Сабақтың мақсаты: Оқушыларды Биология және оған тығыз байланысты ғылымдыардың зерттейтін саласымен таныстыру

V. I Популяцияның табигаттагы сан мөлшері. Популяцияның ездігінен реттелуі. Популяцияныц көбеюі. Популяцияның шығыны. Шектен тыс көбею. Биологиялык күш.

7 1. Популяциялар табиғатта калай көбейеді? 2. Популящтялардын са-нын кандай факторлар реттейді? 3. Популяциялар шектен тыс көбейіп кетсе, табиғатта кандай өзгерістер болуы мүмкін?

9-сынып

Сабақтың мақсаты. 1. Оқушыларға биоценоз құрлымымен таныстыру .

2. Оқушылардың қоршаған орта заңдылықтарын білу,қабілетін арттыру.

3. Қоршаған ортаның экологиясын сақтауға, еңбекке тәрбиелеу.

Сабақтың пәнаралық байланысы: География,Экология. .

Сабақтың әдісі: СТО элементтері: реферат жазу..

Сабақтың пән аралық байланысы:, жануартану,тарих,экология.

Сабақтың көрнекілігі: сызба-нұсқа,суреттер, .

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі.

ІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.

ІІІ. Бекіту.

ІV. Үйге тапсырма беру.

V. Үй тапсырмасын тексеру.

VІ Бағалау.

Экожүйенін кұрамбөліктері: 1 — продуценттер (өсімдіктер);

2 — консументтер (өсімдікқоректілер, жырткыштар); 3 — редуценттер (бактериялар, саңыраукұлактар); 4 — биогенді заттар

1 — ең биік агаштар (шырша, карағай, емен, т.б.); 2 — келесі катардағы ағаштар (шетен, ырғай); 3 — бұталар (шие, итмүрын, т.б.); 4 — бұташыктар (тобылғы, сасырлар); 5 — шөптесін өсімдіктер (кымыздық, шайкурай); 6 — қыналар мен мүктер. Тіпті белдеулікті жер асты бөлімдерден де айқындауға болады. Әрбір белдеуге төн микроклиматы, түрлік кұрамы, бейімделу белгілері жіктелген.

Топырақтагы, судағы организмдерден де өзіне төн белдеулілікті байқаута болады. Бірак мұндағы экологияльщ факторлар мен талаптар эр түрлі болуы мумкін. Сол сиякты белдеулілік занына багынбайтьш түрлер де бар. Мысалы, көптеген паразиттерді, ірі андар мен кұстарды солардьщ катарьша жаткызуға болады. Белдеулілік пен колбеу биоценоздардың да кеңістік қүрылымы ерекшеленеді

Биоценоздың экологиялық қүрылымы. Әрбір биоценоз организм-дердің белгілі бір экологиялың топтарынан тұрады. Олар, көбінесе, ылғалға, жарыкка, қорекке, т.б. факторларға байланысты жіктеліп, өзіндік кызмет аткарады. Қазақстанның орманды дала биоценоздарын ешбір салыстыруға болмайды. Олар бір-бірінен түрдін сан алуандығымен де, биомассасымен де ерекшеленеді. Атап айтканда, шөл, шелейтті жер, тундра биоценоздары жай биоценоздар қатарына жатады, ал орман, орманды дала, тропик биоценоздары күрделі биоценоздар болып есептеледі.

Су экожүйелері күрлықпен салыстырғанда қарапайым болып келеді. Су жүйесінде құрлықтағыдай атмосфера мен топырак, негізгі факторлар (жарык, температура, корек, қысым, оттек, т.б.) бірдей болмайды.
ІІІ.Негізгі ұғымдар. Биотоп. Биоценоз. Биогеоценоз. Продуценттер. Консументтер. Редуцент­тер. Биота. Биопеноз кұрылымы. Фитофаг.

? 1. Биотоп, биоценоз, биогеоценоз дегеніміз не? 2. Биоценоз кұрылымы неден тұрады? 3. Биоценоздың экологияльщ кұрылымы кандай?

Биоценоз кұрьшымын жергілікті жердің жағдайына карай сипаттап ре­ферат жазыңдар. Биогеоценоз құрылымын сызып көрсетіндер.
ІV.