ЈР ўылым министрлїгї ўылым академиясы
жүктеу/скачать 3,08 Mb. Pdf көрінісі
|
Erjanova U.R. Batys Qazaqstan oblysynyn onomastikalyq kenistigi 2018
- Бұл бет үшін навигация:
- Қуан Сағит көшесі - Орал қаласының Зачаганск ауылдық округі, «Балауса» шағын ауданындағы жаңа көшеге берілген атау. Қобыланды батыр көшесі
- Қозы Көрпеш көшесі - Зашаған кентіндегі
| Құрманғазы көшесі -
(бұрынғы Фурманов көшесі) Құрманғазы Сағырбаев (1823-1896) - қазақ халқының ұлы күйшісі, сазгер, домбырашы, қазақтың аспаптық музыкасының классигі. Тілімізде «Қүй атасы- Құрманғазы» деген тіркес қалыптасты. Оның "Сары - Арқа", "Балбырауын", "Серпер", "Адай" сынды күйлері Отан, ел деген ұғымдармен астасады. Үкіметтің қудалауы, жазықсыз айыптаулар, түрме - осының барлығы күйші сағын сындыра алмады. Айналасында болып жатқан оқиғаларға аса мән бере отырып, Құрманғазы "Сары-Арқа", "Алатау", "Бұлбұлдың құрқұры" атты күйлері туған жер сұлулығын көрсетсе, "Кішкентай", "Төремұрат","Адай" күйлері батырлар бейнесін "Қайран шешем", "Қызыл қайың", "Кісен ашқан" күйлері күйші өміріндегі нақты оқиғаларға арналған. Құрманғазы шығармашылығын халық жақсы сақтаған, қазір 60-тан аса күй көпшілікке мәлім. Қуан Сағит көшесі - Орал қаласының Зачаганск ауылдық округі, «Балауса» шағын ауданындағы жаңа көшеге берілген атау. Қобыланды батыр көшесі – Зашаған кентіндегі жаңа көше. Қобыланды батыр - батыр, тарихи қайраткер, Әбілқайыр ханның бас батыры. Қазақ халқы арасында Қобыланды батырдың қызылбастар мен қалмақтарға қарсы соғыстарын баяндайтын “Қобыланды батыр” эпосы кең тараған. Қозы Көрпеш көшесі - Зашаған кентіндегі жаңа көше атауы. Қозыкөрпеш – көне дүниеден сақталған күрделі атау. Қ озы көрпеш атауының екінші компоненті «Көр» – түркі-моңғолда жиі кездеседі (Көрұғлы, Қ орқыт т.б. түрлерінде). Негізінен тілшілер де, халықтық этимология да «көрді» нақты түсінеді, яғни адам қ ойылатын шұңқыр, мәйітке арнайы дайындалған орын. Шын мәнінде «көр»-дің түбірі шумер тіліндегі «көр (кур)» - таулы жер, ұ лы жер, ұ лы дала, оның тұрғындары деген ұғ ымды білдіреді екен. Сонымен бірге, «көр» аккад тілінен аударғанда «барса келмес» деген мағынанға жуық. Бұл құ былыс қ азақтың Жиделі Байсын деген ұғ ымына жақын келеді. В.К.Афанасьеваның пікірі бойынша, «Көр» шумер заманының ө зінде персонофикацияға, яғни кейіпкерлерге айналған ұғ ым . Шумер кезеңінен (ІҮ мың жылдық) арий дәуіріне дейін қ асиетті жер саналған «көр» (қ ор ) сөзінің қ азақи нұсқасы «қорық» деген мағынаға келеді. «Қор» – «көр» ауыспалы түрі, аса оғаш болмаса керек. Көрдің көрпеш атануы – бір мағыналы екі сөздің қ айталануынан 205 деп жорамалдауға болады: көр-қ ор (қ орық ) - пеш (бейіш) - сонда Көрпеш шығады. «Көрпеш» атауына негіз болған «көр» түбірін «Көрұғлы» сөзінен де кездестіреміз. Екі жағдайда да түпкі ұғ ымы көне тарихтың, дүниетанымының белгісіз, жұмбақ бір мәселерін нұсқап тұр деген пікірдеміз. Қ озы – ұғ ымы тікелей мағынасынан алыс емес. Қ озы – ү нді -еуропалық тілдерде патшалық ә улет , патша, билік деген ұғ ымдарға дөп келеді. Қ озы -Қ азы түпкі мағынасы бір сөздер болса керек деп ойлаймыз. Екі сөзде де алғашқы нұсқа тіршілікті, тіршілік бастауын білдіреді. жүктеу/скачать 3,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|