бастапқы кезеңінде оқушылардың қиналғанын байқадым. Бірақ бұл тәсіл нәтижелі болды. Оқушылар өзінің кемшілігін білу арқылы келесі сабақтарға бағыт, жоспар құра алды. Яғни, олар өз- өздеріне есеп бере отырып реттелді. Ал топтық жұмыс барысында құрылған топ ережелері топ ішінде оқушылардың өздік реттелуіне көп септігін тигізді. Топпен жұмыс барысында ынтымақтастық атмосфераның құрылғаны да байқалды. Ұстаз үшін ең басты мәселе – оқыту әдісін дұрыс таңдау. Жаңа педагогикалық технологиялар оқушының жеке тұлғалық күшін арттырып, шығармашылық ойының дамуында басты рөл атқарады. Оқушының жан-жақты дамып, жетілуіне, шығармашылықта жұмыс істеуге бейімделуіне, топта, жұпта жұмыс істей алу қажеттілігіне жетелейтін бірден- бір әдіс. Жаңа технологияларды меңгеру мұғалімнің зияткерлік, кәсіптік, адамгершілік, рухани, азаматтық және басқа да көптеген адами келбетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі. Қазіргі кезде ғылым мен техниканың даму деңгейі әрбір оқушыға сапалы және терең білім беруіне жағдай жасап отыр. Мұғалім әңгімелейді, түсіндіреді, ал оқушы тыңдайды, қабылдайды, ойлайды, т.б. таным әрекеттерін жасайды. Менің мақсатым қазақ әдебиеті сабағында диалогтік оқыту модулін қолданудың тиімді жолдарын анықтау. Ең бастысы, қазақ әдебиеті сабағында диалогтік оқыту модулін қолдануда өзіме ыңғайлы әдіс-тәсілдерін таңдап алдым. Сол тәсілдерді қолданып сабағымды жүргізе бастадым. Әр сабағымды ең алдымен оқушыларды ойландырып, әр түрлі тәсілмен 3-4 топқа топтастырудан бастап және топ басшысына лайық оқушыны тауып отырамын. Мысалы топқа сандарды табу арқылы бөлуде, бірінші болып топтасқан топты «Жарайсыңдар!», «Керемет!» деп мадақтап, бағалап отырудың артығы жоқ. Топ ережесін сақтап отыруға да оқушыларды дағдыландыра бастадым. Ең бірінші күнделікті сабақ жоспарын басқаша жазудан бастадым. Күнделікті сабақ жоспары үш бөлімнен тұрады: I. Қызығушылықты ояту II. Мағынаны тану III. Толғаныс Қызығушылықты ояту бөліміне үлкен мән беремін. Балалардың қызығушылығын оятып, психологиялық жағдай қалыптастыру үшін көптеген ойын түрлерін,тренингтер қолданамын. Ол ойындар жаңа сабақтың тақырыбымен ұштасып жатуы керек. Енді сабақ өткізу іс-тәжірибеме тоқталсам. Сабақтың тақырыбы: Сүйінбай Аронұлы "Жақсы мен жаман адамның қасиеттері" Сабақтың мақсаты: Білімділік: Жетісудың ақындарының алтын діңгегі Сүйінбай Аронұлының өміршең өнері жайлы сыр шерту, өлеңнің мағынасын ашып түсіндіру. Дамытушылық : өлеңді мәнерлеп оқуға, оқушының сөйлеу тілін дамыту, өзіндік пікір, ой қорыта білуге жетелеу Тәрбиелік : оқушыларды жаман қасиеттен бойын аулақ ұстап, жақсы қасиеттерді бойына сіңіріп, жақсы адам болуға тәрбиелеу, адамгершілік асыл қасиеттерді бағалау. Сабақтың барысы. I. Ұйымдастыру: кіріспе. «Жылы лебіз» стратегиясы: Оқушылар бір - біріне жақсы қасиеттерін айтып гүл сыйлайды. Мысалы: «Мейірімді Альмираға», «Аңқылдақ Дариғаға», «Елгезек Алмасқа» т. б. Үй тапсырмасы: 1-топ: Дулат Бабатайұлының өлеңі неліктен "О, Ақтан жас, Ақтан жас..." деп аталды, өлең бойынша жай жоспар құру: жүктеу/скачать 121,06 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|