Сондай-ақ Қазақстан ономастикасыны ң тарихи-әлеумөттік мәселелері қарастырылады. Кітап қалың оқырман қауымға арналған


Мекемтас Мырзахметұлы «Қазақ қалай орыстандырылды?»



Pdf көрінісі
бет204/214
Дата16.02.2023
өлшемі5,42 Mb.
#168959
1   ...   200   201   202   203   204   205   206   207   ...   214
Байланысты:
myrzakhmetov m kazak kalai orystandyryldy

Мекемтас Мырзахметұлы «Қазақ қалай орыстандырылды?»
ка аталған отаршылдық топонимдердің Кеңес өкіметі 
орнағанына жетпіс жылдан асса да мызғымауында 
белгілі бір себептер болса керек-ті. Өйткені бүкіл 
социалистік елдердегі отарш ылдық топонимдер 
сыпырылып тасталғанда немесе Африкадағы отар 
елдердің бәрі азаттық алысымен-ақ ездерінің ұлттық 
арына тиген отаршылдық рухтағы жер атауларын 
тұтас лақтырып тастап, ұлттық рухын жаңартып 
отырғанда, социалистік интернационалдық қоғамды 
адамзат тарихында тұңғыш орнатқан біздің еліміз- 
де 
отарш ы лды қ 
топоним д ерд ің 
б ір д е-бірінің 
В. И. Ленин қайтыс болғаннан кейін аласталмауында 
И. В. Сталин бастаған Саяси Бюроның леннндік ұлт 
саясатын бұрмалауында, отаршылдык империялық 
саясаттың жетегіне қайта оралу сыры жатыр. Өйткені
В. И. Ленин ¥лы Қазан революциясының артынша- 
ақ осы мәселеге айрықша мән бере отырып: ...Ос- 
новной задачей РКП в Туркестане ЦК РКП(б) счи- 
тает ликвидацию отношений, создавшихся между 
пришлым европейским населением и коренными 
народами в результате пятидесятилетней с лишним 
империалистической политики Российского само- 
державия. Отношения эти за 2,5 года Советской 
власти, находившейся в руках чрезвычайно тон- 
кой прослойки русских рабочих, сильно зараженных 
колонизаторской психологией, не только не изме- 
нились к лучшему, но еще более обострились бла- 
годаря своеобразным, «коммунистическим» дей- 
ствиям, рассматриваемым порабощенным корен- 
ным населением, как продолжение действий аген- 
тов старой царской власти и по существу являю- 
щихся таковыми», - деп бөле-жара керсеткен көсем


378
Отаршылдық топонимдер
пікірі мүлде естен шығарылып, қолданусыз қалды.
1916 жылы ұлт-азатты қ көтерілісіне шыққан 
қырғыз, 
қазақтарды 
өз жерінен 
қырып-жойып 
қуып шыққан соң, босаған жерге таза орыстар- 
ды орналастыру мақсатымен сол жылы 16 казан 
күні өткен арнайы мәжілісте (генерал-губернатор 
Куропаткиннің қатысуымен) Прежевальскі уезін 
ашуға шешім қабылданды. Уездіңатын Прежевальскі 
деп қоймақ себебі, Қарақолды 1889 жылы-ақ патша 
өкіметі Прежевальскі деп атандырып жіберуіне бай- 
ланысты еді. Патша заманында Өзбекстандағы 
Жаңажол - Кауфманская, ал Шыназ - полковник 
Вревский атымен аталып. Николаевка қыстағында 
жергілікті ұлт әйелдерінен монастырь ашылуы да 
көп нәрсенің сырын бүгіп жатыр. Немесе Ашха- 
бад уезіндегі генерал Скоблев атындағы жердің 
қазіргі жастар біле бермейтін сұмдықтары да бар. 
Түрікмен, кырғыз, өзбек, қазақ жерлерін қанға бояған 
патшаның сүйікті генералы Скоблевтің «Дүние 
славяндардікі, славяндар Ресейдікі», - деп ұран 
салуы, әрине, мейлінше кертартпа панславянизм 
идеясын керсетіп тұр. Ол Александр II патшаның 
тікелей қолдауымен Иран, Ауғанстан, Үндістанды 
отарлау мақсатын алға қойды. 1863 жылдың өзінде- 
ақ Скоблев поляк халқының ақ патшаға қарсы халық 
қозғалысын қанға бөктіріп жүргенде, орыс халқының 
адал ұлы Герцен: ...Біз Польшамен біргеміз, өйткені 
біз Ресей жағындамыз... бәрімізді құлдықтың бір 
шынжыры байлаулы тұрғандықтан да, поляктармен 
біргеміз», - деп жазуы Ресейдің екі қайраткері екі 
түрлі бағыт ұстағандығын көрсетеді. Міне, осы сөзді 
айтқан Герценді патша өкіметі қуғынға алса, гене-




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   200   201   202   203   204   205   206   207   ...   214




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет