Құрастырушылар
жүктеу/скачать 5,82 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ДНҚ (дезоксинуклеотид қышқылы) нуклеотидтері
- ДНҚ молекуласының алғашқы құрылысы
|
Қазіргі деректер бойынша жасушаның негізгі заты болып оның тірі МТЫ протопласт саналады. Протопласт цитоплазмаға және ядроға жіктеледі. Ол сыртқы ортадан шеткімембрана - плазмолемма арқылышектелген, Цитоплазма оз кезегінде гиалоплазмаға (цитоплазманың негізгі заты-матриксы) және органеллаларға жіктелген. Рибосомаларды 1955 ж. Палладе ашкан. Ол екі бөлшектен (көп белшегі, үлкен бөлшегі) тұрады. Олар өте ұсақ, тек электрондық микроскоп арқылы көруге болатын органеллалар. Оның мөлшері небәрі 15-35 нм болады. Рибосомалар р-РНК-дан және белоктан тұрады, оның негізгі кызметі белок синтездеуі болып саналады Лизосомалар - диаметрі 2 мкм, әртүрлі ферменттерден тұратын көпіршіктер. Олар органикалық затгардың гидролиздену процесіне катынасады, яғни жасушаішілік ас қорыту қызметін атқарады. Жасуша орталығы - жануарлар жасушаларына тән органелла. Ол 2 центриолядан түрады. Әрбір центриоля диаметрі 150 нм, ұзындығы 300-500 нм болып келетін қуыс цилиндр. Оның қабырғасы үш - үштен 9 топқа топтасқан 27 микротутікшелерден қүрылған. Жасуша оратығының кызметі митоздың калыпты жүруін камтамасыз ету яғни хроматидалардың ажырасуын қамтамасыз ету болып табылады. Микротүтікшелер - түрліше болып келетін ұзын түтіктер, оның диаметрі 24 нм тең. Пластидтер тек өсімдік жасушаларына тән органеллалар. Олардың 3 турі белгілі: жасыл пластидтер - хлоропластар (Компаретти, 1791 ж.) сары, қызыл пластидтер - хромопластар, туссіз пластидттер – лейкоциттер. ЦИТОЛОГИЯНЫҢ соңгы кездердегі ең маңызды жетістіктеріне мыналарды жатқызуға болады: 1) Цитоплазма мембрана кұрылыс принциптер тұжырымдау; 2) Жасушанын ашық биологиялық жүйе екендігін тұжырымдау, яғни заттар, энергия және акдарат ағындары туралы түжырымының қалыптасуы; Жасуша тіршілігіндегі мерзімдік өзгерістер (Жасушаның бөлінуі). Ядро-эукариотты жасушалардың ең негізгі құрамдық бөлімдерінің бірі. Оны 1931 ж. ағылшын ғалымы Г.Броун ашқан. Ол цитоплазмаға қарағанда тығыздау болып келеді. Оның пішіні жасуша пішініне сәйкес болады, мөлшері 10-25 мкм шамасында: Әрбір жасушада 1, кейде 2 не одан да көп ядролар кездеседі. Ядросыз жасуша болмайды, тек эритроциттер мен өсімдіктердің сүзгілі түтіктерініц жасушаларында ересек күйінде ядро кездеспейді. Ядро екі мембранамен шектелген. Ол хроматиннен, ядро шырынынан және ядрошықтан түрады. Оның қүрамы жасуша циклінің әртүрлі кезеіідерінде өзгеріп отырады. Осыған орай оның интер-фаза ксзіндегі ядро (яғни ядроның қызметтік күйі) және митоздық ядро күйі белгілі. НҚ екі түрі белгілі: ДНҚ, РНҚ. НҚ –полимерлер, олардың мономерлері болып нуклеотидтер саналады. Нуклеотидтер өз кезегінде 3 бөліктен құралған. Қант Фосфор қандығы Азоттық негіздер. Нуклеолтидтер молекуласында азоттық негіздердің нуриндік –Аденин (А) не Гуанин (Г); немесе примидиндік –цитозин (Ц) не Тимин (Т), Урацил (У) деген түрлері, қант ретінде –дезоксиребоза не рибоза, 1 фосфор қышқылының қалдығы (монофосфат) кездеседі. ДНҚ (дезоксинуклеотид қышқылы) нуклеотидтері дезоксирибозадан А, Г, Ц, Т азоттық негіздерінен, 1 фосфаттан (монофосфат) құрылған, оларды д АМФ, д ГМФ, д ЦМФ, д ТМФ деп атайды. ДНҚ молекуласы қосширатпалы болып келеді (Ф. Крик, Д.ж. Уотсон). Оның алғашқы, екінші реттік, үшінші реттік құрылыстары белгілі. ДНҚ молекуласының алғашқы құрылысы- бір жіпшеде нуклеотидтердің (А, Г, Ц, Т) бірізділікпен тізбектеніп орналасуы болып табылады. ДНҚ алғашқы құрылысы фосфодиэфирлік байланыс арқылы тұрақтанады, яғни бір жіпшедегі нуклеотидтер бір-бірімен фосфаттық топ арқылы байланысқан: 
жүктеу/скачать 5,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|