Сондай-ақ Қазақстан ономастикасыны ң тарихи-әлеумөттік мәселелері қарастырылады. Кітап қалың оқырман қауымға арналған
Мекемтас Мырзахметұлы «Қазақ қалай орыстандырылды?»
жүктеу/скачать 5,42 Mb. Pdf көрінісі
|
myrzakhmetov m kazak kalai orystandyryldy
- Бұл бет үшін навигация:
- Отаршылдық топонимдер
| Мекемтас Мырзахметұлы «Қазақ қалай орыстандырылды?»
ка аталған отаршылдық топонимдердің Кеңес өкіметі орнағанына жетпіс жылдан асса да мызғымауында белгілі бір себептер болса керек-ті. Өйткені бүкіл социалистік елдердегі отарш ылдық топонимдер сыпырылып тасталғанда немесе Африкадағы отар елдердің бәрі азаттық алысымен-ақ ездерінің ұлттық арына тиген отаршылдық рухтағы жер атауларын тұтас лақтырып тастап, ұлттық рухын жаңартып отырғанда, социалистік интернационалдық қоғамды адамзат тарихында тұңғыш орнатқан біздің еліміз- де отарш ы лды қ топоним д ерд ің б ір д е-бірінің В. И. Ленин қайтыс болғаннан кейін аласталмауында И. В. Сталин бастаған Саяси Бюроның леннндік ұлт саясатын бұрмалауында, отаршылдык империялық саясаттың жетегіне қайта оралу сыры жатыр. Өйткені В. И. Ленин ¥лы Қазан революциясының артынша- ақ осы мәселеге айрықша мән бере отырып: ...Ос- новной задачей РКП в Туркестане ЦК РКП(б) счи- тает ликвидацию отношений, создавшихся между пришлым европейским населением и коренными народами в результате пятидесятилетней с лишним империалистической политики Российского само- державия. Отношения эти за 2,5 года Советской власти, находившейся в руках чрезвычайно тон- кой прослойки русских рабочих, сильно зараженных колонизаторской психологией, не только не изме- нились к лучшему, но еще более обострились бла- годаря своеобразным, «коммунистическим» дей- ствиям, рассматриваемым порабощенным корен- ным населением, как продолжение действий аген- тов старой царской власти и по существу являю- щихся таковыми», - деп бөле-жара керсеткен көсем 378 Отаршылдық топонимдер пікірі мүлде естен шығарылып, қолданусыз қалды. 1916 жылы ұлт-азатты қ көтерілісіне шыққан қырғыз, қазақтарды өз жерінен қырып-жойып қуып шыққан соң, босаған жерге таза орыстар- ды орналастыру мақсатымен сол жылы 16 казан күні өткен арнайы мәжілісте (генерал-губернатор Куропаткиннің қатысуымен) Прежевальскі уезін ашуға шешім қабылданды. Уездіңатын Прежевальскі деп қоймақ себебі, Қарақолды 1889 жылы-ақ патша өкіметі Прежевальскі деп атандырып жіберуіне бай- ланысты еді. Патша заманында Өзбекстандағы Жаңажол - Кауфманская, ал Шыназ - полковник Вревский атымен аталып. Николаевка қыстағында жергілікті ұлт әйелдерінен монастырь ашылуы да көп нәрсенің сырын бүгіп жатыр. Немесе Ашха- бад уезіндегі генерал Скоблев атындағы жердің қазіргі жастар біле бермейтін сұмдықтары да бар. Түрікмен, кырғыз, өзбек, қазақ жерлерін қанға бояған патшаның сүйікті генералы Скоблевтің «Дүние славяндардікі, славяндар Ресейдікі», - деп ұран салуы, әрине, мейлінше кертартпа панславянизм идеясын керсетіп тұр. Ол Александр II патшаның тікелей қолдауымен Иран, Ауғанстан, Үндістанды отарлау мақсатын алға қойды. 1863 жылдың өзінде- ақ Скоблев поляк халқының ақ патшаға қарсы халық қозғалысын қанға бөктіріп жүргенде, орыс халқының адал ұлы Герцен: ...Біз Польшамен біргеміз, өйткені біз Ресей жағындамыз... бәрімізді құлдықтың бір шынжыры байлаулы тұрғандықтан да, поляктармен біргеміз», - деп жазуы Ресейдің екі қайраткері екі түрлі бағыт ұстағандығын көрсетеді. Міне, осы сөзді айтқан Герценді патша өкіметі қуғынға алса, гене- |