-сыныпқа аралған факультативті курс

47 
Курстың мазмұны – Course content 
9-сынып 
Барлығы 34 сағат, аптасына 1 сағат 
In all 34 hours, in week 1 hour 
 
1.  Кіріспе – Introduction (2 сағ) 
  Қазіргі  әлемдегі  ағылшын  тіліндегі  физикалық  терминологияның 
мағынасы. 
  Terminology. Why do we need to use English terms? 
2.  Кинематика негіздері – Basics of kinematics (5 сағат) 
  Қозғалыс – материя. Қозғалысқа қарап: жылдамдық, орын ауыстыру, 
уақыт,  үдеу.  Түзусызықты  және  қисықсызықты  қозғалыс.    Шеңбер  бойымен 
қозғалыс.  
  Matter and motion. Looking at motion: speed, distance travelled, time and 
acceleration. Rectilinear, variable and circular motion. 
3.  Динамика негіздері - Basics of dynamics (5 сағат) 
  Күш.  Күштің  түрлері.  Масса.  Ньютонның  заңдары.  Бүкіләлемдік 
тартылыс заңы. Дене салмағы. Салмақсыздық деген не? 
  Force.  Kinds  of  forces.  Mass.  Newton’s  laws.  Law  of  gravity.  Weight. 
What is the weightlessnes? 
4.  Сақталу заңдары – Conservation laws (5 сағат) 
  Дене  импульсі.  Күш  импульсі.  Импульстің  сақталу  заңы.  Энергия, 
энергияның түрлері. Энергияның сақталу заңы. 
  Momentum.  Law  of  momentum  conservation.  Energy,  kinds  of  energy. 
Law of energy conservation.  
5.  Тербелістер мен толқындар – Oscillations and waves (5 сағат) 
  Механикалық  тербелістер  мен  толқындар.  Тербелістер    мен 
толқындарға  қарап:  период,  жиілік,  амплитуда,  толқын  ұзындығы.    Дыбыс. 
Дыбыс сипаттамалары. Электромагниттік тербелістер мен толқындар. 
  Mechanical  oscillations  and  waves.  Looking  at  oscillations  and  waves: 
period,  frequency,  amplitude.  Sound.  Sound  characteristics.  Electromagnetic 
oscillations and waves. 
6.  Атомдық физика – Atomic physics (5 сағат) 
  Атом    туралы  біз  не  білеміз?  Квант  теориясы.  Планк  формуласы. 
Фотоэффект. Эйнштейн формуласы. Рентген сәулесі. Резерфорд моделі. 
  What we know about atom? Quantum theory. Plank formula. Photoelectric 
effect. What is the X – ray? Rutherford's experiment and atomic model.  
7.  Астрономия негіздері – Astronomy (5 сағат) 
  Астрономия  ежелгі  ғылым.  Асан  сферасы.  Жұлдыздар.  Күн  жүйесі. 
Кеплер заңдары.  
  What  we  know  about  astronomy?  Sky.    Stars  and  constellations.  Solor 
system. Planets. Kepler’s laws. 
8.  Қорытынды – Summary (2 сағат) 
  Жалпы  өтілген  курс  бойынша  қорытынды  қайталау.  «Адамзат  үшін 
физика ғылымының маңызы»  

48 
  Review «The global of physics», «Why do we need the Physics» - шағын 
эссе (ағылшын тілінде). 
 
Күнтізбектік-тақырыптық жоспар 
Calendar-theme plan 
 
№  Сабақтың тақырыбы 
The theme of the lesson 
Сағат 
саны 
Мерзімі 
Date of 
1.  Кіріспе – Introduction (2 сағ) 
1-2  Қазіргі  әлемдегі  ағылшын  тіліндегі  физикалық  терминологияның 
мағынасы. 
Terminology. Why we need to use English terms? 
2 
 
 
2.  Кинематика негіздері - Fundamentals of kinematics (5 сағат) 
3 
Қозғалыс – материя.  
Matter and motion   
1 
 
4 
Қозғалысқа қарап: жылдамдық, орын ауыстыру, уақыт және үдеу.  
Looking at motion: speed, distance travelled, time and acceleration 
1 
 
5 
Түзусызықты, қисықсызықты және шеңбер бойымен қозғалыс 
Rectilinear, curvilinear and rotational motion 
1 
 
6/7  Есептер шығару 
Problems 
2 
 
3.  Динамика негіздері - Fundamentals of dynamics (5 сағат) 
8 
Ньютонның заңдары.  
Newton’s laws 
1 
 
9 
Күш. Күштің түрлері. Масса. 
Force. Kinds of forces. Mass 
1 
 
10  Бүкіләлемдік тартылыс заңы.  
Law of gravitation 
1 
 
11  Дене салмағы. Салмақсыздық деген не? 
Weight. What is the weightlessnes? 
1 
 
12  Есептер шығару 
Problems 
1 
 
4. Сақталу заңдары – Conservation laws (5 сағат) 
13  Импульс 
Momentum  
1 
 
14  Импульстің сақталу заңы.  
Law of momentum conservation 
1 
 
15  Энергия, энергияның түрлері.  
Energy, kinds of energy 
1 
 
16  Энергияның сақталу заңы. 
Law of energy conservation 
1 
 
17  Есептер шығару 
Problems 
1 
 
5. Тербелістер мен толқындар – Oscillations and waves (5 сағат) 
18  Механикалық тербелістер мен толқындар.  
Mechanical oscillations and waves 
1 
 
19  Тербелістер    мен  толқындарға  қарап:  период,  жиілік,  амплитуда, 
толқын ұзындығы 
Looking at oscillations and waves: period, frequency, amplitude 
1 
 
20  Дыбыс. Дыбыс сипаттамалары. 
Sound. Sound characteristics 
1 
 

49 
21  Электромагниттік тербелістер мен толқындар. 
Electromagnetic oscillations and waves 
1 
 
22  Есептер шығару 
Problems 
1 
 
6. Атомдық физика – Atomic physics (6 сағат) 
23  Атом  туралы біз не білеміз? 
What we know about atom? 
1 
 
24  Квант теориясы. Планк формуласы.  
Quantum theory. Plank formula 
1 
 
25  Фотоэффект.  
Photoelectric effect 
1 
 
26  Рентген сәулесі.  
What is the X – ray? 
1 
 
27  Резерфорд моделі. 
Rutherford's experiment and atomic model 
1 
 
28  Есептер шығару 
Problems 
1 
 
7.  Астрономия негіздері – Astronomy (5 сағат) 
29  Астрономия ежелгі ғылым.  
What we know about astronomy? 
1 
 
30  Асан сферасы. 
Sky 
1 
 
31  Жұлдыздар. Шоқжұлдыздар 
Stars and constellations 
1 
 
32  Күн жүйесі. Ғаламшарлар 
Solar system. Planets 
1 
 
33  Кеплер заңдары. 
Kepler’s laws 
1 
 
8.  Қорытынды – Summary (1 сағат) 
34  Жалпы  өтілген  курс  бойынша  қорытынды  қайталау.  «Адамзат 
үшін физика ғылымының маңызы» 
Review    «The  global  of  physics»,  «Why  do  we  need  the  Physics»  - 
шағын эссе (ағылшын тілінде) 
1 
 
 
Мұғалімдерге арналған әдебиеттер: 
 
1.  А.Е.Марон.  Е.А.Марон.  Физика  8  класс:  Дидактические  материалы  –  М.:Дрофа, 
2002 
2.  Перельман Я.Н. Занимательная физика – М.: ООО «Издательство АСТ», 2001  
3.  Кабардин О.Ф. Орлов В.А. Зильберман А.Р. Задачи по физике 9 класс 
4.  Рымкеевич  А.П.  Сборник  задач  по  физике  для  9-11  классов  средней  щколы  –  М.: 
Дрофа, 2006 
5.  Ғаламтор желісі 

 
«GalileoRU», «Эдисон физикасы» 

  http:www.zharar.com/kz/referat_fizika.html 

  www.fizika.ru
 

 
http://ru.wikipedia.org/wiki/Физика
 
http://bed-en.narod.ru/
 
 
 
 
 

50 
Оқушыларға арналған әдебиеттер: 
1.  РымкеевичА.П.  Сборник  задач  по  физике  для  9-11  классов  средней  щколы  –  М.: 
Дрофа, 2006 
2.  Степанова  Г.Н.  «Сборник  вопросов  и  задач  по  физике,  7-9»  -  С-Пб.  «Спец-Лит», 
2000 
3.  Белолипецкий С.Н., Еркович О.С., Иванов А.Е. Казаковцева В.А. Учебное пособие 
для средней школы. Механика. Сб Задач. М.: Издательство МГТУ им. Н.Э.Баумана, 2003 
4.  Ғаламтор желісі 

 
«GalileoRU», «Эдисон физикасы» 

  http:www.zharar.com/kz/referat_fizika.html 

  www.fizika.ru
 

 
http://ru.wikipedia.org/wiki/Физика
 
http://bed-en.narod.ru/
 
 
№1 сабақ 
 
Сабақтың тақырыбы: 
The topic of the lesson 
  Қозғалысқа қарап: жылдамдық, орын ауыстыру, уақыт және 
үдеу.  
  Looking  at  motion:  speed,  distance  travelled,  time  and 
acceleration 
Сабақтың мақсаты:  
The purpose of the 
lesson: 
  Қозғалыстың  түрлері,  қозғалысты  сипаттайтын  шамалар 
туралы,  олардың  арасындағы  тәуелділік  туралы  түсінік 
беру;  
  Физикалық  шамаларды,  формулаларды  ағылшын  тілінде 
айта білуге дағдыландыру 
Теориялық мәлімет: 
Theory: 
 
Түзусызықты  бірқалыпты  қозғалыс  жылдамдығы  –  бұл 
векторлық  шама,  орын  ауыстырудың  уақытқа  қатынасы 
жылдамдық деп аталады:  υ
 
 = s / t .  
Өлшем бірлігі 1м/с 
  We sometimes want to know how fast something is moving. It is 
dependent  on the body’s movement  speed. You can work out  a 
speed  
like this: speed = distance travelled / time taken or υ
 
 = s / t.  
Unit metres per second or 1 m/s 
 
Физикалық сөздік 
Жылдамдық 
Скорость 
Speed or 
velocity 
Орын 
ауысты у 
Путь, 
п ремещение 
Distance 
travelled 
У қыт 
Время 
Time taken 
= 
= 
Is equal 
+ 
+ 
plus 
- 
- 
minus 
* 
* 
multiplied 
 
 
divided 
қатынасы 
отношение 
over 
еселе 
во сколько раз 
больше 
times 
 
Формулалар 
Formulas 
 
Distance travelled divided by time taken is equal to 
speed 
        s = υ t    Speed multiplied by time taken is equal to distance             
                         travelled 

51 
       t = s / υ  Distance travelled divided by speed is equal to time  
                         taken 
Есептер шығару: 
Problems: 
Жылдамдығы неге тең? 
 
             
 
 
Concorde travels 3000 km in Cyclists travel 50 kilometres in  
                 4 hours                                                          2  hours 
Графиктер бойынша дененің қозғалыс жылдамдығын есепте 
                     
 
 
Теориялық мәлімет: 
Theory: 
  Үдеу  сөзі  қазақ  тілінде  жылдамдықтың,  күштің, 
ағынның,  т.с.с  артқаның  белгілейді,  мысалы  судын 
ағысы үдей 
түсті 
дегені 
су 
ағысының 
артқаның 
белгілейді.Сонымен  қатар  үдеу  сөзі  физикалық  термин 
ретінде  де  қолданады.Үдеу  –жылдамдықтың  шапшаңдығын, 
тездігін 
сипаттайтын 
физикалық 
шама, 
жылдамдық 
өзгерісінің  уақыт  өзгерісіне  қатынасы  үдеу  деп  аталады, 
белгісі  a,  өлшем  бірлігі  1м/с
2
.  Жылдамдықтың  бағытына 
қарай үдемелі  не кемімелі  болып бөлінеді.  Абсолют үдеу  — 
күрделі  қозғалыстағы  материялық  нүктенің  абсолют 
жылдамдығының мәні мен бағытының өзгеруін сипаттайтын 
векторлық  шама.  Абсолют  үдеу  —  орын  ауыстыру, 
салыстырмалы  және  кориолис  үдеулерінің  геометриялық 
қосындысына тең. 
  Acceleration  is  the  name  we  give  to  any  process  where  the 
velocity changes. Acceleration, in 
physics
, is the 
rate
 of change of 
velocity
 of an object with respect to time. An object's acceleration 
is  the  net  result  of  any  and  all 
forces
  acting  on  the  object,  as 
described by 
Newton's Second  Law
. The 
SI
 unit  for acceleration 
is 
metre  per  second  squared
  (m  s
−2
).  Accelerations  are 
vector
 
quantities (they have 
magnitude
 and 
direction
) and add according 

52 
to  the 
parallelogram  law
.  As  a 
vector
,  the  calculated  net 
force
  is 
equal to the product of the object's mass (a 
scalar
 quantity) and its 
acceleration. 
Формулалар 
Formulas 
The final speed minus initial speed quantity 
over 
time taken equals acceleration. 
 
Acceleration multiplied by time taken plus  
initial speed equals final speed 
Есептер шығару: 
Problems: 
Calculate the accelaration 
   1.
       2. 
 
        Графиктен үдеуді есепте         Автомобиль 5с жылдамдығын 
                                                           10м/с-тан  15м/с-қа  арттырды 
3. 
 
      Денелер қай бағытта қозғалады? График бойынша түсіндір. 

53 
№2 сабақ  
Сабақтың 
тақырыбы:   
Lesson topic: 
  Түзусызықты, айнымалы және шеңбер бойымен қозғалыс 
  Rectilinear, variable and circular motion  
Сабақтың 
мақсаты:  
The purpose of the 
lesson: 
  Қозғалыс туралы және оның туралы мәлімет беру; 
  Оларды нақты мысалдармен түсіндіре алу; 
  Қозғалысқа қатысты термин сөздердің ағылшын тіліндегі 
мағынасын ашып түсіндіру; 
Теориялық 
мәлімет: 
Theory: 
 
Дене  түзу  бойымен  қозғалса,  қозғалыс  түзу  сызықты  деп 
аталады. Егер қозғалған дене кез келген өзара тең уақыт аралығында 
бірдей жол жүрсе, ондай қозғалыс бірқалыпты қозғалыс деп аталады.  
Сондықтан  қарастырылатын  дененің  қозғалысы  түзу  сызықты 
бірқалыпты  болады.  Айнымалы  қозғалыс  кезіндегі,  бірдей  уақыт 
аралығында,  дененің  жүрген  жолдары  бірдей  болмайды. 
Бұндай 
қозғалыста  дененің  қозғалыс  траекториясы  түзу  сызықтан  тұрады. 
Қозғалыс  жылдамдығының  шамасы  өзгереді,  бірақ  бағыты 
өзгермейді.  Басып  өтілген  жол  s=υ
орт
·t  формуласымен  анықталады. 
Мұндағы υ
орт
 –дененің орташа жылдамдығы. 
 
The  linear  motion  can  be  of  two  types:  uniform  linear 
(түзусызықты  бірқалыпты)  motion  with  constant  velocity  or  zero 
acceleration; non uniform linear (түзусызықты бірқалыпсыз) motion with 
variable velocity or non-zero acceleration.  
 
 
Translatory Motion 
In Translatory motion, the particle moves from one point in space 
to another. This motion may be along a straight line or along a curved 
path. 
They can be classified as: 
1.  Rectilinear Motion: Motion along a straight line is called rectilinear 
motion. 
2.  Variable Motion: Motion along a curved path is called curvilinear 
motion. 
    
 
             Rectilinear Motion                             Variable Motion 
Сircular motion 
In  the  field  of  physics,  circular  motion  is  a  term  that  defines  an 
object’s  movement  in  a  rotating  manner.  In  this  motion,  an  object 
navigates around a  circle, such as the planets  moving around the Sun in 

54 
each of their orbits.  The object  also moves around its  center at  an equal 
distance, but accelerates as it goes around in order to maintain a circular 
motion.  
 
 
Формулалар 
Formulas 
Түзусызықты бірқалыпты қозғалыс: 
Rectilinear motion 
        
                    
          
 
Түзусызықты айнымалы қозғалыс: 
Variable motion 
      
            
               
 
Шеңбер бойымен қозғалыс: 
Circular motion 
        
                   
               
 
Есептер шығару: 
Problems: 
  Теплоходтың тұнық судағы жылдамдығы 70 км/сағ. Егер ол ағыс 
бойымен  жүзсе,  бір-бірінен  36  км  қашықтықта  орналасқан 
айлақтар (пристань) аралығын қанша  уақытта басып өтеді? Өзен 
ағысының жылдамдығы 2 км/сағ. 
 
  Draw a graph of the motion 
 
 
 
 
  A boy moves runs in a race at a distance of 100 m within 40 s. What 
will be the rectilinear speed? 
t,s 
0 
5 
 x,m 
-3 
7 
t,s 
0 
2 
4 
х, m 
10 
50 
90 
Физикалық сөздік: 
Physical terms: 
Түзусызықты 
қозғалыс 
Прямолинейные 
движение 
Rectilinear motion 
Айнымалы 
қозғалыс 
Переменные 
движение 
Variable motion 
Шеңбер бойымен 
қозғалыс 
Движение по кругу 
Circular motion 
Түзусызықты 
бірқалыпты 
Прямолинейные 
равномерные 
движение 
uniform linear  
motion 
Түзусызықты 
бірқалыпсыз 
Прямолинейные 
неравномерные 
движение 
non uniform linear 
motion 
 

55 
№3 сабақ  
Сабақтың 
тақырыбы: 
Lesson topic: 
Есептер шығару 
Problems 
Сабақтың 
мақсаты:  
The purpose of the 
lesson: 
Қозғалыстың  түрлері,  қозғалысты  сипаттайтын  шамалар  туралы, 
олардың  арасындағы  тәуелділікті  негізге  ала  отырып,  формулаларды 
пайдаланып  есептер  шығара  алуға  дағдылану,  есептерді  ағылшын 
тіліндегі аудармасымен шығару; 
Формулалар 
Formulas 
 
Distance travelled divided by time taken is equal to speed 
Speed is distance over time 
 
 
    s = υ t    Speed multiplyed by time taken is equal to distance             
                         travelled 
    t = s / υ  Distance travelled divided by speed is equal to time  
                         taken  
Тhe final speed minus initial speed quantity over 
time taken equals acceleration. 
Acceleration multiplied by time taken plus  initial 
speed equals final speed  
Rectilinear motion 
        
                    
          
 
Түзусызықты айнымалы қозғалыс: 
Variable motion 
      
            
               
 
Шеңбер бойымен қозғалыс: 
Circular motion 
        
                   
               
 
Физикалық сөздік: 
Physical dictionary: 
 
Физикалық сөздік 
Жылдамдық 
Скорость 
Speed or velocity 
Орын ауыстыру 
Путь, перемещение 
Distance travelled 
Уақыт 
Время 
Time taken 
= 
= 
Is (equal) 
+ 
+ 
plus 
- 
- 
minus 
* 
* 
Multiplied by 
 
 
Divided by 
қатынасы 
отношение 
over 
Түзусызықты 
қозғалыс 
Прямолинейные 
движение 
Rectilinear motion 
Айнымалы 
қозғалыс 
Переменные 
движение 
Variable motion 

56 
Шеңбер бойымен 
қозғалыс 
Движение по кругу 
Circular motion 
Түзусызықты 
бірқалыпты 
Прямолинейные 
равномерные 
движение 
uniform linear  
motion 
Түзусызықты 
бірқалыпсыз 
Прямолинейные 
неравномерные 
движение 
non uniform linear 
motion 
 
Есептер шығару: 
Problems: 
№1. 
3 м/с жылдамдықпен қозғалып келе жатқан велосипедші 0,8 м/с
2
 
үдеумен ылдиға түсе бастайды. Түсу уақыты 6 с болса, ылдидың 
ұзындығы қандай? 
№2. 
υ = 3+2t, υ = 5t теңдеулері бойынша жылдамдық проекциясының 
уақытқа тәуелділігінің графигін құр. 
№3. 
Велосипед дөңгелегінің радиусы 40 см. Дөңгелек 120 айн/мин жасаса, 
велосипед қандай жылдамдықпен жүреді, дөңгелектің айналу периоды 
неге тең? 
№4. 
№4Сабақ 
 
Сабақтың 
тақырыбы: 
Lesson topic: 
Күш. Күштің түрлері. Масса. 
Force. Kinds of forces. Mass
 
Сабақтың 
мақсаты:  
The purpose of the 
lesson: 

 
Күш, күштің түрлері және масса туралы мәлімет беру; 

 
Оларды нақты мысалдармен түсіндіре алу; 

 
Күшке және массаға қатысты термин сөздердің ағылшын 
тіліндегі мағынасын ашып түсіндіру; 

жүктеу/скачать 9,48 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: