Сабақтың тақырыбы : ХІХ ғасырдағы тарихи-әлеуметтік жағдай Сабақтың мақсаты
Зере – байсалды ақыл иесі,сабырлы ел анасы,ұрпағына мейірбан,аздап аңқаулау мінезі бар,Абайдың сүйікті әжесі. Ұлжан
жүктеу/скачать 0,9 Mb.
|
Зере – байсалды ақыл иесі,сабырлы ел анасы,ұрпағына мейірбан,аздап аңқаулау мінезі бар,Абайдың сүйікті әжесі. Ұлжан – асқан сабыр иесі,ұстамды,Құнанбайдың адал ақылдас өмірсерігі,Абай даналығының бастау бұлағы. Күңке – Құнанбайдың бөлек ауыл отырған бәйбішесі,мінезінің шайпаулығынан жұртқа жұғымсыз,тілді жан. Айғыз – құнанбайдың тоқалы,төркіні кедей болғандықтан қазақ-ошақ маңында қалған. Нұрғаным – жасы Абапйдан кіші Құнанбайдың ерке тоқалы.Мінезі батымды,ірі істерге лайық.Құнанбайды билеп алған.Өз теңіне қосылмаған Нұрғаным тағдырға деген өшін,Құнанбайға деген қыжылын ешқашан жасырмай,әр ісіне батыл қарсы шығып отырған.Сол үшін де Базаралымен жақын болған.Қазақтың көп бақытсыз қызының бірі,қалңмал құрбаны. Қаражан – Тәңірбергенннің бәйбішесі,Абайдың жеңгесі.Мінезі қытымыр,қатал,сараң,тек қара басын ойлайтын Тәкежанның өзіне сай әйел. Мәніке – Ысқақтың әйелі.Ақылды,тәсілқой,айтқыш болғанымен өрескел сезімсіздігі бар,күйеуіне айтқанын істететін,өз бағасын білетін,паң,еркетотай әйел. Еркежан,Зейнеп,Торымбала – Оспанның әйелдері.Бәрі де – малға сатылған,тағдырына еріксіз көнген,қазақтың ибалы да көнбіс мінез әйелдері. Сарыапаң – Құнанбай маңайында Құнанбайдың абыройын сақтаған,ұлжанның күтушісі,егде әйел. Керімбала,Үмітей – бақыты үшін күресуге дайын,бірақ арманына жете алмай кеткен қазақтың мұңлық қыздары. Салтанат – Абайды сүйген,сол үшін де ол қамалғанда абақтыға жүз сом беріп құтқарып,азаматық,достық пейіл көрсеткен,Абай құрмет тұтқан ер мінез қыз. Мәкен – Абайдың досы Дәрменнің сүйген жары,Абайдың ара түсуімен бақытын тапқан қыз. VI. Білім бекіту кезінде «Хат» тапсырмасы беріліп,оқушыға ой салған Абай мен әйел-аналарға деген толғаныстарына уақыт табамын. VII. Үйден «Абай жолы» роман-эпопеясын тиянақтап оқуды,оның адам болу жолындағы ұлағаты мен тәрбиесін естен шығармауды тапсырамын. VIII. Сабақты қорытындылау кезінде көпке танымал,Абайдың Әйгерімге арналған «Көзімнің қарасы» әнін оқушылармен бірге айтып шығамын.Оқушылардан алынған жауаптарды бағалап,бүгінгі сабақты қорытындылаймын. Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 10 Cабақтың тақырыбы: Абайды оқы,таңырқа! Сабақтың мақсаты: а) Абай шығармаларын талдай отырып,білімдерін жүйелеу,жинақтау және шығарамашылық жұмыстар арқылы Абайды жан-жақты таныту; ә) студенттерді адамгершілікке,имандылыққа,асыл қасиеттерге тәрбиелеу және туған жердің тарихы мен тілінің қадір-қасиетін ұғындыру; б) мәнерлі сөйлеуге дағдыландыру,ой-өрісін,ойлау қабілетін,шығармашылық ізденісін дамыту. Сабақтың көрнекілігі: буклет,шрифтограммалар,кітаптар,ойындар және өлең жазылған плакаттар. Сабақтың түрі: сайыс сабақ Сабақтың типі: білімді жүйелеу,жинақтау сабағы. Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап,проблемалық,сайыс т.б. Сабақтың барысы.1.Ұйымдастыру кезеңі:оқушыларды сайыс сабағына әзірлеу 2.Өтілген материалдарды жинақтау:оқытушының кіріспе сөзі. Абай қазақ поэзиясының өсіп,гүлденіп,жаңа сапаға жетуіне орасан зор еңбек етті.Ақын жас ұрпаққа терең ойға толы,алуан өлеңдер үлгісін қалдырды.Абай мұралары – адамгершіліктің,имандылықтың,биік парасаттылықтың асыл қазынасы.Осыған орай Абай шығармашылығын жинақтау,жүйелеу мақсатындағы сайыс сабағын бастайық. Топ мүшелері Ибраһим,Абай,Телғара деген атпен үш топқа бөлініп,өздері шығарған өлеңдермен қорғайды. Алған білімдерін жинақтау мақсатында сұрақтар «әр командаға 7 сұрақтан қойылады,сұраққа ойланбастан жауап беру керек). Ибраһим тобына 1.Абайдың мұражайы қай жерде? (Жидебайда) 2.Абайдың алғашқы өлеңдер жинағы қай жылы,қай жерде басылып шықты? (1909ж. Петербург) 3.Абайдың қоңыраулы балуан атанған атасы. (Ырғызбай) 4.Абай ең алғаш дәріс алған татар молдасы.(Ғабитхан) 5.Абайдың жеті атасын атаңыз. (құнанбай - Өскенбай – Ырғызбай – Айдос – Томан – Тобықты – Арғын) 6.Абайдың үш поэмасы. «Масғұт», «Ескендір», «Әзім әңгімесі». 7.Абайдың атақты ертекшісі. (Баймағанбет)
Абайдың ең момын,жуас атасы (Айдос) Абайдың руы. (Тобықты) Абайдың неше күйі бар? ( «Май түні», «Желдірме», «Торжорға») Абайдың атақты әншісі.(Әлмағанбет) «Медғат-Қасым» поэмасын Абайдың қай баласы жазған? (мағауия) Табиғат лмрмкасының ішіндегі ең алғашқы жазылған өлеңі.(«Жаз», 1886 ж.) Құнанбай қайда мешіт салдырды? (Қарқаралы) Телғара тобына 1.Абайдың талантты скрипкашысы кім болған? (Мұқа) 2.Абайдың «қараша,желтоқсан мен сол бір-екі ай» атты өлеңі кімге арналған? (Тәкежанның әйелі қаражанға) 3.Абайдфң алғашқы өлеңдері кімнің атынан шықты? (Көкбай) 4.Абайдың «Ей сорлы заман,менен аяған қай қастығың қалды... Мен ішпеген у бар ма! ...» деген тарихи сөзі қандай оқиғаға байланысты айтылған? (мағауияның өлімі) 5.Абай ел билеу ісіне неше жасынан бастап араласты? (13 жасынан) 6.Абайдфң баласы Әбдірахманның қайтыс болған жылы. (1895 ж.) 7.Абайдың орыс досы. (Михаэлис) Шрифтограммаларымен жұмыс. 1. «Шахмат атының жүрісімен»
Берілген тор көздерді шахмат атының жүрісі бойынша асып өту керек.Бір басқан тор көзді қайталауға болмайды.Дұрыс шешкенде Абай өлеңдерінің атын оқуға болады. («Қансонарда», «Жазғытұрым», «Дүтбайға», «Сегіз аяқ», «мәз болады болысың», «Қыс»). 2. «Белгілі бір жүйемен»         
Ромбик ішіндегі шеңберлердегі әріптерді белгілі бір жүйемен құрастырғанда, «Абай афоризмінің» авторының аты-жөні шығады. (Құлмат Өміралиев). Асыл сөздердің жалғасын тап. Жұмысы жоқтық Тамағы тоқтық ---------------------- (Аздырар адам баласын) Үш-ақ нәрсе адамның қасиеті ------------------------------------- (Ыстық қайрат,нұрлы ақыл,жылы жүрек) Ғылымды іздеп, Дүниені көздеп --------------------- (Екі жаққа үңілдім)
Тұрлаусыз ғашық – тұл ------------------------------- (Шәкіртсіз ғалым - тұл)
------------------------------------------- (Жылатқан тұла бойды ыстық жүрек) Досы жоқпен сырлас -------------------------- (Досы көппен сыйлас) Өмірдің алды – ыстық,арты – суық, --------------------------------------- (Алда – ойын,артқы жағы мұңға жуық) Ақылмен ойлап білген сөз Бойыңа жұқпай сырғанар. (Ынталы жүрек сезген сөз------------------------ Бір тамырды қуалар) Шығармашылық жұмыс 1.Абайдың атын басқаша өзгерт. а) «Жасымда ғылым бар деп ескермедім» ә) «Ғылым таппай мақтанба» б) «Өлең – сөздің патшасы,сөз сарасы». 2.Абай өлеңдерінің жалғасын тап. (Ойдан өзі шығару керек) -------------------------- Пайда ойлама,ар ойла, -------------------------- Талап қыл артық білуге. Ұстаздық еткен жалықпас, -------------------------- Үйретуден балаға. --------------------------
Күні: 16.01.16ж Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 10 Сабақтың тақырыбы: А.Құнанбаевтың өлеңдері Сабақтың мақсаты: а) Абайдың шығармашылығы туралы түсінік беру, өлеңдерінің мазмұнын игерту, мәнерлеп оқу дағдыларын қалыптастыру; ә) Оқушылардың шығармашылықпен жұмыс істеуіне ықпал жасау, ойлау шеберлігін, сөйлеу мәдениетін жетілдіру; б) оқушылардың көркемөнер дүниесіне сүйіспеншілігін арттыру, әдемілікті түйсінуге, туған жердің табиғатына қамқорлық жасау. Сабақтың түрі: Жаңа сабақ. Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,талдау,баяндау, топтастыру Сабақтың көрнекілігі:, ақын портреті,суреттер т.б. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау: Үйге берілген тапсырманы «Аквариумдегі балықтар» әдісімен сұраймын . Оқушыларға өткен тапсырма бойынша бірнеше сұрақтар қоямын. ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру: А. Құнанбайұлының алдына қойған мақсаты қараңғы қазақтың көзін ашу, көңілін ояту, оларды мәдениетті елдердің қатарына қосу еді. Осы мақсатпен ол оқушыларды оқу-білімге шақырған «Ғылым таппай мақтанба» өлеңі еді.Сондай-ақ табиғат лирикасын суреттеуде «Жазғытұры», «Күз», «Қыс» өлеңдерін жазған. Хронологиялық таблицамен жұмыс:
Топпен жұмыс: Талап еңбек өсек өтірік  
Терең ой мақтан қанағат рақым еріншек бекер мал шашпақ Кітаппен жұмыс: Оқушыларға өлеңдерін мәнерлеп, нақышына келтіре оқыту. Білімді бекіту: Өтілген тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын. Түсінбеген сұрақтарына жауап беремін. Абайдың табиғат лирикасының ерекшелігі неде? Абай жырларындағы ғылым мен білім туралы ойларына байланысты не айта аласыңдар? «Жігіттер ,ойын –арзан, күлкі-қымбат» -дегенде,нені мегзейді? Білімді бағалау : Оқушылардың жауаптарына қарай білімдері бағаланады. Үйге тапсырма : Абайдың өлеңін жаттау. Күні: 25.01.2016ж Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 10 Сабақтың тақырыбы: Абайдың қара сөздері Сабақтың мақсаты: білімділік – Абайдың жас ұрпаққа өмір сүруді үйрету туралы нақыл сөздерін өлеңдерімен салыстыра отырып оқытып оқушы бойына дарыту,өлең мен қарасөздерінің мазмұн бірлігін,сабақтастығын түсіндіру; дамытушылық - әр оқушының өзіндік ой-қиялына ерік беріп,өзінше ой қорытуға,ой түюге баулу,шығармашылық жұмысқа жұмылдыру арқылы таным-түсініктерін дамыту; тәрбиелік – ақынның өлеңдері мен қарасөздерін салыстыра отырып оқушыларды адами қасиеттерге баулу,ойшыл көтерген проблемалар тағылымынан үлгі-өнеге алып,оқушының азаматтық бейнесін қалыптастыру. Көрнекілігі: тақтада «Даналықты іздесең,Абайды оқы,ерінбе» деген эпиграф және Абайдың портреті,қанатты сөздер жазылған плакаттар,үлестірмелі карточкалар, буклет,журналдар. Сабақтың өту әдісі: баяндау,сұрақ-жауап,талдау,шығармашылық жұмыс. Сабақтың барысы. І. Ұйымдастыру кезеңі. Бірінші тақтадағы эпиграфты оқып,бүгінгі сабақтың ерекшелігі туралы,яғни Абай өлеңдері мен қарасөздерінен даналықты тере отырып талдау жүргізілетіні айтылады.Ол үшін өтілген материалды қайталай отырып еске түсіру керектігі айтылады. ІІ.Өтілген материалды қайталау. Балалар,біз бүгінгі сабағымызды халқымыздың дана да дара ұлдарының бірі Абай Құнанбайұлына арнамақпыз.Жыр алыбы Жамбыл Абай суретін көргенде: Мына тұрған Абайдың суреті ме, Өлең сөздің ұқсаған құдіретіне. Ақыл,қайрат,білімді тең ұстаған Өр Абайдың төтеген кім бетіне, - деп айтқан екен.Абай туралы білетінімізді ортаға сап,өлеңдерін жатқа оқып,терең ой салар қарасөздеріне үңілейік.
Абай кім? Ол қай жерде туған? Қай жерде оқыған?Абайдың әкесі кім,ол қандай адам болған?Абай ертегі,жырларды кімдерден тыңдап өсті?Абай өлең жазумен ғана шұғылданды ма? т.б. Абайдң қандай өлеңдерін білеміз?Сол өлеңдерді мәнерлеп жатқа айтып көрейік. ІІІ. Жаңа сабақ ғылым,білімге шақырған өлеңін талдаудан басталады. «Ғылым таппай мақтанба» өлеңінде неге асық болу,неден қашық болу керек екендігін санамалап көрсетелік» дей отырып,қарасөздерімен салыстыра отырып талдау. 1. Талап – 44-қарасөзі 2. Еңбек – 2-қарасөзі 3. Терең ой – 9-қарасөзі 4. Қанағат – 10-қарасөзі 5. Рахым – 17-қарасөзі. - Міне,бұл бесеуі адамның асық болатын,үйренетін бес асыл іс екенін Абай ата өлеңінде көрсетсе,өзінің қарасөздерінде ой түйіндеп осылар туралы тағы да айтып өтеді.Ал кәнеки осыларға көз жүгіртелік. 44,2,9,10,17-қарасөздерін оқушылар кезектесе оқып,түйінін ашып,өз ойларын айтады. Дәл осылайша адам баласының аулақ жүретін бес дұшпанын санамалап,оны қарасөздердегі айтылатын ой-түйіндермен жалғастырып талдайды. Өсек пен өтірік – 2-қарасөзі,мақтаншақ – 38-қарасөзі,еріншек – 38-қарасөзі. Қарасөздері мен өлеңдегі өмір сүруді үйрететін нақыл сөздердің тәрбиелік мәнін оқушылар өз ойларын айта отырып ашқаннан кейін шығармашылық жұмысқа жұмылдырылады. «Атадан ұл туса игі» тақырыбында ой-толғаныс (эссе) жазғызу.Абайға еліктеп қарасөз жазуларына да болады.
жүктеу/скачать 0,9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|