Испанияның Жеңілмейтін армадасының ағылшын

154 
§ 30. ХҮІ-ХҮІІ ғғ. І жартысындағы Франция 
 
1.Франция абсолютизімі мен экономикасының дамуы және 
ерекшеліктері. 
2. Француз реформациялық қозғалысы. 
3. Франциядағы азамат соғыстары. 1562-1598 жж.
Франция абсолютизімі
. 
ХҮІ ғ. ірі аймақ 
Бретаньды
ал-
ғаннан кейін Франция өзінің аумағын біріктіруді аяқтап, Батыс 
Еуропадағы 
орталықтандырылған
аграрлы 
ірі мемлекетке
ай-
налды. Оның құрамында 
Лангедок, Прованс, Дофинэ, Бургундия, 
Бретань
және 
Нормандия 
провинцияларынан тұрды. ХҮІ ғ. 
болған саяси-әлеуметтік өзгерістер Францияда 
абсолюттік 
монархияның
орнауына себептігін тигізді. Басқа Еуропа ел-
деріндегі абсолютизммен салыстырғанда 
француз абсолютизмі
классикалық түрде болды. Феодалдық 
дворяндар
елдегі артық-
шылық жағдайға икемделіп, абсолютизмнің арқа сүйер 
негізгі 
тірегіне 
айналды. Француз королін 
католиктік шіркеу
де қол-
дады. Жаңадан дамып келе жатқан 
буржуазия 
тобының өкілдері 
де абсолютизмді қолдап отырды. Себебі өкімет мемлекеттік шы-
ғын көбейген сайын ақшасы бар буржуазия өкілдерінен қарыз 
алды. Ал өкімет өз тарапынан қарыз берген буржуйлерге жа-
нама алым-салықтардың бәрін жинауға рұқсат берді. Олар 
алым-салық жинайтын компаниялар құрып, халықтан жинала-
тын салықтан үлкен көлемде ақша жинап алып отырды. Мұндай 
жолмен жиналған ақшалар капиталдың алғашқы қорлануындағы 
француздық ерекшелікке айналды. Сонымен бірге француз бур-
жуазиясының ірі тобы 
абсолютизмді
қолдауының нәтижесінде 
күйзелген дворяндардың 
жерін сатып
алды. Дворяндық атақ 
алып, дворяндарға айналды. 
Француз абсолюттік монархиясының негіздері ХІғ. 
Людвиктің мирасқоры 
ҮІІІ Карл (1483-1498),
ХІІ Людвик (1498-
1515
) кездерінде қаланып, 
І Францискінің тұсында (1515-1547)
күшейтілді. І Францискі шіркеуді толық өзіне бағындырды.
 
Болонь
келісімі бойынша Рим папасы 
Х Лев
француз короліне 
француз шіркеулеріне
епископтарды 
тағайындауға 
 
француз 
шіркеуінің тапқан пайдасының басым көпшілігін иемденуге 
рұқсат берді. 

155 
І Францискінің уақытында Бас штаттың шақырылуы тоқ-
татылды. Олардың орнына 
нотаблилер
, яғни корольдің өзі та-
ғайындаған адамдардың шағын тобының жиналыстары өткізіліп 
тұрды. Бүкіл басқару жұмысы 
корольдік кеңестің
қолына шо-
ғырланып,. ол 
үлкен
және 
кіші кеңес
болып бөлінді. Бұл кеңес-
тердің құрамына қаржы, саяси, мемлекеттік кеңестер кірді. 
Маңызды істерді 
кіші кеңес
корольдің өзі қатысуымен шешті. 
Король өкіметін тек парламент тежемекші болды. Өйткені пар-
ламент корольдың күнделікті шығарған үкімдерін, қаржы эдик-
терін тіркеуге алып отыруға тиіс еді. Бірақ І Франциск 
пар-
ламентке 
тек 
сот ісіне
араласуға рұқсат беріп, 
мемлекет
ісіне
арласуына
тиым салды.
Король армиясы мен жыл сайынғы өсіп отырған мем-
лекеттік аппаратты ұстауға, ақсүйектер мен дворяндарға зей-
нетақы беру көп қаржыны қажет етті. Сондықтанда елдің қа-
зынасы алым-салықтарды көбейту мен тонаушылық соғыстар 
жүргізу арқылы толықтырылып отырды. Мысалы ХҮ ғ. аяғында 
салықтар 3 млн ливр болса, ХҮІ ғ.ортасында 9 млн ливрге жетті. 
Өзінің алдындағы француз корольдері ҮІІІ Карл мен ХІІ 
Людовик сияқты І Франциск де 
Италияға қарсы соғыстар
жүргізді. Бірақ соғыстағы жекеленген жеңістеріне және 
Габсбургтерге қарсы одақтар құрудағы табыстарына қарамастан 
Италиямен болған соғыстар сәтсіз аяқталды. Тіпті 
1525 ж
. 
Павия
түбіндегі соғыста 
І Франциск
тұтқынға түсті. Ал, соңғы 
1542-44
жж. соғыста Ү Карл Франция аумағына басып кіріп, 
Парижге шабуыл жасаған еді. Алайда шапқыншыларға қарсы 
халықтың көтерілуі және Германиядағы протестанттық кнәз-
дардың көтеріліске дайындалуы Ү Карлді Францияны жаулап 
алудан бас тартқызды. 
1544 ж.
Крени 
қаласындағы келісім 
бойынша екі жақ та жаулап алған жерлерінен бас тартты. 
І Франциск қайтыс болғаннан кейін оның орнына отырған 
ІІІ Генрих те (1547-59)
Италиямен арадағы соғысты жалғас-
тырды. 
1559 ж.
Като-Камбрези
келісімі бойынша 
ІІ Филлип
(испандық) Францияға 
Мец, Туль
және 
Верден
қалалары ор-
наласқан 
Лотарингия 
герцогтығын берді. Сөйтіп Франция мем-
лекеті қазіргі кездегі шекаралық аумағына сәйкес өз жерлерін 
біріктіруді аяқтады. 

156 

жүктеу/скачать 2,16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: