PsA 3209 Педагогикалық акмеология пәні бойынша оқу-әдістемелік кешен
жүктеу/скачать 1,18 Mb.
|
àçàñòàí Ðåñïóáëèêàñû Á³ë³ì æ¼íå ºûëûì ìèíèñòðë³ã³
| Тәрбие тәсілдері.
Педагогикалық әдеп педагогтің тәрбие білімінде, эффектілік және салыстырмалы түрде педагогтің кедергісіз әсер етуі керек. Педагогтің тәрбиелеу барысындағы фактісін, әртүрлі болған жағдайлардың қиындықтарын, әрекеттерін айта отырып тәрбиелейді, бұл тәрбиеленушіге алдын-ала ескерту болып табылады. Тәрбиеленуші фактіге өзінің жеке анлогиялық қорытынды жасап дұрыс баға беріп, әрі қарай өзін дұрыс ұстауына септігін тигізеді. Оқытушы ертегі әңгіме немесе фактілерді мысалға ала отырып, болған жағдайдың орнын көрсете отырып, әдептілік позициясына дұрыс немесе бұрыс қылықтары, бұл ситуация өзін қалай ұстауын айтып отырғаны жөн. Халықтық педагогика осы мақсатта аңыз, ертегілер, мақал-мәтелдердер, жаңылтпаштар т.б айтылды. Астрахандағы жол-көлік техникумында А.М.Гурылев оқытушы жақсы бір жағдайды мысал келтіреді. 1 курста топ ішінде қатысушы Б және мұғаліммен конфликт болды. Бұл топтағы «қиын» қатысушы –жетім болған, мұғалімге қарсы сөйледі. Бұл қылығында техникумнан шығару туралы сөз қозғалды. Өзінің кінәсін мойныдамады. Басқарушылар шешім қабылдауға асыққан жоқ. Ол қатысушы Б –ның тұрмыстық жағдайын ескеріп, тәрбие беріп отырған әжесінің үйімен танысады. Бұл жерде білгендері, бала бірнеше жылдан бері жылы сөз естіп көргеннен болып шықты. Осы жағдайдан кейін оқытушы қатысушы Б-мен жеке сөйлесіп, оған алдында болған сынып жетекшілік альбомын көрсетіп, оқу секторы Олег туралы айтты. Олегтің әкесі әйелін өлтіргенде, яғни Олегтің анасын өлтіргенде, ол 3 жаста болған. Олегті және оның інісін әкесі тәрбиелеген. Үй ішінде жиі ашық болды. Осыған қарамастан Олег техникумді «3-тік » бағасыз аяқтады. Балалардың ортасында және мұғалімдерге құрметті бола білді. Әскерге де барды. Ал қазір көлік тасмалдау институтында сырттай білім алып жатыр.«Сенде осылай бәрі жақсы болады деп сенгіміз келеді. Мен бұған - үміттенем» - оқытушы осылай сөзін аяқтады.Жасөспірімге профилактикалық құқық қорғау кезеңін жүргізді. Қазір ол үлгірімді оқушының бірі. Өзінің оқытушыға деген қателігін түсінді. «Байқаусыз » тыңдау. Бұл механизмнің негізі, мұғалім тәрбиенушінің сыртынан оның қылықтары туралы айтады. Бұл айтылған оған дейін жететін еді. Осыған байланысты тәрбиеленушіге өзіне сырттай қарайтын етіп жеткізу, яғни оны мақтау немесе оның бағасы туралы айту, ол осының барлығына назарын аударады.Ойға сіңімді қалжын, жауап, оқытушының ескертуі. Қатысушының іс-әрекетіндегі комедиялық қылығын байқау – мұғалім көрсеткіші болып табылады. Әзіл қиын конфликттерді оңай түрде шешіп, ескертіп немесе жоюып, қылықтарын әшекерелеу болып табылады.Педагогтың ғылыми диалетикасы оның ашық түрдегі қарым-қатынастарда және әртүрлі аспектіге анализ жасауына, қатысушымен өзара түсіністігінде, ситуацияларға қалай жауап қайтаратынында көрініс табады. Ең эффектілік қарым-қатынасының әдісі – нәтиже беру. Бұл қарым-қатынаста қатысушы сабақтас тәрбиені әлеуметтік қызығушылығынан, сұранысынан және талғамынан, еңбек етуден тек қызығушылық және көңіл-көтеру жолдарынан, белсенділік ептілігінен алады және өзінің күшіне деген сенімділігін, оқытушымен және оқушы арасындағы қарым-қатынасын түзету, орнату, оқу дисциплинасына да байланысты қатынас алып отырады. Халық даналығында айтылады: «Адам жылқыны су аруға апарады, бірақ 1000 адам болсын оны су ішуге мәжбүрлей алмайды, ол өзі ішкісі келсе ғана ішеді». Осылай қатысушыныда ешнарсеге мәжбүрлей алмаймыз. Сондықтан тәжірибеші мұғалім бұйрық бермейді, ол жас жігіттің қызығушылығын ескеріп жұмыс жасайды.Осыдан кейін оған басқа әдіс көмекке келеді, ол әдіс- құрастыру перспективасы. Бұл әдісте педагог бойжеткеннің оқуға деген қызығушылығын, оқудан қызық алатын, оқудан ләззат алатын, бірте –бірте қиын тапсырманы орындау, бұрын қызықтырмаған тапсырмалардың перспективасын байқау, еңбекқорлыққа жол ашу болып табылады.Сондай –ақ қатысушының тәртібін өзгертуге сахналау әдісі көмектеседі. Бұл әдісте қатысушы мұғалімнен тапсырманы алып, бүкіл жолдастарының алдына сахналы түрде өткізу қажет немесе көрнекілік өнерлерді көрсетіп өткізеді.Сахналау –эффектілік әдістің бірі. Бұл әдісте қатысушы ситуацияға мән бере қарап, оған сенімділік білдіртіп және де өзіне жақсы жағынан қарап, баға береді, бұл дегенің өз тәртібін дұрыстау болып табылады. Ауысу әдісі-сабақ барысында жоғары дисциплинаны көрсету, қатысушымен өзара жақсы қарым-қатынас орнату үшін педагогтың біліктілігі жоғары болуы қажет. Дисциплинаны бұзған жағдайда қатысушының көңіл-күйін басқа жаттығуға назар аударту болып табылады.Қиын қатысушымен жұмыс жасау үшін педагогқа ең қажетті әдіс – назар аударту. Оқушылардың психикалық жас ерекшеліктерін ескере отырып: озбырлық көңіл-күй дамуының жетіспеушілігі, өзіндік мүмкіндіктерінін басқара алмаушылығы, қиындықты шеше алмаушылығы туралы педагог ескермейтіндей, кедергі келтірмейтіндей жұмысты несмесе оған қызықты тапсырманы беру болып табылады. Педагогтың әдептілік арсеналы бойынша ең эффектілік әдіс – парадокс. Бұл әдісті қолдану үшін, мұғалім қатысушылар жасаған ситуацияны алады, олар өздерінің нашар қылықтарын ситуация арқылы көрсетеді және өздерінің тәртіптерні түзейді, оны қайта болдырмауға тырысады.Нәтижелі және қатаң қорытынды жиі болады, бірақ та әдептілік олардың тәртібін өзгретеді. Егер ол орындалса, олар тек осы болған ситуацияда ғана өзгертеді және оның алдағы жағдайларда ескермейді.Әдістің эффектілік жағы, жас адамдарда өзіне деген сенімділігін туғызады. Оларға мұағлімнің өмірлік тәжірибесін, коллективке басшылық жасауын көрсетіп отырады. Қатысушылар өзін-өзі жақсы ұстайтын, ортада және ситуацияда адаспайтындар, жақсы, өмірлік қуанышты, мұғалімді тарта білетіндерді жақсы көреді.Сенім, мақтау авансировкасы. Бұл әдіс мақтау ретінде сенімділікте, тұрақтылықта, ынтасында, дисциплинасында қолданылады. Мақтауды көбнесе «қиын оқушыларға» айтқан жөн, өйткені оларды ойландырады, түзу жолға салады.Кез келген адамға сенімділік танытпау қажет, ондай адамдар санаулы ғана. Әлсіз, ұжымда беделі жоқ қатысушы, ортада өзін көрсеткісі келіп, жолдастарының өзі туралы жаман ойларын түзеткісі келеді. Осы жағдайға көмек көрсеткендер, ортада өз орнын және беделін ұстайды. жүктеу/скачать 1,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|