ПӘнінің ОҚУ-Әдістемелік кешені «Жоғары молекулалық қосылыстар химиясы» 5В072100 – «Органикалық заттардың химиялық технологиясы» мамандығы үшін ОҚУ-Әдістемелік материалдар
жүктеу/скачать 2,77 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Микромодуль 4 – Полимерлер синтезі Дәріс 15, 16 - Полимерлеу
4. Кристалды полимерлердің аморфты полимерлерден ерекшелігі оның макромолекулалары жоғары реттілікпен орналасқан. Полимердегі кристалдық торлар сегменттердің қозғалысын тежейді. Кристалды полимерлердің деформациялану қабілеттігі оның кристалдану дәрежесіне байланысты. Таза кристалды полимерлерде сегменттер макромолекула бойында дұрыс бағдарланған, сондықтан олардың ретті қалыптасуына қосымша күш қажет емес. Сырттан берілген жылу бүкіл макромолекуланы жылулық қозғалысқа келтіргенше полимер сыртқы пішінін өзгертпейді. Мұндай полимерлер жоғары эластикалық күйге келмей, балку температурасынан кейін бірден тұтқыраққыш күйге өтеді. Дәріс материалдарын игергеннен кейін білуге қажетті негізгі түсініктер: кристалдық полимерлердің ерекшеліктері, полимерлердің молекуладан ірі құрылымы, кристалдану кинетикасы Өзін өзі бақылауға арналған сұрақтар:
Кристалдық полимерлердің құрылымын сипаттаңыз. Кристалдық полимерлердің аморфты полимерлердің айырмашылығы неде? Кристалдық полимерлердің молекуладан ірі құрылымның құрылысы? Кристалдану кинетикасын анықтау үшін қандай әдістерді қолданады? Ұсынылған әдебиеттер: 1. Семчиков Ю.Д. Высокомолекулярные соединения: Учебник для вузов. М.: Академия, 2010.368 с. С.144-147 2. Жоғары молекулалық қосылыстар химиясы. Авторлар ұжымы.Алматы: Санат. – 1995. 124-130 б 3. Стрепихеев А.А., Деревицкая В.А. Основы химии высокомолекулярных соединений: Уч. пособие. М.: Химия, 1976. С.61-80 4. Киреев В.В. Высокомолекулярные соединения: Учебник для вузов. М.: Высш.школа, 1992. С.439-458 5. Шур А.М. Высокомолекулярные соединения: Уч. Пособие. 3-е изд., перераб. и доп. М.: Высшая школа, 1981. С.425-458 Микромодуль 4 – Полимерлер синтезі Дәріс 15, 16 - Полимерлеу Дәріс жоспары: Радикалдық полимерлену. Полимерлену сатылары. Радикалдық полимерленудің кинетикасы Полимерлену дәрежесі Полимерлену тәсілдері Радикалдық сополимерлену «Q – е» Алфрей – Прайс схемасы. 1. Полимерлерді алудың негізгі екі әдісі бар: полимерлену және поликонденсациялану. Полимерлену – мономерлердің активтік орталыққа тізбектеліп қосылуының нәтижесінде макромолекулалардың түзілу процесі. Активтік орталықтың табиғатына байланысты радикалдық және иондық полимерлену деп ажыратады. Радикалдық полимерлену әрқашан тізбекті реакциялар механизмімен жүреді. Сондықтан радикалдық полимерлердің активті орталығы еркін радикал болып табылады. Полимерлену реакциясы үш негізгі сатыдан тұрады: активті орталықтың түзілуі, яғни мономер молекуласын қоздыру арқылы активті күйге ауыстыру; тізбектің өсуі; тізбектің үзілуі. Иницирлеу. Радикалдық полимерленуде иницирлеу деген тізбекті бастап кетуге қажет еркін радикалдар алу. Оның бірнеше әдістері бар: термиялық, фотохимиялық, химиялық. Жиі химиялық иницирлеуды қолданылады. Инициатор ретінде әртүрлі пероксидтер және азоқосылыстар пайдаланылады. Бензоил пероксиды қыздырғанда ыдырайды: C6H5 – C(O) – O – O – C(O) – C6H5 → 2C6H5 – C(O) – O∙ → 2 C6H5∙ + 2CO2 Инициатор молекуласы ыдырағанда радикал түзіледі, ол мономердің екіншілік байланысына қосылып, реакциялық тізбекті бастайды: 
Тізбектің өсуі иницирлеудің нәтижесінде түзілген радикалдарға мономерлердің біртіндеп қосылуынан жүреді. Мұнда кинетикалық тізбектің өсуі материалды тізбектің өсуімен жүреді: RM. + M RMM. + M …………………………….. R – [M]n-2 – M. Үзілу реакциясы деп кинетикалық және материалдық тізбектің шектелу реакцияларын айтады. Үзілу рекомбинациялану немесе диспропорциялану жолымен жүреді.  - рекомбинациялану
 - диспропорциялану.
Тізбек беру реакциясында макрорадикалдар реакциялық ортада болатын мономер, еріткіш, инициатор, полимер немесе басқа қосындылар молекуласынан сутек атомын не басқа атомды үзіп алып, бейтарап макромолекулаға айналады, ал тізбек берілген кіші молекулалық қосылыс радикал түзеді. Тізбек беру реакциясы келесі жолдармен жүруі мүмкін: мономерге беру арқылы, мысалы винилацетат 
Еріткішке беру арқылы, мысалы, толуол 
Немесе арнайы енгізілген заттарға (регуляторларға) беру арқылы, мысалы меркаптандар ~CH2 – C.HX + RSH RS. + CH2=CHX → RSCH2 – C.HX Мұндағы kM, kS – тізбекті берудің жылдамдық константасы жүктеу/скачать 2,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
RMM.
~CH2 – CH2X + RS.