Сондай-ақ Қазақстан ономастикасыны ң тарихи-әлеумөттік мәселелері қарастырылады. Кітап қалың оқырман қауымға арналған
жүктеу/скачать 5,42 Mb. Pdf көрінісі
|
myrzakhmetov m kazak kalai orystandyryldy
- Бұл бет үшін навигация:
- Николай Петрович О строум овты
- Мекемтас Мырзахметұлы «Қазақ қалай орыстандырылды
| Ел қалай орыстандырылды?
нет ни мусульманской нетерпимости, никаких тради- ций, которые мешали бы этому нововедению и дело, несомненно привится легко и быстро» («Русский вестник», 1891, кн. 7-8), - деп жазып, шоқындыру ісін мүмкіндіктен шындыққа айналдырудың қүнарлы топырағы қазақтардың арасында жатқанын ашық айтып көрсеткен. Бұдан Ильминскийдің миссионерлік мақсатын жүзеге асырудың ең ұрымтал орны қазақ даласы екендігіне көзі жеткен соң қазақ даласы- на аңсары ауып, Ы. Алтынсаринді іздеп тауып, келгендігі байқалады. Николай Петрович О строум овты М ұхтар Әуезов өз шығармасында жайдан жай атап отырған жоқ. Өйткені Ташкент қаласында САГУ-дің аспи- рантурасында оқыған кезінде проф. Остроумовтың еңбектерімен тікелей танысқан болатын-ды. Проф. О строумов Орта Азия халықтары мен ұлы жүз қазақтарын біртіндеп шоқындыру, мектеп арқылы орыстандыру тәрізді мемлекет тарапынан қойылып отырған саяси мақсатты жүзеге асы ру ісіне бойындағы бар қуатымен қызу ат салысқан атақты да танымал, аса айлакер, тәжірибелі миссионер- лердің бірі болатын. Остроумовтың да ұшқан ұясы - Қазанны ң д уховны й академ иясы . О ны ң осы жолға түсуіне кімдер себеп болғанын ол жасырмай- ды, қайта мақтанышпен: «...Николай Иванович и Ефим Александрович Маловы были моими настав- никами, а Гордей Семенович Саблуков руководил мною уже по окончании курса в академии... На изу- чение мусульманства я обязан личному влиянию названных наставников» (Н. П. Остроумов «Воспо- минания о миссионерском противомусульманском Мекемтас Мырзахметұлы «Қазақ қалай орыстандырылды? 75 отделении при Казанской духовной академии», Казань, 1899, С. 12), - деп үстаздарын бас-басына атап көрсететіні бар. Проф. Н. П. Остроумов Тамбов губерниясында туып-өскен, сондағы духовный семинарияны үздік оқып бітірген. 1866 жылы миссионерлік жолдағы үстаздарының шақыруымен Қазанның духовный академиясына түсіп, оны 1870 жылы аяқтасымен ақ бірден Ильминскийдің үсынуымен оны ңөзі басқарып келген «П ротивом усульманское отделениенің» м еңгеруш ісі болып та ғайы нд ал ад ы . О ның миссионерлік жолдағы ізденістері мен жүргізген істеріне аса риза болған әрі келешегінен зор үміт күткен Ильминский 1877 жылы Остроумовты зор көлемдегі миссионерлік жүмысты жүргізу үшін кең- байтақ Түркістан өлкесіне жібереді. Ол Ташкентке келісімен, ең алдымен, Жетісу, Самарқанд жерлерін аралап, мұндағы жергілікті халықты ң тұрмы с ерекшелігімен, рухани болмысымен жете танысып шығады. Түркістан өлкесінде әр түрлі қызметтер атқара жүріп, өзінің басты мақсатынан, яғни жергілікті халықтарды мектеп арқылы орыстанды- рудан қол үзбейді. 1883-1901 жылдары Ташкенттегі гим назияны ң директоры, 1901-1917 жылдары Түркістан оқытушылар семинариясының директо- ры болады. Ал 1883 жылдан 1917 жылғы Октябрь революциясына дейін, яғни 34 жыл бойы үзіліссіз ж ергілікті «Туркестанская туземная газетаның» редакторы қызметін атқарады. Остроумов, негізінен, ислам дінін зерттеумен айналысты. Оның еңбектерінің дені осы тақырыпта жазылған. Оның қолынан шыққан 42 еңбектің бәрі |